Дра­ма на ўсе ча­сы

Мі­хась Крас­на­ба­еў пра тое, што за­бы­ваць не вар­та

Ідэю ства­рыць па­ста­ноў­ку па­вод­ле ра­ма­на Ула­дзі­мі­ра Ка­рат­ке­ві­ча «Хрыс­тос пры­зям­ліў­ся ў Га­род­ні» рэ­жы­сёр-па­ста­ноў­шчык На­цы­я­наль­на­га ака­дэ­міч­на­га дра­ма­тыч­на­га тэ­атр імя Яку­ба Ко­ла­са Мі­хась Крас­на­ба­еў вы­нош­ваў на пра­ця­гу дзе­ся­ці­год­дзя.

На­рэш­це ві­цеб­скі гля­дач мо­жа па­гля­дзець гэ­ты яр­кі, кра­наль­ны па сва­ёй дра­ма­тур­гіі спек­такль, і гэ­та доб­ры знак у су­час­ным на­цы­я­наль­ным мас­тац­тве.

Пас­ля спек­так­ля мы су­стрэ­лі­ся з рэ­жы­сё­рам, каб па­га­ва­рыць пра тое, як іш­ла ра­бо­та над па­ста­ноў­кай і ча­му ме­на­ві­та гэ­ты спек­такль з'я­віў­ся на ко­ла­саў­скай сцэ­не.

— Ваш твор­чы шлях на гэ­тай сцэ­не па­чы­наў­ся ме­на­ві­та з на­цы­я­наль­най дра­ма­тур­гіі, пер­шай ро­ляй быў Сы­мон-му­зы­ка ў ад­най­мен­най па­ста­ноў­цы па паэ­ме Яку­ба Ко­ла­са. Ко­ла­саў­скі тэ­атр заў­сё­ды вы­лу­чаў­ся сва­ім па­ды­хо­дам да на­цы­я­наль­най дра­ма­тур­гіі. Як доў­га вы іш­лі да сцэ­ніч­на­га ўва­саб­лен­ня ра­ма­на Ка­рат­ке­ві­ча?

— Гэ­та мая чац­вёр­тая па­ста­ноў­ка па­вод­ле твор­час­ці Ка­рат­ке­ві­ча. Пісь­мен­нік пры­ваб­лі­вае мя­не тым, што яго Бе­ла­русь — не край му­жы­коў у лап­цях, а кра­і­на зам­каў, з глы­бо­кі­мі ка­ра­ня­мі. У яго вель­мі ін­тэ­лі­гент­ная мо­ва. Пер­шы спек­такль — «Ве­раб'­і­ная ноч», пра­лог да ра­ма­на «Нель­га за­быць», вый­шаў у 1997 го­дзе. За­тым — «Лад­дзя рос­па­чы», якая атры­ма­ла трэ­цюю прэ­мію ў рэс­пуб­лі­кан­скім кон­кур­се п'ес для тэ­ат­ра ў на­мі­на­цыі «Ін­сцэ­ні­роў­ка па тво­рах бе­ла­рус­кай лі­та­ра­ту­ры». Гэ­та быў му­зыч­ны спек­такль, які доў­гі час ішоў на на­шай сцэ­не. За спек­такль «Ле­а­ні­ды не вер­нуц­ца на Зям­лю» атры­маў па­дзя­ку мі­ніст­ра куль­ту­ры Рэс­пуб­лі­кі Бе­ла­русь.

У пра­цы над ін­сцэ­ні­роў­кай «Хрыс­тос пры­зям­ліў­ся ў Га­род­ні» ра­зу­меў, што гэ­ты ра­ман — эн­цык­ла­пе­дыя бе­ла­рус­ка­га жыц­ця. У ім столь­кі цу­доў­ных дыя­ло­гаў, гу­ма­ру. Але трэ­ба бы­ло ад­ся­каць ліш­ні ма­тэ­ры­ял, які мо­жа пе­ра­шка­джаць цэ­лас­нас­ці спек­так­ля.

— Як вы на­ла­дзі­лі су­пра­цоў­ніц­тва з вя­до­мым бе­ла­рус­кім кам­па­зі­та­рам Сяр­ге­ем Кар­тэ­сам?

— З Сяр­ге­ем Аль­бер­та­ві­чам мя­не па­зна­ё­міў наш ды­рэк­тар — мас­тац­кі кі­раў­нік тэ­ат­ра Ва­ле­рый Да­ні­ла­віч Ані­сен­ка. Кар­тэс пра­чы­таў ра­ман і па­зва­ніў мне: вя­зі ін­сцэ­ні­роў­ку. Яму спа­да­ба­ла­ся. У ад­но­сі­нах да Ка­рат­ке­ві­ча мы ста­лі ад­на­дум­ца­мі, на­шы ста­сун­кі ака­за­лі­ся да­во­лі плён­ны­мі. Кам­па­зі­тар на­ват пры­знаў­ся, што ні ў ад­ным спек­так­лі яго му­зы­ку так дак­лад­на не вы­ка­рыс­тоў­ва­лі, як у на­шай па­ста­ноў­цы.

— На­коль­кі вам уда­ло­ся да­сяг­нуць уза­е­ма­па­ра­зу­мен­ня з ак­цё­ра­мі?

— Ак­цёр заў­сё­ды ад­чу­вае, ка­лі мае спра­ву з доб­рым лі­та­ра­тур­ным ма­тэ­ры­я­лам. Мы ра­зам ста­ві­лі спек­такль пра сваю кра­і­ну. Ад­чу­ва­ец­ца, ка­лі ак­цё­ру ёсць што да­даць ад ся­бе для паў­на­ты ро­лі. Га­лоў­ную ро­лю Юра­ся Брат­чы­ка, уча­раш­ня­га шка­ля­ра, сыг­раў ма­ла­ды ак­цёр Дзі­ма Ка­ва­лен­ка. І гэ­та ста­ла доб­рым ад­крыц­цём і для мя­не, і для тэ­ат­ра. Ча­му ў яго атры­ма­ла­ся? Для вы­ка­нан­ня гэ­тай ро­лі важ­на бы­ло ўмець ад­чуць чу­жы боль, каб свя­до­ма пай­сці на смерць. Час ся­рэд­ня­веч­ча, пра які рас­па­вя­дае спек­такль, звяр­тае нас да веч­най тэ­мы: хто мы, ад­куль, ча­му і на­вош­та. Да­рэ­чы, мне па­да­ба­ец­ца тое ма­ла­дое па­паў­нен­не, што прый­шло да нас з Ві­цеб­ска­га дзяр­жаў­на­га ка­ле­джа куль­ту­ры і мас­тац­тваў: акра­мя Дзміт­рыя на­за­ву яшчэ Ра­ма­на Са­лаў­ё­ва, Ар­цё­ма Ге­ра­ка, Ан­то­на Мін­чы­ка. Пас­ля ака­дэ­міі да нас да­лу­чыў­ся ак­цёр Ар­цём Бла­хін. Зме­на рас­це. Але, як ка­за­ла сла­ву­тая Стэ­фа­нія Ста­ню­та, нам, вы­пуск­ні­кам тэ­ат­раль­на­га ін­сты­ту­та, сваю га­лоў­ную ад­зна­ку ад­па­вед­нас­ці май­стэр­ству ста­віць жыц­цё. На са­мой спра­ве, мас­так ні­ко­лі не мо­жа быць за­да­во­ле­ны сва­ёй пра­цай.

— Што трэ­ба сён­ня ра­біць, каб вяр­таць гле­да­ча да на­цы­я­наль­най кла­сі­кі?

— Ча­ла­век ра­зу­мее лю­бы твор мас­тац­тва на ўзроў­ні свай­го раз­віц­ця. Па­куль мы з гле­да­чом раз­маў­ля­ем на роз­ных мо­вах. Гэ­та нон­сэнс, ка­лі мо­ва ты­туль­най на­цыі ад­штур­хоў­вае ча­ла­ве­ка ад па­хо­ду ў тэ­атр, ад раз­мо­вы пра ад­веч­нае. Са ста­ра­жыт­на­сці ін­та­рэ­сы ча­ла­ве­ка ма­ла змя­ні­лі­ся. Ба­раць­ба за сфе­ру ін­та­рэ­саў толь­кі ўзмац­ня­ец­ца, а ча­ла­век удас­ка­наль­вае сваю «пя­чо­ру» і зброю за­бой­ства...

Мы на­ўмыс­на мі­ні­мі­за­ва­лі рас­хо­ды на дэ­ка­ра­цыі ў спек­так­лі, бо ра­зу­ме­лі: ка­лі па­ле­зеш у по­быт, не вы­ле­зеш з яго. Вар­та аба­зна­чыць тэ­ат­раль­ны пра­цэс і за­ха­піць гле­да­ча жы­вой іг­рой і жы­ва­твор­най ідэ­яй.

---------

Пры­гад­ва­юц­ца сло­вы са спек­так­ля: «Доб­ра, лю­дзі! Бу­дзе вам цуд і хлеб». Юрась Брат­чык з тых, пра ка­го слуш­на ка­жа пісь­мен­нік: «На­ра­джа­ец­ца на гэ­тай цвер­дзі но­вая па­ро­да лю­дзей. З ве­дан­нем і чыс­ці­нёй ду­мак».

Ува­саб­лен­не гіс­та­рыч­на­га ра­ма­на Ка­рат­ке­ві­ча на сцэ­не Бе­ла­рус­ка­га на­цы­я­наль­на­га ака­дэ­міч­на­га дра­ма­тыч­на­га тэ­ат­ра імя Я. Ко­ла­са дае шанц на­шым су­час­ні­кам за­ду­мац­ца пра тое, на­коль­кі ба­га­тая гіс­то­рыя Бе­ла­ру­сі — кра­і­ны зам­каў і па­ла­цаў, бла­кіт­ных азёр і су­ро­вых пу­шчаў. Та­му ве­рыц­ца, што спек­такль «Хрыс­тос пры­зям­ліў­ся ў Га­род­ні» ча­кае доў­гае жыц­цё на сцэ­не.

Свят­ла­на Дзя­дзін­кі­на,

Фо­та з ар­хі­ва тэ­ат­ра.

г. Ві­цебск