Мя­няю ка­ро­ву на ка­зу

Якія пры­яры­тэ­ты ў вяс­коў­цаў?

Пас­ля на­ві­ны аб па­да­ра­жан­ні ма­лоч­ных пра­дук­таў, на­пэў­на, не­ка­то­рыя вяс­коў­цы за­ду­ма­лі­ся: «Можа, узяць усё ж ка­ро­ву?» Не сак­рэт, што коль­касць тых жы­ха­роў вё­сак, хто тры­мае ў сва­ёй пры­ват­най пад­соб­най гас­па­дар­цы ка­роў, што­год змян­ша­ец­ца. Ста­рыя лю­дзі па ста­не зда­роўя не мо­гуць да­гля­даць жы­вё­лу, а мо­ла­дзі пра­сцей ку­піць тое ж ма­ла­ко або ў кра­ме, або ў су­сед­кі. По­лац­кі ра­ён вя­до­мы на ўсю кра­і­ну тым, што ме­на­ві­та тут пра­вод­зяць ма­лоч­ны фес­ты­валь. А ле­тась у ра­ё­не пры­ду­ма­лі склад­ваць рэй­тынг сель­са­ве­таў, на­се­ле­ных пунк­таў, дзе ёсць і «ма­лоч­ная» на­мі­на­цыя. Усе ра­зам жы­ха­ры ра­ё­на ле­тась зда­лі дзяр­жа­ве ка­ля 1,6 ты­ся­чы тон ма­ла­ка. Ка­лі лі­чыць у чы­гу­нач­ных цыс­тэр­нах, кож­ная з якой змя­шчае 50 тон, вы­хо­дзіць, што больш як два эша­ло­ны пры­ват­на­га ма­ла­ка за год бы­лі ад­праў­ле­ны з По­лач­чы­ны на пе­ра­пра­цоў­ку.

«Пі­це, дзе­ці, ма­ла­ко!»

— Так, на­ша свя­та «Ма­лоч­ныя рэ­кі» ста­но­віц­ца брэн­дам ра­ё­на ра­зам з грыб­ным, ягад­ны­мі і ін­шы­мі чэм­пі­я­на­та­мі, якія тра­ды­цый­на пра­вод­зяц­ца на По­лач­чы­не. Кі­раў­ніц­тва По­лац­ка­га рай­вы­кан­ка­ма, пры­ма­ю­чы ра­шэн­не аб пра­вя­дзен­ні ма­лоч­на­га свя­та, вы­бра­ла мес­цам яго пра­вя­дзен­ня «Га­ра­ны-аг­ра» (фі­лі­ял По­лац­ка­га кам­бі­на­та хле­ба­пра­дук­таў), ад­ну з леп­шых гас­па­да­рак. Пра­вя­дзен­не ма­лоч­на­га фэс­ту ў аг­ра­га­рад­ку Га­ра­ны спры­яе і па­пу­ля­ры­за­цыі «ма­лоч­на­га кі­рун­ку» ся­род вяс­коў­цаў, — рас­каз­вае Іо­сіф Гры­бо­віч, стар­шы­ня По­лац­ка­га ра­ён­на­га Са­ве­та дэ­пу­та­таў. — У на­сы­ча­най пра­гра­ме фэс­ту — дзі­ця­чае свя­та «Пі­це, дзе­ці, ма­ла­ко — бу­дзе­це зда­ро­выя!», спе­цы­я­лі­за­ва­ная тэ­ат­ра­лі­за­ва­ная пра­гра­ма, «Ма­лоч­ная май­стэр­ня» (май­стар-кла­сы, бо­дзі-арт і ін­шыя. — Аўт.), вы­ста­ва-про­даж, кір­маш-дэ­гус­та­цыя ма­лоч­най пра­дук­цыі, вы­раб­ле­най гас­па­ды­ня­мі Га­ран­ска­га сель­са­ве­та і По­лац­ка­га ра­ё­на ў цэ­лым. Свя­точ­ныя ме­ра­пры­ем­ствы за­вяр­ша­юц­ца вы­ба­рам ма­лоч­на­га ка­ра­ля. Што ты­чыц­ца коль­кас­ці ка­роў і тых, хто іх тры­мае, — на жаль, наш ра­ён не вы­клю­чэн­не на фо­не мно­гіх у кра­і­не.

Па­вод­ле ін­фар­ма­цыі на па­ча­так го­да, у По­лац­кім ра­ё­не на пад­вор­ках на­сель­ніц­тва на­ліч­ва­ец­ца больш як 740 ка­роў. Ёсць сям'я рэ­кард­сме­наў: у Ні­ка­ла­е­вых 4 ка­ро­вы, і яны зда­юць дзяр­жа­ве пры­клад­на 20 ты­сяч літ­раў ма­ла­ка ў год. Для па­раў­на­ння, боль­шасць гас­па­да­роў — ад 1 да 5 ты­сяч літ­раў.

Бы­ло б жа­дан­не ў вяс­коў­цаў — ка­ро­ву ку­піць, як і кар­мы для яе, не праб­ле­ма. Ва ўсім аказ­ва­ец­ца да­па­мо­га. Тую ж ка­ро­ву мож­на на­быць у сель­гас­прад­пры­ем­стве. А ўсю не­аб­ход­ную ін­фар­ма­цыю — атры­маць у сель­вы­кан­ка­мах.

— Зра­зу­мей­це: мы бу­дзем ра­ды, ка­лі ў на­шым ра­ё­не больш лю­дзей за­хо­чуць тры­маць ка­роў! Ку­піць іх не праб­ле­ма. На­са­мрэч ад­па­вед­ная пра­ца ўла­дай вя­дзец­ца не дзе­ля спра­ва­зда­чы, — пра­цяг­вае стар­шы­ня рай­са­ве­та. — Не­ка­то­рыя гас­па­дар­кі на­огул да­юць сва­ім ра­бот­ні­кам ка­роў у лік бу­ду­ча­га ма­ла­ка, якім раз­ліч­ва­юц­ца за жы­вё­лу на пра­ця­гу го­да. Ка­лі ах­вот­ны — не ра­бот­нік гас­па­дар­кі, без­умоў­на, трэ­ба па­тра­ціць на па­куп­ку свае гро­шы або крэ­дыт узяць. А ёсць і та­кое: ма­лад­няк рэа­лі­зу­ец­ца ў аб­мен на буй­ных ра­га­тых жы­вёл. Па ма­лад­ня­ку сві­ней уво­гу­ле ня­ма праб­лем з за­бес­пя­чэн­нем ах­вот­ных іх вы­рошч­ваць. На тэ­ры­то­рыі ра­ё­на дзей­ні­ча­юць два сві­на­комп­лек­сы, кам­бі­кор­ма­вы за­вод.

І се­на па сім­ва­ліч­най ца­не

Тым, у ка­го ёсць ка­ро­вы, вы­дзя­ля­юць па 4 то­ны се­на — па ўмоў­най ца­не, а са­ло­му — на­огул бяс­плат­на. Па­шы вы­лу­ча­юц­ца, до­гляд іх ажыц­цяў­ля­ец­ца, як і пад­воз ва­ды. Ар­га­ні­за­ва­ны і вы­пас: гэ­та ро­біць па­стух або элект­ра­па­стух. Ве­тэ­ры­на­ры са­мі пры­хо­дзяць, каб свое­ча­со­ва зра­біць пры­шчэп­кі... Толь­кі тры­май, кар­мі, ды і за­раб­ляй на гэ­тым.

Збі­ра­юць ліш­кі ма­ла­ка прад­пры­маль­ні­кі. І лю­дзі за­да­во­ле­ны: ня­ма скар­гаў на ня­свое­ча­со­вы збор, як бы­ло яшчэ не­каль­кі га­доў та­му. Апла­та — праз кож­ныя 10 дзён. А ра­ней жы­ха­рам вё­сак, дзе на­ліч­ва­ла­ся 2-3 ка­ро­вы, да­во­дзі­ла­ся доў­га ча­каць, па­куль да­е­дзе ма­ла­ка­воз з гас­па­дар­кі.

Усё ж да­лё­ка не ўсе вяс­коў­цы тры­ма­юць жы­вёл і пту­шак. Ка­лі ў цэ­лым у ра­ё­не больш як 11 ты­сяч пры­ват­ных пад­вор­каў, «жыў­насць» тры­ма­юць 2,8 ты­ся­чы ча­ла­век. Пры гэ­тым, вя­до­ма ж, ага­ро­ды ёсць ва ўсіх.

Але не ўсё так сум­на. Лю­дзі вы­рошч­ва­юць ка­ля 1 ты­ся­чы сві­ней, больш як 1,3 ты­ся­чы коз і аве­чак, ка­ля 240 ко­ней. Стар­шы­ня рай­са­ве­та, да­рэ­чы, пры­кме­ціў, што ко­зы і авеч­кі ста­но­вяц­ца ўсё больш па­пу­ляр­ны­мі. Знач­на па­вя­ліч­ва­ец­ца коль­касць ах­вот­ных зай­мац­ца пчо­ла­мі. З улі­кам гэ­та­га фак­та ле­тась у рай­цэнт­ры ад­быў­ся пер­шы фэст — «Мя­до­вы», а так­са­ма ўпер­шы­ню з вя­лі­кім раз­ма­хам ад­свят­ка­ва­лі Яб­лыч­ны спас.

Аляк­сандр
ПУК­ШАН­СКІ.