З улікам су­час­ных рэа­лій

Аляк­сандр Лу­ка­шэн­ка пра­вёў учо­ра на­ра­ду па ўдас­ка­на­лен­ні сіс­тэ­мы і ра­бо­ты па пры­ёме ва ўста­но­вы вы­шэй­шай і ся­рэд­няй спе­цы­яль­най аду­ка­цыі. Аб гэ­тым БЕЛ­ТА па­ве­да­мі­лі ў прэс-служ­бе бе­ла­рус­ка­га лі­да­ра.

Як пра­ін­фар­ма­ва­лі ў прэс-служ­бе, но­вая рэ­дак­цыя пра­ві­лаў пры­ёму не пра­ду­гледж­вае якіх-не­будзь ка­рэн­ных змен у сфар­мі­ра­ва­най і ў цэ­лым зла­джа­най сіс­тэ­ме ар­га­ні­за­цыі пры­ёму ў ВНУ і ССНУ, у якой у якас­ці асноў­най фор­мы ар­га­ні­за­цыі ўступ­ных іс­пы­таў вы­ка­рыс­тоў­ва­ец­ца ЦТ.

Но­вая рэ­дак­цыя на­цэ­ле­на ў пер­шую чар­гу на вы­ра­шэн­не праб­лем на­бо­ру абі­ту­ры­ен­таў на вост­ра­дэ­фі­цыт­ныя спе­цы­яль­нас­ці ўста­ноў вы­шэй­шай аду­ка­цыі, якія ўзнік­лі ў апош­нія га­ды пад уплы­вам дэ­ма­гра­фіч­ных і не­ка­то­рых ін­шых фак­та­раў, спра­шчэн­не пра­цэ­ду­ры вы­ра­шэн­ня шэ­ра­гу ар­га­ні­за­цый­ных і тэх­ніч­ных пы­тан­няў пра­вя­дзен­ня ўступ­най кам­па­ніі, якія не паў­плы­ва­юць на зні­жэн­не ўзроў­ню яе аб'­ек­тыў­нас­ці і праз­рыс­тас­ці, а так­са­ма рэа­лі­за­цыю пра­па­ноў дзяр­жаў­най ка­мі­сіі па кант­ро­лі за хо­дам пад­рых­тоў­кі і пра­вя­дзен­ня ўступ­ных іс­пы­таў у 2013 го­дзе.

Па­трэб­на ран­няя пра­фе­сій­ная ары­ен­та­цыя

Ва ўступ­ным сло­ве Аляк­сандр Лу­ка­шэн­ка ад­зна­чыў, што сум­ным вы­ні­кам пры­ём­най кам­па­ніі мі­ну­ла­га го­да ста­лі сот­ні не­за­поў­не­ных бюд­жэт­ных мес­цаў. «Мы па­він­ны дак­лад­на ра­за­брац­ца, ча­му так зда­ры­ла­ся. Мо­жа быць, кад­ры, якія рых­ту­юць у ВНУ, не за­па­тра­ба­ва­ныя? Жыц­цё свед­чыць, што гэ­та не так. Зна­чыць, га­лоў­ная пры­чы­на ў ніз­кай па­пу­ляр­нас­ці не­ка­то­рых спе­цы­яль­нас­цяў у мо­ла­дзі», — лі­чыць бе­ла­рус­кі лі­дар.

Аляк­сандр Лу­ка­шэн­ка пры­вёў мер­ка­ван­не шэ­ра­гу экс­пер­таў аб тым, што эфек­тыў­ным срод­кам пры­цяг­нен­ня абі­ту­ры­ен­таў маг­ла б стаць ран­няя пра­фе­сій­ная ары­ен­та­цыя. Гэ­тыя экс­пер­ты, у пры­ват­нас­ці, пра­па­ну­юць раз­гле­дзець маг­чы­масць ўка­ра­нен­ня про­філь­на­га на­ву­чан­ня, а так­са­ма ад­крыц­ця спе­цы­я­лі­за­ва­ных кла­саў і школ з ухі­лам.

«Я пра гэ­та ска­заў, але я не ра­зу­мею, якая больш ран­няя праф­ары­ен­та­цыя і якія кла­сы з ухі­лам па­трэб­ны для та­го, каб агі­та­ваць і пры­цяг­нуць вуч­няў школ да па­ступ­лен­ня ў пе­да­га­гіч­ныя ВНУ. Якая тут яшчэ па­трэб­на праф­ары­ен­та­цыя, ка­лі са­мі шко­лы з пер­ша­га па апош­ні клас вы­кон­ва­юць гэ­тую функ­цыю. Яны (дзе­ці — за­ўва­га БЕЛ­ТА

) ба­чаць з 6-7 га­доў тое, чым трэ­ба бу­дзе зай­мац­ца ця­пе­раш­ня­му вуч­ню, а заўт­ра на­стаў­ні­ку. Але, тым не менш, на­стаў­ні­каў у нас не ха­пае», — за­ўва­жыў Аляк­сандр Лу­ка­шэн­ка. Па­вод­ле яго слоў, сіс­тэ­ма ран­няй праф­ары­ен­та­цыі пра­па­ну­ец­ца без яко­га-не­будзь ана­лі­зу та­го, які ад гэ­та­га бу­дзе вы­нік.

Аляк­сандр Лу­ка­шэн­ка кан­ста­та­ваў, што ў су­час­ных вы­пуск­ні­коў школ змя­ні­лі­ся ма­ты­вы, якія ўплы­ва­юць на вы­бар імі жыц­цё­ва­га шля­ху. «Ра­ней, на­прык­лад, для вы­пуск­ні­ка быў важ­ны і прэ­стыж­ны сам факт па­ступ­лен­ня ў ВНУ. А ця­пер праг­ма­тыч­ная мо­ладзь імк­нец­ца вы­бі­раць спе­цы­яль­нас­ці, якія ў бу­ду­чым да­дуць доб­ры за­ро­бак. Акра­мя ву­чо­бы, у яе з'я­ві­лі­ся і ін­шыя пры­ваб­ныя ва­ры­ян­ты жыц­це­ўлад­ка­ван­ня — на­прык­лад, прад­пры­маль­ніц­тва», — ска­заў Прэ­зі­дэнт.

Аляк­сандр Лу­ка­шэн­ка ў су­вя­зі з гэ­тым за­ўва­жыў, што мно­гія, скон­чыў­шы ВНУ, лі­чаць ся­бе га­то­вы­мі біз­нес­ме­на­мі або ад­ра­зу раз­ліч­ва­юць на вы­со­кі за­ро­бак. «На­ват ка­лі не біз­нес­мен, то лі­чыць, што ў яго па­він­ны быць на­бі­ты «зя­лё­най ка­пус­тай» кі­шэ­ні і яшчэ не­дзе іс­на­ваць ра­хун­кі — не толь­кі ў Бе­ла­ру­сі, але і за яе ме­жа­мі, — ад­зна­чыў Прэ­зі­дэнт. — Да­лё­ка не кож­ны ма­ла­ды ча­ла­век мо­жа быць па­спя­хо­вым прад­пры­маль­ні­кам і біз­нес­ме­нам. Гэ­та вель­мі цяж­кая пра­ца».

На дум­ку Аляк­санд­ра Лу­ка­шэн­кі, тое, што ма­ла­дыя лю­дзі, скон­чыў­шы ВНУ, ужо ба­чаць ся­бе буй­ны­мі біз­нес­ме­на­мі, ней­кі­мі Рак­фе­ле­ра­мі су­час­нас­ці, у не­ка­то­рай сту­пе­ні дрэн­на». Ус­кок­вае ў гэ­тую ні­шу, а по­тым аказ­ва­ец­ца, што ён ні­ку­ды не вар­ты прад­пры­маль­нік. І атрым­лі­ва­ец­ца, што мо­ладзь, су­тык­нуў­шы­ся з гэ­тым, па­чы­нае скар­дзіц­ца і крыў­дзіц­ца, што ўла­да не ства­ры­ла, ба­чы­це, ней­кіх умоў і ў нас у кра­і­не ўсё дрэн­на», — за­ўва­жыў кі­раў­нік дзяр­жа­вы. «Та­му мо­ла­дзі трэ­ба ўбіць у га­ла­ву, што мы не су­праць прад­пры­маль­ніц­тва — гэ­та доб­ра. Але па­спя­хо­вае прад­пры­маль­ніц­тва і біз­нес — най­ця­жэй­шая пра­ца, і не кож­на­му гэ­та да­дзе­на», — да­даў Аляк­сандр Лу­ка­шэн­ка.

Не да­пус­каць пра­яў ка­руп­цыі

Прэ­зі­дэнт за­клі­каў чы­ноў­ні­каў і кі­раў­ні­коў ар­га­ні­за­цый зра­біць вы­сно­вы з па­дзей ва Укра­і­не і не да­пус­каць пра­яў ка­руп­цыі. «Не дай Бог, мы ў ва­шых ВНУ вы­явім ней­кую там ка­руп­цыю. Толь­кі іды­ёт пас­ля па­дзей ва Укра­і­не не зро­біць ад­па­вед­ных вы­сноў», — пад­крэс­ліў Прэ­зі­дэнт, звяр­та­ю­чы­ся да ўдзель­ні­каў на­ра­ды. «У асно­ве раз­ва­лу кра­і­ны, які ад­быў­ся ў су­сед­няй дзяр­жа­ве, ля­жыць раз­вал эка­но­мі­кі і страш­ная ка­руп­цыя. Вось дзве пры­чы­ны, якія раз­бу­ры­лі дзяр­жа­ву», — пад­крэс­ліў бе­ла­рус­кі лі­дар. Аляк­сандр Лу­ка­шэн­ка ўпэў­не­ны, што якім бы ні быў стан эка­но­мі­кі ў дзяр­жа­ве, ме­на­ві­та ка­руп­цыя з'яў­ля­ец­ца той ір­жой, якая бу­дзе раз'­ядаць усё.

Га­лоў­нае — жа­дан­не і здоль­насць пра­ца­ваць

Кі­раў­нік дзяр­жа­вы за­ўва­жыў, што га­лоў­нае зна­чэн­не мае на­ват не вы­со­кі ўзро­вень ве­даў у мо­мант па­ступ­лен­ня, а жа­дан­не і здоль­насць пра­ца­ваць, да­бі­вац­ца вы­ні­ку ў пра­цэ­се ву­чо­бы. «Ці па­трэб­ны пад­бор, мэ­та­выя на­кі­ра­ван­ні. Бо лёг­ка вы­зна­чыць бу­ду­ча­га пе­да­го­га, бу­ду­ча­га ва­ен­на­га, які б га­на­рыў­ся тым, што ён но­сіць па­го­ны, што ён бу­дзе аба­ра­няць Ра­дзі­му, — лі­чыць Прэ­зі­дэнт. — Мы хо­чам кан­крэт­ную пра­цу пад­мя­ніць ней­кай праф­ары­ен­та­цы­яй, бал­бат­нёй. А на са­мой спра­ве ні­чо­га гэ­та­га не бу­дзе. Усё як бы­ло, так і за­ста­нец­ца».

Аляк­сандр Лу­ка­шэн­ка ад­зна­чыў, што ў пад­па­рад­ка­ван­ні мно­гіх мі­ніс­тэр­стваў ёсць свае про­філь­ныя ўста­но­вы вы­шэй­шай аду­ка­цыі, якія ў свой час бы­ло вы­ра­ша­на па­кі­нуць ме­на­ві­та ў гэ­тых ве­дам­ствах, а не пе­ра­да­ваць Мі­ніс­тэр­ству аду­ка­цыі. «Але вы і ад­ка­жа­це за на­паў­нен­не гэ­тых ВНУ. Вось га­лоў­ная ва­ша за­да­ча», — пад­крэс­ліў бе­ла­рус­кі лі­дар, звяр­та­ю­чы­ся да пры­сут­ных мі­ніст­раў. Прэ­зі­дэнт за­па­тра­ба­ваў у пы­тан­ні мэ­та­ва­га на­бо­ру зай­мац­ца кан­крэт­най спра­вай: «Да­мо­ві­лі­ся з баць­ка­мі, з дзяў­чы­най або хлоп­цам: хо­чаш быць на­стаў­ні­кам — вось та­бе мэ­та­вае на­кі­ра­ван­не, ты па­ві­нен здаць эк­за­мен. Я не ка­жу — атры­маць там най­вы­шэй­шы бал».

На дум­ку кі­раў­ні­ка дзяр­жа­вы, пэў­ную до­лю ад­каз­нас­ці па­він­на нес­ці шко­ла, дзе на­стаў­ні­кі ма­юць маг­чы­масць дас­ка­на­ла вы­зна­чыць здоль­нас­ці кож­на­га з вуч­няў. «І гэ­тую сіс­тэ­му трэ­ба ства­рыць, каб ды­рэк­тар з на­мес­ні­кам ды­рэк­та­ра шко­лы, пад­піс­ва­ю­чы на­кі­ра­ван­не, ра­зам ад­каз­ва­лі за гэ­тае дзі­ця. І каб яно, пад­пі­саў­шы да­га­вор, скон­чыў­шы ВНУ, вяр­ну­ла­ся ту­ды, ку­ды нам трэ­ба. І я ўпэў­не­ны, што мы там зной­дзем вель­мі шмат лю­дзей і для ва­ен­ных, і для пе­да­го­гаў, і гэ­тая праб­ле­ма зды­мец­ца раз і на­заў­сё­ды», — рэ­зю­ма­ваў Прэ­зі­дэнт.

Па­вод­ле слоў кі­раў­ні­ка дзяр­жа­вы, сіс­тэ­ма ра­бо­ты па пры­ёме ў ВНУ і ССНУ па­він­на ўліч­ваць су­час­ныя рэа­ліі. Ва ўмо­вах іна­ва­цый­на­га раз­віц­ця эка­но­мі­кі рас­це по­пыт на ква­лі­фі­ка­ва­ных спе­цы­я­ліс­таў. Там, дзе ра­ней спраў­ляў­ся тэх­нік або прак­тык, сён­ня па­трэб­ны ін­жы­нер. Та­му ў Бе­ла­ру­сі, як і ў ін­шых раз­ві­тых кра­і­нах, ад­бы­ва­ец­ца па­сту­по­вы пе­ра­ход да ма­са­вай вы­шэй­шай аду­ка­цыі. «Якой гэ­та вы­шэй­шая аду­ка­цыя па­він­на быць — тэ­ма асоб­най спе­цы­яль­най гу­тар­кі, але ў пры­ват­нас­цях мы ўжо вы­зна­чы­лі­ся. Мною да­ва­лі­ся да­ру­чэн­ні ад­па­вед­ным служ­бо­вым асо­бам аб тым, што мы па­він­ны адап­та­ваць вы­шэй­шую аду­ка­цыю і па тэр­мі­нах, і па змес­це да па­тра­ба­ван­няў сён­няш­ня­га дня», — ска­заў бе­ла­рус­кі лі­дар.

Аляк­сандр Лу­ка­шэн­ка на­га­даў, што га­вор­ка, у пры­ват­нас­ці, ідзе аб не­аб­ход­нас­ці па­шы­рэн­ня вы­твор­чай прак­ты­кі пад­час ву­чо­бы, каб, з ад­на­го бо­ку, пад­рых­та­ваць сту­дэн­таў і на­ву­чэн­цаў да бу­ду­чай пра­цы, а з дру­го­га — даць маг­чы­масць аца­ніць усе плю­сы і мі­ну­сы абра­най пра­фе­сіі. Гэ­та да­зво­ліць ма­ла­дым лю­дзям ра­ней зра­зу­мець, што яны, маг­чы­ма, зра­бі­лі па­мыл­ку ў вы­ба­ры спе­цы­яль­нас­ці, і знай­сці са­бе пры­мя­нен­не ў ін­шай сфе­ры.

«Мы да­мо­ві­лі­ся, што без рэ­ва­лю­цый, на­ско­каў і аб­ва­лаў бу­дзем удас­ка­наль­ваць сіс­тэ­му вы­шэй­шай аду­ка­цыі, пад­чыс­цім пра­гра­мы, пры­бя­ром усё ліш­няе, што ча­ла­ве­ку не трэ­ба бу­дзе ў жыц­ці на­огул. Па­спра­бу­ем па­зба­віц­ца ад та­кіх на­стро­яў, як здаў за­лік або эк­за­мен. Ацэн­ку ў за­лі­коў­цы па­ста­ві­лі — і дзя­куй бо­гу. А на­заўт­ра ўсё за­быў­ся. Та­му, уліч­ва­ю­чы наш во­пыт, мы па­він­ны пры­вес­ці вы­шэй­шую аду­ка­цыю ў ад­па­вед­насць з па­тра­ба­ван­ня­мі сён­няш­ня­га дня», — за­явіў кі­раў­нік дзяр­жа­вы. Па­вод­ле слоў Прэ­зі­дэн­та, ву­чыць абы-ча­му, а тым больш не­па­трэб­на­му, сот­ні ты­сяч ма­ла­дых лю­дзей, у нас, па мен­шай ме­ры, для гэ­та­га ня­ма срод­каў.

Кі­раў­нік дзяр­жа­вы па­пя­рэ­дзіў, што тры­мае гэ­тае пы­тан­не на кант­ро­лі і да­ру­чыў Ад­мі­ніст­ра­цыі Прэ­зі­дэн­та, а так­са­ма стар­шы­ні Са­ве­та Рэс­пуб­лі­кі На­цы­я­наль­на­га схо­ду Ана­то­лю Ру­бі­на­ву за­пла­на­ваць з удзе­лам Прэ­зі­дэн­та сур'­ёз­нае кант­роль­нае ме­ра­пры­ем­ства на вы­шэй­на­зва­ную тэ­му, дзе ад­каз­ныя асо­бы зда­дуць спра­ва­зда­чу аб пра­ве­дзе­най рабоце.

Кі­раў­нік дзяр­жа­вы за­кра­нуў і праб­ле­мы пры­цяг­нен­ня абі­ту­ры­ен­таў не толь­кі ў ВНУ, але так­са­ма ў ву­чы­лі­шчы, ка­ле­джы і тэх­ні­ку­мы, якія рых­ту­юць кад­ры ра­бо­чых і спе­цы­я­ліс­таў ся­рэд­ня­га звя­на. «Сён­ня трэ­ба кроп­ка­ва, пры­цэль­на зма­гац­ца за кож­на­га сту­дэн­та і на­ву­чэн­ца. Ад­нак мы не ўліч­ва­ем гэ­тыя аб­ста­ві­ны пры ар­га­ні­за­цыі ўступ­най кам­па­ніі. На­прык­лад, у 2013 го­дзе з-за па­вы­шэн­ня ніж­ня­га па­ро­га­ва­га зна­чэн­ня тэс­та­ва­га ба­ла ка­ля 36% усіх абі­ту­ры­ен­таў не бы­лі да­пу­шча­ны да кон­кур­су», — за­ўва­жыў Прэ­зі­дэнт. Па­вод­ле слоў Аляк­санд­ра Лу­ка­шэн­кі, ад­ным са срод­каў па­вы­шэн­ня пры­ваб­нас­ці вост­ра­дэ­фі­цыт­ных спе­цы­яль­нас­цяў маг­ло б стаць увя­дзен­не да­дат­ко­вых прэ­фе­рэн­цый для ма­ла­дых спе­цы­я­ліс­таў. У су­вя­зі з гэ­тым ён па­ці­ка­віў­ся, што мо­гуць зра­біць у гэ­тым кі­рун­ку ар­га­ні­за­цыі і мяс­цо­выя ўла­ды.

Акра­мя та­го, Аляк­сандр Лу­ка­шэн­ка па­ста­віў пы­тан­не аб не­аб­ход­нас­ці ў прын­цы­пе зме­ны пра­ві­лаў пры­ёму і іх якас­ці. «Ка­лі прын­цы­по­ва ні­чо­га не мя­ня­ец­ца, ці трэ­ба на­огул пры­маць но­вую рэ­дак­цыю гэ­тых пра­ві­лаў і бу­да­ра­жыць лю­дзей? Ці за­бяс­пе­чаць яны якас­нае па­ляп­шэн­не пры­ём­най кам­па­ніі?» — па­ці­ка­віў­ся Прэ­зі­дэнт.