«Працы ў Астраўцы яшчэ шмат, але мы з усім справімся...»

Жыц­цё тут за­кі­пе­ла яшчэ ў 9 ты­ся­ча­год­дзі да на­шай эры. І да­гэ­туль яно не спы­ня­ец­ца. На­ад­ва­рот — бы­лы па­сё­лак га­рад­ско­га ты­пу Аст­ра­вец ня­даў­на стаў го­ра­дам ра­ён­на­га пад­па­рад­ка­ван­ня. Гэ­ты на­се­ле­ны пункт па­сту­по­ва ду­жэе, як той дуб, які на­ма­ля­ва­ны на гер­бе го­ра­да і ра­ё­на. Сім­вал сі­лы і даў­га­лец­ця не­вы­пад­ко­ва стаў эмб­ле­май гэ­тых мяс­цін. Тут заў­сё­ды жы­лі моц­ныя, сме­лыя і та­ле­на­ві­тыя лю­дзі. Ус­пом­нім ха­ця б Іо­сі­фа Гаш­ке­ві­ча, пер­ша­га кон­су­ла Ра­сіі ў Япо­ніі, да­след­чы­ка і дып­ла­ма­та, які скон­чыў свой век на ра­дзі­ме ў ма­ёнт­ку Ма­лі ў 1875 го­дзе... Ве­да­юць пра аст­ра­вец­кую зям­лю і сён­ня. Аб ця­пе­раш­нім яе жыц­ці наш ка­рэс­пан­дэнт па­гу­та­рыў са стар­шы­нёй Аст­ра­вец­ка­га ра­ён­на­га вы­ка­наў­ча­га ка­мі­тэ­та, чле­нам Са­ве­та Рэс­пуб­лі­кі На­цы­я­наль­на­га схо­ду Рэс­пуб­лі­кі Бе­ла­русь Ада­мам Ка­валь­кам.

— Шчы­ра ка­жу­чы, у мя­не скла­ла­ся ўра­жан­не, што да та­го мо­ман­ту, па­куль тут не па­ча­лі бу­даў­ніц­тва атам­най элект­ра­стан­цыі, го­рад быў вель­мі ці­хі і спа­кой­ны. Ці за­ста­ла­ся тая ж ду­ша ў го­ра­да сён­ня аль­бо ён не­як змя­ніў­ся?

— Мы са­мі вель­мі ба­я­лі­ся, што ў го­ра­дзе бу­дзе не­спа­кой­на, што ў ле­се не за­ста­нец­ца ні грыб­ка, ні ягад­кі, ні зве­ра, што ў пру­дах і ва­да­ёмах знік­не ўся ры­ба. Але на­шы стра­хі бы­лі бес­пад­стаў­ны­мі. І м­не (не толь­кі як кі­раў­ні­ку ра­ё­на, але і як ча­ла­ве­ку) вель­мі пры­ем­на, што так ад­бы­ло­ся. Ня­гле­дзя­чы на тое, што сён­ня ўжо ка­ля 2000 ча­ла­век зна­хо­дзяц­ца на бу­даў­ні­чай пля­цоў­цы, у нас нар­маль­ная аб­ста­ноў­ка. Но­выя лю­дзі ста­ра­юц­ца ўліц­ца ў на­ша жыц­цё. Асаб­лі­ва тыя, хто пры­ехаў на па­ста­ян­ную бу­доў­лю. Не ва­лан­цё­ры ці вах­та­ві­кі, а тыя, хто пла­нуе пра­ца­ваць тут ста­ла. Яны гу­ля­юць у ад­ну з лю­бі­мых гуль­няў у ра­ё­не «Што? Дзе? Ка­лі?» — ство­ра­на ўжо 4 ці 5 ка­манд. Удзель­ні­ча­юць у гра­мад­скім і спар­тыў­ным жыц­ці, ці­ка­вяц­ца ўсі­мі на­шы­мі кло­па­та­мі.

— Кло­па­ту, ві­даць, усё ж та­кі да­да­ло­ся?

— Гэ­та праў­да. Іх жа трэ­ба і на­кар­міць, і па­ся­ліць, і аба­грэць, і за­няць у воль­ны ад пра­цы час. Сур'­ёз­ную на­груз­ку мае ган­даль, асаб­лі­ва гра­мад­скае хар­ча­ван­не. Але мы па­сту­по­ва ўсе пы­тан­ні вы­ра­ша­ем. Ёсць не­вя­лі­кая праб­ле­ма з аду­ка­цы­яй, але і з гэ­тым спра­вім­ся. Ця­пер бу­ду­юц­ца дзі­ця­чы са­док на 190 мес­цаў, шко­ла на 510 мес­цаў. Шмат пра­цы ў жыл­лё­ва-ка­му­наль­най сфе­ры. На­ле­та трэ­ба па­чаць рэ­кан­струк­цыю ачы­шчаль­ных збу­да­ван­няў, во­да­за­бо­ра, ка­цель­ні.

— Ці з'я­ві­лі­ся но­выя маг­чы­мас­ці для раз­віц­ця мяс­цо­вай эка­но­мі­кі?

— Я ця­пер заў­сё­ды ка­жу сва­ім прад­пры­ем­ствам: «У вас ёсць шанц быць леп­шы­мі ў воб­лас­ці, у кра­і­не, бо гэ­та га­ран­та­ва­ная апла­та, аб'­ёмы. Ка­лі лас­ка, пра­цуй­це». Та­му на­ват гэ­ты пры­ток лю­дзей мы раз­гля­да­ем толь­кі як перс­пек­ты­ву для ра­ё­на. Ёсць, зра­зу­ме­ла, ню­ан­сы. Але ж мы ма­ем гра­фік ру­ху пра­цоў­най сі­лы — усё ідзе як трэ­ба. Пры­хо­дзяць сю­ды не толь­кі «пра­цоў­ныя ру­кі», але і буй­ныя ін­вес­та­ры. Вось па­гля­дзі­це: у мік­ра­ра­ё­не №1, дзе бу­дзе жыць 3200 ча­ла­век, і мік­ра­ра­ё­не №2, дзе бу­дзе жыць 4800 ча­ла­век, у нас ужо не за­ста­ло­ся ні­вод­на­га воль­на­га участ­ка для та­го, каб бу­да­ваць ганд­лё­выя кроп­кі, ін­шую інф­ра­струк­ту­ру. По­пыт вя­лі­кі. Мы вы­стаў­ля­ем ўчаст­кі, ска­жам, за 120 міль­ё­наў руб­лёў. А пер­шы учас­так пад ганд­лё­вы цэнтр пра­да­лі за міль­ярд руб­лёў. Дру­гі — за 3,370 млрд, трэ­ці — за 2,7 млрд.

— Зна­чыць, ра­ён жы­ве сва­ім, да­во­лі бур­лі­вым жыц­цём?

— Вя­до­ма. Аб гэ­тым яск­ра­ва ка­жуць вы­ні­кі мі­ну­ла­га го­да, ка­лі бы­ло за­бяс­пе­ча­на вы­ка­нан­не і ста­ноў­чая ды­на­мі­ка па боль­шас­ці па­ра­мет­раў за­дан­няў і пра­гно­зу са­цы­яль­на-эка­на­міч­на­га раз­віц­ця ра­ё­на, па­ляп­шэн­ню фі­нан­са­ва­га ста­ну га­лін эка­но­мі­кі. На­прык­лад, у пра­мыс­ло­вас­ці за­ха­ва­на ста­ноў­чая тэн­дэн­цыя рос­ту — пра­мыс­ло­вай пра­дук­цыі вы­раб­ле­на на 44,3 млрд руб­лёў (133% да ўзроў­ню мі­ну­ла­га го­да). Экс­парт па­слуг па­вя­лі­чыў­ся ў 144,8 ра­за (90,908 млн до­ла­раў ЗША). Ле­тась усі­мі ар­га­ні­за­цы­я­мі ра­ё­на вы­ка­ры­ста­на 4635,8 млрд руб­лёў ін­вес­ты­цый­ных рэ­сур­саў (тэмп рос­ту ў су­па­стаў­ных цэ­нах да 2012 го­да склаў 2,3 ра­за). За гэ­ты ж пе­ры­яд тэмп рос­ту бу­даў­ні­ча-ман­таж­ных ра­бот склаў 127,8%. Фак­тыч­на ў 2013 го­дзе па­бу­да­ва­на і ўве­дзе­на ў экс­плу­а­та­цыю 33,104 тыс. кв.м жыл­ля або 435 ква­тэр. Роз­ніч­ны та­ва­ра­аба­рот ганд­лю праз усе ка­на­лы рэа­лі­за­цыі за 2013 год у фак­тыч­ных цэ­нах склаў 597,2 млрд руб­лёў, або 108,6% да ўзроў­ню мі­ну­ла­га го­да. Роз­ніч­ны та­ва­ра­аба­рот на 1 жы­ха­ра ра­ё­на склаў 25 млн руб­лёў.

— Які эфект быў ад ма­дэр­ні­за­цыі ў ва­шым ра­ё­не?

— Пас­ля рэа­лі­за­цыі пла­наў ма­дэр­ні­за­цыі ле­тась вы­руч­ка на ад­на­го за­ня­та­га па­вя­лі­чы­ла­ся да 2012 го­да на 30,9% і скла­ла 180,6 млн руб­лёў, вы­пра­цоў­ка па да­баў­ле­ным кош­це на ад­на­го за­ня­та­га скла­ла 76 млн руб­лёў (160% да ўзроў­ню мі­ну­ла­га го­да). А рэн­та­бель­насць рэа­лі­за­ва­най пра­дук­цыі — 19,4%, рэн­та­бель­насць про­да­жаў —14,3%. Чыс­ты пры­бы­так да­сяг­нуў 8,1 млрд руб­лёў. Ад­па­вед­на, і ся­рэд­ня­ме­сяч­ная за­ра­бот­ная пла­та ра­бот­ні­каў ар­га­ні­за­цый Аст­ра­вец­ка­га ра­ё­на вы­рас­ла, склаў­шы 4,250 млн руб­лёў пры пра­гноз­ным па­каз­чы­ку 3,750 млн.

— Ці не ста­лі з'яз­джаць з го­ра­да і ра­ё­на тыя, хто жыў тут ра­ней, спу­жаў­шы­ся пры­то­ку но­вых лю­дзей?

— Не, та­ко­га не бы­ло. Тро­хі лю­дзі, зра­зу­ме­ла, нер­ва­ва­лі­ся. Ад­нак, на­ад­ва­рот, но­выя пра­цоў­ныя мес­цы па­ча­лі ства­рац­ца — за мі­ну­лы год аж­но 618. Уво­гу­ле, ле­тась пры са­дзей­ні­чан­ні служ­бы за­ня­тас­ці на па­ста­ян­ную пра­цу ўлад­ка­ва­лі­ся 580 ча­ла­век. У тым лі­ку 424 з лі­ку пры­зна­ных бес­пра­цоў­ны­мі, з іх двое пра­ца­ўлад­ка­ва­ны па пра­гра­ме «Мо­ла­дзе­вая прак­ты­ка», адзін — у рам­ках адап­та­цыі ін­ва­лі­даў да пра­цоў­най дзей­нас­ці. Акра­мя та­го, мы на­кі­ра­ва­лі на пе­ра­на­ву­чан­не 15 бес­пра­цоў­ных, 297 ча­ла­век пры­ня­лі ўдзел у гра­мад­скіх ра­бо­тах, 115 школь­ні­каў бы­лі за­ня­тыя ў пе­ры­яд лет­ніх ка­ні­кул па пра­гра­ме ча­со­вай за­ня­тас­ці мо­ла­дзі. Та­му з ра­ё­на лю­дзі не з'яз­джа­юць. Ра­ней, ка­лі ўра­чоў да нас на­кі­роў­ва­лі, то з 10-12 ча­ла­век па раз­мер­ка­ван­ні пры­яз­джа­лі 3—4. А ця­пер усе за­ста­юц­ца — 17 ча­ла­век у мі­ну­лым го­дзе, 12 — у гэ­тым. На ся­ле па ста­тыс­ты­цы за­ма­цоў­ва­юц­ца 94,5%. Пры­яз­джа­юць і з ін­шых га­ра­доў. Паў­ста­ла ін­шая праб­ле­ма: мно­гія па­ча­лі пе­ра­хо­дзіць пра­ца­ваць на АЭС.

— Як атры­ма­ла­ся за­ха­ваць ка­лек­ты­вы?

— Шмат спе­цы­я­ліс­таў, вя­до­ма, за­тры­маць не змаг­лі, бо там больш вы­со­кія за­роб­кі. Да­хо­дзі­ла да та­го, што дак­та­ры па­чы­на­лі атрым­лі­ваць но­выя пра­фе­сіі — стро­паль­шчы­каў, вах­цё­раў. Мы па­ча­лі па­ляп­шаць умо­вы пра­цы, каб за­тры­маць лю­дзей на мес­цах. Звяр­ну­лі ўва­гу на за­ра­бот­ную пла­ту. Ап­ты­мі­за­ва­лі штат, па­вя­лі­чы­лі фонд зар­пла­ты. Ды і пе­ра­кон­ва­лі лю­дзей у тым, што гэ­та ўсё не­на­доў­га, што гэ­та не­пра­цяг­лая пра­ца: маў­ляў, праз пяць га­доў яны з'е­дуць і вам да­вя­дзец­ца вяр­тац­ца. Так і за­ха­ва­лі прак­тыч­на ўсе ка­лек­ты­вы.

— Вы ўжо ска­за­лі пра тое, што ра­ён стаў пры­цяг­ваць ін­вес­та­раў. Хто да вас пры­хо­дзіць?

— У пер­шую чар­гу, усе сет­ка­ві­кі — «Ал­мі», «Род­ная ста­ра­на», «Еў­ра­опт» — ак­тыў­на імк­нуц­ца за­няць тут па­зі­цыі. Ёсць ту­рэц­кія пра­мыя ін­вес­ты­цыі — бу­ду­юць гас­ці­ні­цу. А ў Кат­лоў­цы яны па­бу­ду­юць яшчэ і аб'­ект пры­да­рож­на­га сэр­ві­су. Атам­ная стан­цыя вель­мі пры­ваб­лі­вае ін­вес­та­раў, асаб­лі­ва ў сфе­ру аб­слу­гоў­ван­ня і ган­даль. І гэ­та не дзіў­на, бо, на­прык­лад, ужо ця­пер па­трэб­на кож­ны дзень 2,5 ты­ся­чы ча­ла­век мі­ні­мум адзін раз на дзень на­кар­міць. Ёсць тры ста­ло­выя на тэ­ры­то­рыі бу­даў­ніц­тва стан­цыі (на 40, 160 і 500 па­са­дач­ных мес­цаў). Па­шы­ра­ец­ца сет­ка аб'­ек­таў гра­мад­ска­га хар­ча­ван­ня ў са­мім Аст­раў­цы. А ка­лі нам па­трэб­на бу­дзе на­кар­міць ты­сяч 7—9 бу­даў­ні­коў? Уво­гу­ле, раз­віц­цё мо­жа атры­маць лю­бое прад­пры­ем­ства, якое пра­цуе ў на­шым ра­ё­не. Па­трэб­на толь­кі жа­дан­не кі­раў­ні­коў і ка­лек­ты­ву.

— А хто вя­дзе ся­бе больш ак­тыў­на — пры­ват­ны ці дзяр­жаў­ны біз­нес?

— Пры­ват­ні­кі ства­ра­юць больш ганд­лё­выя кроп­кі. А вось та­ко­га, каб яны пай­шлі ў вя­лі­кую вы­твор­часць, ня­ма. Ёсць не­каль­кі фір­маў ра­сій­скіх пры­ват­най фор­мы ўлас­нас­ці, якія бу­дуць вы­кон­ваць спе­цы­я­лі­за­ва­ныя ра­бо­ты на бу­даў­ніц­тве АЭС. Але яны ад­пра­цу­юць і па­едуць. Хоць не­ка­то­рыя ўсё ж та­кі зай­ма­юц­ца вы­твор­час­цю. Тры ма­лень­кія пры­ват­ныя прад­пры­ем­ствы на­рых­тоў­ва­юць драў­ні­ну, у тым лі­ку для ляс­га­са. Ма­лень­кія вы­дат­кі, але вя­лі­кі эфект.

— Што мо­жа­це ска­заць пра стан ахо­вы зда­роўя ў ра­ё­не?

— Аст­ра­вец­кая ра­ён­ная цэнт­раль­ная баль­ні­ца — гэ­та гор­дасць ра­ё­на. У 2013 го­дзе з роз­ных кры­ніц яна атры­ма­ла 2,09 млрд руб­лёў і з ро­зу­мам іх вы­дат­ка­ва­ла: на­бы­ты два но­выя аў­та­ма­бі­лі для за­ме­ны транс­пар­ту хут­кай да­па­мо­гі, ука­ра­нё­ны но­выя тэх­на­ло­гіі, су­час­ныя ле­ка­выя срод­кі для ку­пі­ра­ван­ня бо­ле­ва­га сін­дро­му, на­бы­та шмат но­ва­га аб­ста­ля­ван­ня. У баль­ні­цы функ­цы­я­нуе кам­п'ю­тар­ная ла­каль­ная сет­ка. На па­трэ­бы ін­фар­ма­ты­за­цыі вы­дат­ка­ва­на 514,1 млн руб­лёў. Між ін­шым, баль­ні­ца ўдзель­ні­чае ў пра­ек­це між­на­род­най тэх­ніч­най да­па­мо­гі PrіmCareІT, якая фі­нан­су­ец­ца Еў­ра­са­ю­зам.

— Як ся­бе ад­чу­вае аду­ка­цыя?

— Ле­тась пас­ля­доў­на вы­ра­ша­лі­ся за­да­чы па­вы­шэн­ня якас­ці аду­ка­цыі, удас­ка­на­лен­ня ма­тэ­ры­яль­на-тэх­ніч­най ба­зы ўста­ноў аду­ка­цыі. Бы­лі пра­ве­дзе­ны ра­мон­ты на ўсіх аб'­ек­тах аду­ка­цыі ра­ё­на. Уся­го вы­ка­на­ны ра­бо­ты на су­му 4,6 млрд руб­лёў, у тым лі­ку гас­па­дар­чым спо­са­бам — на су­му 2,9 млрд. Як я ка­заў, бу­ду­юц­ца но­выя дзі­ця­чы са­док і шко­ла.

Ула­дзі­слаў КУ­ЛЕ­ЦКІ

Ка­мен­та­рый у тэ­му

Ва­ле­рый Ко­каш, дэ­пу­тат Па­ла­ты прад­стаў­ні­коў На­цы­я­наль­на­га схо­ду Рэс­пуб­лі­кі Бе­ла­русь па Смар­гон­скай вы­бар­чай акру­зе № 59, член Па­ста­ян­най ка­мі­сіі па пра­вах ча­ла­ве­ка, на­цы­я­наль­ных ад­но­сі­нах і срод­ках ма­са­вай ін­фар­ма­цыі:

— Ра­ён раз­ві­ва­ец­ца вель­мі імк­лі­ва. Ёсць, вя­до­ма, праб­ле­мы не­вя­лі­кія з люд­скі­мі рэ­сур­са­мі. Але кі­раў­ніц­тва спраў­ля­ец­ца, зна­хо­дзіць ра­шэн­ні. А ней­кіх гла­баль­ных праб­лем там ня­ма. Стар­шы­ня рай­вы­кан­ка­ма пра­цуе ўжо даў­но, ён ве­дае сваю спра­ву, умее пра­ца­ваць з людзь­мі. Бу­даў­ніц­тва АЭС паў­плы­вае на ўсё — і на пра­мыс­ло­васць, і на сель­скую гас­па­дар­ку. Коль­касць на­сель­ніц­тва го­ра­да па­вя­ліч­ва­ец­ца ледзь не ў тры ра­зы — ад­па­вед­на, бу­дзе і раз­віц­цё для роз­ных эка­на­міч­ных суб'­ек­таў. Па­куль што яшчэ ўсе ду­ма­юць, ста­яць не­ра­шу­ча ўба­ку. Ця­пер га­лоў­нае — не са­рваць тэр­мі­ны бу­даў­ніц­тва. А по­тым па­ўста­не пы­тан­не і з за­да­валь­нен­нем но­ва­га по­пы­ту. Гэ­та бу­дзе пры­клад­на ў 2016 го­дзе, та­му бу­ду­чы­ня ў ра­ё­на вель­мі вя­лі­кая.