«Цёп­лыя» паш­тоў­кі

Іх мож­на і трэ­ба да­рыць без ні­я­кай на­го­ды

Тое, што «цёп­лыя» паш­тоў­кі Ка­ця­ры­ны Ган­ча­рык ва­ло­да­юць цу­да­дзей­най сі­лай, ве­даю не па чут­ках. Ад­ной­чы па­да­ры­ла ад­ну з іх, з над­пі­сам «Хут­чэй па­праў­ляй­ся і больш не хва­рэй!», ма­лод­шай сяст­ры, якая за­тэм­пе­ра­ту­ры­ла. І што вы ду­ма­е­це? Тэ­ра­пія ста­ноў­чы­мі эмо­цы­я­мі ме­ла эфект: ра­ні­цай ад той пра­сту­ды і сле­ду не за­ста­ло­ся.

…На­ша раз­мо­ва з 24‑га­до­вай мас­тач­кай, якая ро­дам з На­ва­груд­ка, ад­бы­ла­ся ў не зу­сім звы­чай­най ат­мас­фе­ры. Ка­ця за­пра­сі­ла мя­не за­ві­таць на кір­маш па­да­рун­каў руч­ной ра­бо­ты «Млын», дзе і рас­па­вя­ла, ча­му яна на­зы­вае свае ма­ля­ва­ныя паш­тоў­кі «цёп­лы­мі».

— Ма­люю я, коль­кі ся­бе па­мя­таю, — усмі­ха­ец­ца дзяў­чы­на і ад­кла­дае ўбок ар­куш, па якім се­кун­ду та­му ва­дзі­ла прос­тым алоў­кам. — Баць­ка мой ня­бла­га ма­люе. Ён лю­біць рас­каз­ваць, што, ка­лі на­ра­дзі­ла­ся ма­лод­шая сяст­ра, ён, каб я не блы­та­ла­ся пад на­га­мі, даў мне ці то ало­вак, ці то фар­бы, і за­га­даў ма­ля­ваць. З гэ­та­га ўсё і па­ча­ло­ся. У дру­гім кла­се ма­ці за­вя­ла мя­не ў сту­дыю вы­яў­лен­ча­га мас­тац­тва, кі­раў­ні­ком якой быў Ула­дзі­мір Аляк­санд­ра­віч Грэк. На жаль, яго мі­ну­лай зі­мой не ста­ла… Вы­ключ­ны быў ча­ла­век! Та­ле­на­ві­ты мас­так і пе­да­гог! У яго быў асоб­ны па­ды­ход да кож­на­га дзі­ця­ці…

Ка­ця пры­зна­ла­ся, што пас­ля ўні­вер­сі­тэ­та (а яна вы­ву­ча­ла ды­зайн у БДУ. — Аўт.) спра­ба­ва­ла мно­гае: зай­ма­ла­ся і ды­зай­нам ін­тэр'­еру, і ды­зай­нам рэ­кла­мы. У воль­ны час, яко­га з‑за пра­цы за­ста­ва­ла­ся ўсё менш і менш, пра­цяг­ва­ла ма­ля­ваць. Спа­чат­ку прос­та так, для ся­бе…

— Ад­ной­чы я на­ма­ля­ва­ла не­каль­кі паш­то­вак ад ру­кі, у адзі­ным эк­зэмп­ля­ры, і ад­нес­ла ў мін­скую га­ле­рэю «Пад­зем­ка». Гэ­та, вя­до­ма, не бы­ло пы­тан­не за­роб­ку… Ра­да­ва­ла, што ство­ра­нае мной бу­дзе пры­но­сіць ка­мусь­ці ста­ноў­чыя эмо­цыі… По­тым у мя­не з'я­віў­ся гра­фіч­ны план­шэт, і я на­дру­ка­ва­ла не­вя­ліч­кі ты­раж і за­нес­ла ў тую ж «Пад­зем­ку». Та­ды і вы­ра­шы­ла за­рэ­гіст­ра­вац­ца як ін­ды­ві­ду­аль­ны прад­пры­маль­нік. Прос­та зла­ві­ла ся­бе на дум­цы, што ме­на­ві­та ма­ля­ван­не пры­но­сіць мне най­вя­лік­шую аса­ло­ду, не­па­раў­наль­ную ні з якой ін­шай пра­цай (усмі­ха­ец­ца). Для мя­не бы­ло ад­крыц­цём, што, пры­свя­ціў­шы лю­бі­май спра­ве ха­ця б га­дзі­ну, ад­чу­ва­еш ад­ра­зу не­бы­ва­лы пры­ліў энер­гіі, на мно­гія рэ­чы, праб­ле­мы, што бы­лі на пра­ця­гу дня, гля­дзіш зу­сім інакш. Вы­ра­шы­ла, што вар­та гэ­тым зай­мац­ца яшчэ і та­му, што ад­чу­ва­ла: тое, што я раб­лю, па­трэб­на.

Лю­дзі ўжо на­гля­дзе­лі­ся на век­тар­ных зай­цоў і плас­ты­ка­выя квет­кі на паш­тоў­ках у кра­мах. Мно­гія ця­пер пра­гнуць не­ча­га ін­ша­га... Та­го, што не толь­кі вы­клі­кае ней­кія па­зі­тыў­ныя эмо­цыі, але і пры­му­шае за­ду­мац­ца над чымсь­ці.

— Ка­ця, а ча­му ты на­зы­ва­еш свае паш­тоў­кі «цёп­лы­мі»?

— Мне не ха­це­ла­ся пры­дум­ваць якую-не­будзь штуч­ную наз­ву. Я да­сла­ла сяб­рам ма­ке­ты паш­то­вак з под­пі­са­мі і прос­та па­пра­сі­ла па­да­браць да іх пры­мет­ні­кі, якія б апіс­ва­лі ўра­жан­не ад паш­то­вак. Са­мы рас­паў­сю­джа­ны быў «цёп­лыя». Мне спа­да­ба­ла­ся (усмі­ха­ец­ца).

— Мя­не аса­біс­та вель­мі ра­дуе, што ты ро­біш свае паш­тоў­кі на род­най мо­ве, бо, як гэ­та ні прык­ра, па­куль у Бе­ла­ру­сі ары­гі­наль­ныя паш­тоў­кі на бе­ла­рус­кай мо­ве хоць ты са свеч­кай шу­кай...

— Са­праў­ды, бе­ла­рус­ка­моў­ных паш­то­вак у нас не так шмат, та­му я, хоць у жыц­ці ка­рыс­та­ю­ся абедз­вю­ма мо­ва­мі, пе­ра­ва­гу ад­да­ла, без­умоў­на, род­най. Не­як так ста­ла­ся, што і вер­шы, якія я час ад ча­су пі­шу, так­са­ма толь­кі на мо­ве. Люб­лю бе­ла­рус­кі фальк­лор, на­род­ныя тан­цы, з дзя­цін­ства гу­кі ду­ды не па­кі­да­юць мя­не абы­яка­вай. Мае бе­ла­рус­ка­моў­ныя (і не толь­кі) сяб­ры пад­тры­ма­лі гэ­тую ідэю і пад­ба­дзёр­ва­юць мя­не да­гэ­туль, за што я ім вель­мі ўдзяч­ная. Са­мі час­та на­бы­ва­юць мае паш­тоў­кі ў па­да­ру­нак, да­па­ма­га­юць пры­дум­ваць под­пі­сы да но­вых. Уво­гу­ле, што да­ты­чыц­ца пад­трым­кі, гэ­та вель­мі важ­на, бо столь­кі су­мнен­няў уз­ні­ка­ла і ўзні­кае, ка­лі ро­біш штось­ці но­вае...

(На­шу раз­мо­ву па­ста­ян­на пе­ра­пы­ня­лі на­вед­ні­кі кір­ма­шу. Вось да сто­лі­ка з Ка­ці­ны­мі паш­тоў­ка­мі па­ды­шлі дзве ба­буль­кі...)

— Ка­ця, чу­ла, як ты толь­кі што пе­ра­кла­да­ла ім над­пі­сы: «ле­ту­цен­ні­ца», «ста­лець»... Ці час­та та­кое зда­ра­ец­ца? Не крыўд­на, што да­лё­ка не ўсе бе­ла­ру­сы ва­ло­да­юць род­най мо­вай?

— Крыўд­на, ка­лі ка­жуць: «Усе паш­тоў­кі на мо­ве? Не ўсе ж яе ра­зу­ме­юць...» Я ад­каз­ваю: « Трэ­ба ву­чыц­ца!» Але на­са­мрэч гэ­та зда­ра­ец­ца не так час­та. Мно­гія на­бы­ва­юць паш­тоў­кі для сва­іх сяб­роў з Ра­сіі і Укра­і­ны. Ня­даў­на ад­на жан­чы­на на­бы­ла для сяб­роў­кі з Япо­ніі. На «Млы­не» на ма­іх ва­чах не­ка­то­рыя на­бы­ва­лі і ад­ра­зу да­ры­лі мае паш­тоў­кі сва­ім за­меж­ным сяб­рам. А пе­ра­кла­даць — так, да­во­дзіц­ца час­та. Ад­на дзяў­чы­на мне ска­за­ла, што я — пер­шая, з кім яна раз­маў­ляе на мо­ве. Маў­ляў, пас­ля за­кан­чэн­ня шко­лы ёй не да­во­дзі­ла­ся ні з кім ста­са­вац­ца па-бе­ла­рус­ку. А тут яе на­тхні­лі мае ра­бо­ты...

Як доб­ра бы­ло б, па­ду­ма­ла я, ка­лі б Ка­цін прык­лад на­тхніў не­ка­га з тых твор­чых лю­дзей, якія чы­та­юць гэ­ты тэкст (і па­куль, як не­ка­лі і Ка­ця, з-за сва­ёй пры­ро­джа­най сціп­лас­ці ма­лю­юць «у стол») на ства­рэн­не сва­іх аў­тар­скіх бе­ла­рус­ка­моў­ных паш­то­вак. Ка­ця так­са­ма лі­чыць, што чым іх (паш­то­вак на мо­ве) бу­дзе больш, тым лепш, та­му з за­да­валь­нен­нем па­га­дзі­ла­ся па­дзя­ліц­ца сва­і­мі твор­чы­мі сак­рэ­та­мі.

— Спа­чат­ку я ма­люю эс­кіз на па­пе­ры. У мя­не да­во­лі шмат за­ма­лё­вак. Цэ­лыя сто­сы. Штось­ці з іх ста­но­віц­ца паш­тоў­ка­мі, штось­ці я вы­ка­рыс­тоў­ваю пры ства­рэн­ні афіш, ві­зі­то­вак і г.д. А не­ка­то­рыя так і за­ста­юц­ца на ста­дыі эс­кі­за. Ка­лі шчы­ра, я вель­мі рэд­ка за­дум­ва­ю­ся аб тым, што на­ма­ля­ваць. Прос­та бя­ру ар­куш і па­чы­наю ва­дзіць па ім алоў­кам. І тое, што атрым­лі­ва­ец­ца «на вы­ха­дзе», як пра­ві­ла, заў­сё­ды сюр­прыз. Твор­часць — не­кант­ра­лю­е­мы пра­цэс. Гэ­та ска­жа вам лю­бы мас­так. Ве­да­еш, я за­ўва­жы­ла: ка­лі менш хва­лю­еш­ся за тое, што і як па­він­на атры­мац­ца, атрым­лі­ва­ец­ца знач­на лепш.

— Ка­ця, рас­па­вя­дзі больш пад­ра­бяз­на пра ства­рэн­не паш­то­вак...

— Я ма­люю іх на гра­фіч­ным план­шэ­це. Рэ­дак­тар да­зва­ляе імі­та­ваць усе вя­до­мыя мас­та­кам ма­тэ­ры­я­лы (ад алей­ных фар­баў да фла­мас­та­ра), рэ­гу­ля­ваць ціск і праз­рыс­тасць, пра­ца­ваць пры да­па­мо­зе ва­лі­ка і шпа­та­ля... Я амаль так­тыль­на ад­чу­ваю ма­тэ­ры­ял. Гра­фіч­ны план­шэт даў мне маг­чы­масць рас­сла­біц­ца, не ба­яц­ца па­мы­лак.

...Пад­час раз­мо­вы Ка­ця пе­ры­я­дыч­на вы­во­дзіць алоў­кам, які ўвесь гэ­ты час не вы­пус­кае з ру­кі, ры­сы тва­ру, як мне па­да­ло­ся, ра­ман­тыч­най дзяў­чы­ны...

— У ця­бе, пэў­на, паў­сюль з са­бой ало­вак і па­пе­ра, каб ма­ля­ваць эс­кі­зы? У якіх мес­цах да­во­дзіц­ца гэ­та ра­біць?

— Так, час­та маю з са­бой ало­вак і па­пе­ру. Ха­ця б на­тат­нік. Ды паў­сюль — гле­дзя­чы кі­но, ча­сам на ней­кіх ім­прэ­зах, слу­ха­ю­чы кан­цэрт ці лек­цыю, — ма­люю. На «Млы­не» вось атры­маў­ся амаль цэ­лы аль­бом. Ра­ней на паштоўкі за­ста­ва­ла­ся мала часу з-за асноў­най пра­цы. Але на днях я зволь­ні­ла­ся, каб зай­мац­ца лю­бі­май спра­вай. Та­кая вось я шчас­лі­вая!

— Ка­ця, для ця­бе ства­рэн­не паш­то­вак — гэ­та спо­саб за­роб­ку аль­бо ўсё ж та­кі маг­чы­масць са­ма­рэа­лі­за­цыі?

— У пер­шую чар­гу, без­умоў­на, гэ­та мая спро­ба са­марэ­а­лі­за­цыі. Лю­бы твор­ца хо­ча, каб яго пра­цу лю­бі­лі. А на­конт гро­шай... Я ве­ру, што ка­лі ты ро­біш тое, што та­бе на­ка­на­ва­на, ка­лі атрым­лі­ва­еш ве­лі­зар­ную аса­ло­ду ад твор­ча­га пра­цэ­су ды яшчэ до­рыш ста­ноў­чыя эмо­цыі ін­шым лю­дзям — усё пры­кла­дзец­ца.

— Хто асноў­ны кры­тык тва­ёй пра­цы?

— Сяб­ры, сяст­ра, баць­кі... Але асноў­ны — усё ж я са­ма. Час­та ўсім па­да­ба­ец­ца ма­лю­нак, а мне — не. Не тое, што я ха­це­ла, атрым­лі­ва­ец­ца... Та­ды я ні­ко­га не слу­хаю. Або да­ма­лёў­ваю тыд­ня­мі, або кі­даю пра­цу. Га­лоў­нае — мець унут­ра­нае за­да­валь­нен­не.

— Са­ма лю­біш да­рыць паш­тоў­кі?

— Вя­до­ма! Мне па­да­ец­ца, што паш­тоў­ку мож­на і трэ­ба да­рыць без ні­я­кай на­го­ды, як до­раць цёп­лае сло­ва ці по­зірк... Зга­дзі­це­ся, больш пры­ем­на атрым­лі­ваць па­да­ру­нак прос­та так, а не па ка­лен­да­ры... Та­ды ён вы­клі­кае знач­на больш па­зі­тыў­ных эмо­цый, мае боль­шую каш­тоў­насць... Паш­тоў­ка, я ўпэў­не­на, вар­тая та­го, каб стаць та­кім сюр­пры­зам. Жа­даю ўсім як ма­га час­цей зна­хо­дзіць іх у сва­ёй паш­то­вай скры­ні... Але ж, мне па­да­ец­ца, са­мае га­лоў­нае — каб кож­ны знай­шоў ся­бе. Гэ­та на­-
са­мрэч вель­мі важ­на — ад­чу­ваць ся­бе на сва­ім мес­цы. Та­ды ўсё ўспры­ма­ец­ца па-ін­ша­му, з'яў­ля­ец­ца столь­кі энер­гіі, што цяж­ка ўтры­мац­ца на мес­цы. Ра­ней я і не ўяў­ля­ла, што та­кое маг­чы­ма.

На­дзея ДРЫ­ЛА,

фо­та аў­та­ра і з аса­біс­та­га
ар­хі­ва Ка­ця­ры­ны ГАН­ЧА­РЫК.