Легенду ажыўляе камень

Ву­лі­цы, пар­кі, ін­шыя ку­точ­кі Аст­раў­ца ця­пер упры­гож­вае 10 ка­мен­ных скульп­тур. Ство­ра­ны яны бы­лі ў 2008 го­дзе пад­час пле­нэ­ру, пры­све­ча­на­га 540-год­дзю го­ра­да. Ад­нак час ка­мень не псуе. Та­кім ж ак­ту­аль­ны­мі, моц­ны­мі, сім­ва­ліч­ны­мі яны, пэў­на, бу­дуць і праз ста­год­дзе.

Не­звы­чай­ны пле­нэр, ка­лі цэ­лы ме­сяц 10 скульп­та­раў жы­лі ў Вар­ня­нах, што по­бач з го­ра­дам, і ства­ра­лі пра­ма тут, на мес­цы, свае скульп­ту­ры, ад­быў­ся дзя­ку­ю­чы мяс­цо­ва­му рай­вы­кан­ка­му. На­мес­нік стар­шы­ні Вік­тар Сві­ла і мяс­цо­вы края­зна­вец Алесь Юр­койць пры­ду­ма­лі гэ­ты пле­нэр, да­нес­лі сваю ідэю да мяс­цо­вых улад і змаг­лі атры­маць іх ухва­лен­не. А тыя вы­ра­шы­лі: ары­гі­наль­на­му пле­нэ­ру — быць! Та­му і вы­дзе­лі­лі на яго не­аб­ход­ныя срод­кі. Спе­цы­яль­на шу­ка­лі вя­ліз­ныя ка­мя­ні, з якіх ра­бі­лі­ся скульп­ту­ры. А пас­ля яшчэ і да­па­ма­га­лі ўста­на­віць іх у пар­ку, ка­ля рэч­кі, у скве­ры. Што і ка­заць, дзя­ку­ю­чы та­кім веч­ным ка­мен­ным сім­ва­лам 540-год­дзе Аст­раў­ца не за­бу­дзец­ца, пэў­на, ні­ко­лі.

Боль­шасць скульп­тур тэ­ма­тыч­на звя­за­ны з гэ­тым го­ра­дам, яго сім­во­лі­кай, пад­ан­ня­мі, ад­мет­нас­ця­мі. Скульп­ту­ра «Зва­ны Ма­рыі, аль­бо Ле­ген­да», якую ства­рыў Ана­толь Ба­ра­зен­ні­каў, пры­све­ча­на вя­до­май на Аст­ра­веч­чы­не ле­ген­дзе Блі­кан­скай га­ры. Ка­мен­ная фі­гу­ра жан­чы­ны кра­нае сва­ёй пя­шчо­тай і та­ям­ні­час­цю, ад­нак у той жа час не­чым на­гад­вае са­праўд­ную га­ру. Скульп­ту­ра «Бык» Ва­лян­ці­на Борз­ды — гэ­та ма­гут­ная, на­пру­жа­ная, вы­раз­ная га­ла­ва бы­ка. Яна пры­све­ча­на мяс­цо­вай ле­ген­дзе аб уз­нік­нен­ні най­пры­га­жэй­ша­га во­зе­ра Бык, якое, ка­жуць, утва­ры­ла­ся на тым мес­цы, дзе пра­ва­ліў­ся пад зям­лю ча­ла­век, які ў Вя­лік­дзень араў на бы­ках ні­ву.

«Строн­га» Ка­ця­ры­ны Зло­ці­най — гэ­та вы­ява ры­бы, якая пла­вае ў вы­то­ках мяс­цо­вай ра­кі Ло­ша і ад­люст­ра­ва­на на гер­бе Аст­раў­ца. Бліс­ку­чая імк­лі­вая строн­га, зда­ец­ца, вы­ска­чы­ла з хва­ляў ра­кі і ця­пер пра­ніз­вае се­раб­рыс­тым свят­лом зе­ля­ні­ну га­рад­ско­га скве­ра. Скульп­ту­ра «Час маг­на­таў» Аляк­сея Са­ро­кі­на да­па­ма­гае пе­ра­не­сці­ся ў гіс­та­рыч­нае мі­ну­лае го­ра­да. Яна ад­люст­роў­вае су­праць­ста­ян­не двух маг­нац­кіх ро­даў (Гаш­толь­даў, за­сна­валь­ні­каў Аст­раў­ца, і Ра­дзі­ві­лаў).

Ёсць та­кія вы­явы, якія пры­му­ша­юць за­ду­мац­ца над веч­ным. «Ар­фа» Іга­ра За­сі­мо­ві­ча — гэ­та быц­цам той ін­стру­мент, да чул­лі­вых струн яко­га да­кра­на­ец­ца са­мо не­ба. Пры­ла­да для пя­шчот­ных рук, але... з ка­ме­ню. Па­ра­докс? Без­умоў­на, але да та­го ча­су, па­куль не ўба­чыш ра­бо­ту — і тут зда­ец­ца, што чу­еш му­зы­ку, што ка­мень спя­вае, на­паў­ня­ючы­ся сон­цам і вет­рам.

Скульп­тар Па­вел Вай­ніц­кі па­спра­ба­ваў вы­явіць у ка­ме­ні наш імк­лі­вы, ня­спын­ны час, да­даў­шы сю­ды яшчэ і ме­тал. Ён зра­біў скульп­ту­ру «Той, хто ідзе» — гэ­та ка­мен­ны ча­ла­век, які ідзе на вы­со­кіх жа­лез­ных ха­ду­лях. А яны, у сваю чар­гу, ста­яць на вя­ліз­ных ко­лах. І ха­ду­лі, і ко­лы — тэх­ніч­ная пры­дум­ка ча­ла­ве­ка, а ка­мень — са­праўд­ны, пры­род­ны, жы­вы. Пад гэ­тым мож­на ра­зу­мець тое, што толь­кі ўзбро­е­ны су­час­ны­мі тэх­ніч­ны­мі да­сяг­нен­ня­мі ча­ла­век здоль­ны кро­чыць у бу­ду­чы­ню. Ад­нак ёсць і ін­шае пра­чы­тан­не ра­бо­ты: які­мі б дас­ка­на­лы­мі ні бы­лі тэх­ніч­ныя вы­на­ход­кі, усё ж вяр­шы­ня вяр­шынь тва­рэн­ня — ча­ла­век.

У го­ра­дзе ста­яць так­са­ма ра­бо­ты скульп­та­раў Кар­нея Аляк­се­е­ва, Эду­ар­да Астаф'­е­ва, Ва­ле­рыя Каз­лоў­ска­га, Юрыя Кан­дра­шо­ва — і ў кож­най сваё ад­мет­нае мас­тац­кае ўва­саб­лен­не, свой сэнс і пра­чы­тан­не.

Ніна Шчарбачэвіч, фота аўтара.