«Трэ­ба не прос­та склас­ці пра­та­кол, а «да­брац­ца» да сут­нас­ці ча­ла­ве­ка»

Дня­мі ва ўпраў­лен­ні ўнут­ра­ных спраў Гро­дзен­ска­га абл­вы­кан­ка­ма прай­шоў ве­чар-парт­рэт ге­не­рал-ма­ё­ра мі­лі­цыі Ула­дзі­мі­ра СЫ­ЧЭЎ­СКА­ГА з на­го­ды яго вы­ха­ду ў за­пас. Пе­рад ва­ча­мі пры­сут­ных ды і, му­сіць, са­мо­га Ула­дзі­мі­ра Ва­сіль­е­ві­ча быц­цам пра­хо­дзі­ла ўся 33-га­до­вая мі­лі­цэй­ская кар'­е­ра — ад лей­тэ­нанц­кіх па­го­наў да ге­не­раль­ска­га зван­ня. Зрэш­ты, на­ша з ім гу­тар­ка да­ты­чы­ла­ся не толь­кі ўспа­мі­наў.

Што агуль­на­га ў на­стаў­ні­каў і мі­лі­цы­я­не­раў?

— Ула­дзі­мір Ва­сіль­е­віч, хто «пад­штурх­нуў» вас да вы­ба­ру пра­фе­сіі?

— Ска­жу шчы­ра, што я не збі­раў­ся быць мі­лі­цы­я­не­рам. На­ра­дзіў­ся ў па­сёл­ку Ка­вы­жаў Лель­чыц­ка­га ра­ё­на, ні­хто са сва­я­коў у мі­лі­цыі не слу­жыў. Праў­да, як та­ды мно­гія ў дзя­цін­стве, ма­рыў быць вай­скоў­цам, па­да­ба­ла­ся на­сіць цяль­няш­ку баць­кі, які слу­жыў у мар­скім фло­це. Ужо по­тым, ка­лі пра­хо­дзіў тэр­мі­но­вую служ­бу ў ар­міі, ха­цеў па­сту­піць у Ра­зан­скае ва­ен­на-дэ­сант­нае ву­чы­лі­шча, але не пры­ня­лі па ўзрос­це. На той час я ўжо скон­чыў Гро­дзен­скі па­лі­тэх­ніч­ны тэх­ні­кум і ка­ля го­да ад­пра­ца­ваў на­стаў­ні­кам пра­цы і чар­чэн­ня ў вась­мі­га­до­вай шко­ле ў вёс­цы Брод­ні­ца Лу­ні­нец­ка­га ра­ё­на. Да­рэ­чы, мой дзед доў­гі час пра­ца­ваў на­стаў­ні­кам, гэ­тай жа пра­фе­сіі пры­свя­ці­ла жыц­цё яго дач­ка, мая цёт­ка.

Пас­ля тэр­мі­но­вай ар­мей­скай служ­бы, ужо ў Грод­не, зай­шоў у Ле­нін­скі рай­ад­дзел мі­лі­цыі, а там мя­не пе­ра­ка­на­лі, што ма­гу быць ка­рыс­ным у ор­га­нах унут­ра­ных спраў: маў­ляў, і на­стаў­ні­кі, і мі­лі­цы­я­не­ры пра­цу­юць з людзь­мі. Гэ­та­му ад­дзе­лу я, да­рэ­чы, пры­свя­ціў 18 га­доў служ­бы: ад су­пра­цоў­ні­ка па­труль­на-па­ста­вой служ­бы — да на­чаль­ні­ка ра­ён­най мі­лі­цыі. А пер­шыя лей­тэ­нанц­кія кро­кі ра­біў след­чым у Свіс­ла­чы.

— Па­мя­та­е­це сваю пер­шую след­чую спра­ву?

— Так, яна бы­ла звя­за­на з ху­лі­ган­ствам з бо­ку не­ад­ной­чы су­дзі­ма­га. Прый­шоў я на до­пыт, сеў у крэс­ла і ха­цеў пад­су­нуць яго блі­жэй да гэ­та­га ча­ла­ве­ка, але... не атры­ма­ла­ся. Та­ды я яшчэ не ве­даў та­кой асаб­лі­вас­ці пе­ні­тэн­цы­яр­най сіс­тэ­мы, ка­лі мэб­ля за­ма­цоў­ва­ец­ца да пад­ло­гі. Гэ­та на­ват вы­клі­ка­ла ўсмеш­ку гра­ма­дзя­ні­на, у да­чы­нен­ні яко­га бы­ла за­ве­дзе­на кры­мі­наль­ная спра­ва. Тым не менш след­ства бы­ло за­вер­ша­на, спра­ва на­кі­ра­ва­на ў суд і ві­на­ва­ты па­нёс па­ка­ран­не.

Ця­пер след­чыя, як пра­ві­ла, спе­цы­я­лі­зу­юц­ца па пэў­ных кі­рун­ках. А та­ды я быў адзі­ным след­чым на ўвесь ра­ён. Да­во­дзі­ла­ся зай­мац­ца спра­ва­мі роз­ных ка­тэ­го­рый — звя­за­ны­мі з не­паў­на­лет­ні­мі, ра­баў­ніц­тва­мі, эка­на­міч­ны­мі зла­чын­ства­мі, па­жа­ра­мі... Зра­зу­ме­ла, гэ­та па­тра­ба­ва­ла па­ста­ян­най пра­цы над са­бой, што і сён­ня вель­мі важ­на для лю­бо­га су­пра­цоў­ні­ка мі­лі­цыі, ка­лі ён хо­ча быць са­праўд­ным пра­фе­сі­я­на­лам.

— Вы па­чы­на­лі мі­лі­цэй­скую служ­бу ў СССР, а пра­доў­жы­лі ўжо ў не­за­леж­най бе­ла­рус­кай дзяр­жа­ве. Ка­лі па­раў­ноў­ваць, то ў чым ад­роз­нен­не?

— Зра­зу­ме­ла, спе­цы­фі­ка ёсць. Са­вец­кі пе­ры­яд з пунк­ту гле­джан­ня нас, ра­бот­ні­каў пра­ва­ахоў­ных ор­га­наў, быў ста­ноў­чы тым, што мы цес­на су­пра­цоў­ні­ча­лі на ўсёй тэ­ры­то­рыі не­аб­сяж­най кра­і­ны. Гэ­та бы­ло парт­нёр­ства, за­сна­ва­нае не толь­кі на за­ко­не, але і вель­мі та­ва­рыс­кае. Якое б пы­тан­не ні ўзні­ка­ла — па­тэ­ле­фа­ну­еш ка­ле­гам у са­мы да­лё­кі пункт, і та­бе заў­сё­ды га­то­вы ака­заць да­па­мо­гу. Ця­пер сі­ту­а­цыя змя­ні­ла­ся. Усе жы­вуць у асоб­ных дзяр­жа­вах, дзе фар­мі­ру­ец­ца свой мен­та­лі­тэт у да­чы­нен­ні да ра­бо­ты, су­се­дзяў і г.д., ад­но­сі­ны па­між ка­ле­га­мі-пра­ва­ахоў­ні­ка­мі ста­но­вяц­ца больш афі­цый­ны­мі. Да­па­мо­га аказ­ва­ец­ца, але ўжо ў ін­шай ін­тэр­прэ­та­цыі, ін­шых ча­са­вых рам­ках, што ўплы­вае на апе­ра­тыў­насць вы­ра­шэн­ня пы­тан­няў. Па­куль ідуць пе­ра­піс­ка, уз­гад­нен­ні, то пры ця­пе­раш­няй ма­біль­нас­ці гра­ма­дзян, што ўчы­ні­лі не­за­кон­ныя дзе­ян­ні, мно­гае страч­ва­ем.

Гра­ма­дзя­не і мі­лі­цыя: су­праць­ста­ян­не ці парт­нёр­ства?

— Ула­дзі­мір Ва­сіль­е­віч, як ацэнь­ва­е­це з пунк­ту гле­джан­ня ра­бот­ні­ка мі­лі­цыі тое, што ця­пер ад­бы­ва­ец­ца з ва­шы­мі ка­ле­га­мі ва Укра­і­не? Для ад­ных гра­ма­дзян кра­і­ны яны — во­ра­гі, для ін­шых — ге­роі...

— Са­мае страш­нае — гэ­та су­праць­ста­ян­не лю­дзей, якія жы­вуць у ад­ной дзяр­жа­ве. Ад­на спра­ва, ка­лі ідзе вай­на і зра­зу­ме­ла, хто во­раг. А ка­лі па адзін бок су­пра­цоў­ні­кі мі­лі­цыі, а па дру­гі — іх су­гра­ма­дзя­не, бра­ты і сёст­ры... На­шы ўкра­ін­скія ка­ле­гі вы­кон­ва­лі сваю най­важ­ней­шую мі­сію па пад­тры­ман­ні гра­мад­ска­га па­рад­ку, бы­лі тым бар'­е­рам, што да­зво­ліў па­збег­нуць яшчэ боль­ша­га кро­ва­пра­ліц­ця. Ад­нак ор­га­ны пра­ва­па­рад­ку, лі­чу, ака­за­лі­ся не аба­ро­не­ны­мі дзяр­жа­вай, бы­лі кі­ну­ты, за­ста­лі­ся са­мі па са­бе. І та­ды, ка­лі, зда­ва­ла­ся, хва­ля су­праць­ста­ян­ня ў Кі­е­ве пай­шла на спад, мі­лі­цыя ня­ўпэў­не­на, не­адэ­кват­на дзей­ні­ча­ла ў Да­не­цку і Хар­ка­ве... Вель­мі крыўд­на за ка­лег, што яны ака­за­лі­ся «яб­лы­кам раз­ла­ду».

— Гра­мад­ства з ця­гам ча­су ста­но­віц­ца больш за­ко­на­па­слух­мя­ным?

— На мой по­гляд, яно ста­но­віц­ца больш аду­ка­ва­ным, але гэ­та, на жаль, да­лё­ка не заў­сё­ды спа­лу­ча­ец­ца з па­ва­гай да за­ко­на, прын­цы­па­мі ма­раль­нас­ці. Час­та бы­туе та­кі па­ды­ход, што, маў­ляў, дай­це мне больш пра­воў, а за­ко­на­па­слух­мя­насць — гэ­та для ка­гось­ці ін­ша­га. Зда­ра­ец­ца, за­мы­ка­ем­ся ў са­бе, і лі­чыц­ца на­ват у ней­кай сту­пе­ні «не­пры­стой­ным» ска­заць ін­ша­му, што ён не­адэ­кват­на ся­бе па­во­дзіць. У ча­ла­ве­ка на­ват уз­ні­кае дыс­кам­форт ад та­го, што ён пра­віль­на ро­біць, адэ­кват­на рэ­агуе на па­ру­шэн­не тых ці ін­шых нор­маў жыц­ця ў гра­мад­стве, а яго прын­цы­по­васць ні­ко­му быц­цам і не па­трэб­на. А мно­гія і не за­дум­ва­юц­ца аб ма­раль­нас­ці ўлас­ных учын­каў, сва­ёй гра­ма­дзян­скай па­зі­цыі. Па­гля­дзі­це на вы­ні­кі экс­пе­ры­мен­таў, што пра­вод­зяць су­пра­цоў­ні­кі ДАІ, ма­дэ­лю­ю­чы сі­ту­а­цыю да­рож­на-транс­парт­на­га зда­рэн­ня з ма­не­ке­нам у якас­ці па­цяр­пе­ла­га: са 100 кі­роў­цаў толь­кі 10 спы­няц­ца і па­ці­ка­вяц­ца, што ад­бы­ло­ся, якая па­трэб­на да­па­мо­га. Гэ­та вель­мі тры­вож­на.

— Ад­нак ці заў­сё­ды не­абы­яка­выя ра­бот­ні­кі мі­лі­цыі? На­прык­лад, та­кая сі­ту­а­цыя з рэ­аль­на­га жыц­ця. У ча­ла­ве­ка са служ­бо­ва­га ка­бі­не­та ўкра­лі ка­ша­лёк. Так, не вар­та бы­ло па­кі­даць дзве­ры ад­чы­не­ны­мі, але... Та­кое ўра­жан­не, што мі­лі­цы­я­не­ры, якія пры­еха­лі па вы­клі­ку, бы­лі не над­та за­кла­по­ча­ны рас­крыц­цём зла­чын­ства. Ад­ра­зу ж па­ча­ло­ся з па­про­каў, што трэ­ба за­мы­каць дзве­ры, што ў бу­дын­ку ня­ма ві­дэа­ка­ме­ры...

— На жаль, зда­ра­ец­ца і так. Су­пра­цоў­ні­кі мі­лі­цыі — гэ­та ў асноў­ным пра­фе­сі­я­на­лы, якія пе­ра­жы­ва­юць за сваю спра­ву. Але ёсць і тыя, хто, як у гэ­тым вы­пад­ку, пад­мя­няе рэ­аль­ную ра­бо­ту ля­но­тай, абы­яка­вас­цю. Зра­зу­ме­ла, трэ­ба быць уваж­лі­вым да сва­ёй ма­ё­мас­ці. Але спа­чат­ку су­пра­цоў­нік мі­лі­цыі па­ві­нен быў пра­вес­ці дыя­лог па сут­нас­ці зда­рэн­ня, збор рэ­ча­вых до­ка­заў. І на­пры­кан­цы даць рэ­ка­мен­да­цыю на­конт той жа ві­дэа­ка­ме­ры. Але ад­бы­ло­ся інакш, што ў ко­ра­ні ня­пра­віль­на. І та­кія фак­ты мя­не, як ра­бот­ні­ка ор­га­наў унут­ра­ных спраў, заў­сё­ды за­сму­ча­юць. Бо на­ша га­лоў­ная за­да­ча — да­па­маг­чы гра­ма­дзя­ні­ну, пра­фе­сій­на вы­ка­наць свае аба­вяз­кі па рас­крыц­ці зла­чын­ства.

Трэ­ба ра­зу­мець, што вы­ключ­на маш­таб­ны­мі ме­ра­пры­ем­ства­мі аў­та­ры­тэт мі­лі­цыі ў ва­чах лю­дзей не сфар­мі­ру­еш, усё па­чы­на­ец­ца з са­ма­га эле­мен­тар­на­га. Па-пер­шае, гэ­та аку­рат­ны знеш­ні вы­гляд су­пра­цоў­ні­ка мі­лі­цыі. Па-дру­гое (што ін­шы раз іг­на­ру­ец­ца) — аба­вяз­ко­васць. Не па­він­на быць так, што па­абя­ца­ем ча­ла­ве­ку прый­сці — і не пры­хо­дзім. Вы­клі­ка­ем яго на пэў­ны час, а са­мі мо­жам спаз­ніц­ца. І трэ­цяе (я гэ­та лі­чыў бы на­ват пер­шым) — трэ­ба лю­біць вы­бра­ную спра­ву, з су­пер­ажы­ван­нем ста­віц­ца да лю­дзей, чы­і­мі праб­ле­ма­мі зай­ма­еш­ся па аба­вяз­ку служ­бы.

— Па якіх кры­тэ­ры­ях ця­пер ацэнь­ва­ец­ца ра­бо­та су­пра­цоў­ні­каў мі­лі­цыі?

— Пы­тан­не вель­мі ня­прос­тае. Роз­ныя кры­тэ­рыі іс­ну­юць, і адзін з га­лоў­ных сён­ня — гра­мад­ская дум­ка. Праў­да, ха­це­ла­ся б, каб гэ­тым ма­ні­то­рын­гам дзе­ля мак­сі­маль­най аб'­ек­тыў­нас­ці зай­ма­лі­ся, акра­мя сіс­тэ­мы МУС, і ін­шыя ве­дам­ствы.

Для мя­не, у ня­даў­нім мі­ну­лым кі­раў­ні­ка аб­лас­но­га ўпраў­лен­ня ўнут­ра­ных спраў, адзін з га­лоў­ных склад­ні­каў якас­ці ра­бо­ты — пра­фі­лак­ты­ка зла­чын­стваў. Не важ­на, коль­кі пра­та­ко­лаў скла­дзе ўчаст­ко­вы ін­спек­тар. Важ­на, каб бы­ла ста­біль­ная сі­ту­а­цыя на яго тэ­ры­то­рыі. Ён па­ві­нен сіс­тэм­на пра­ца­ваць з жы­ха­ра­мі на­се­ле­ных пунк­таў, з ор­га­на­мі мяс­цо­ва­га са­ма­кі­ра­ван­ня, на­прык­лад, кант­ра­ля­ваць пра­ца­ўлад­ка­ван­не сва­іх «па­да­печ­ных». А не вы­бі­раць прос­ты ва­ры­янт: па­ру­шэн­не ёсць, пра­та­кол склаў, а да ча­ла­ве­ка «не даб­ра­ўся». У нас ня­ма­ла ўчаст­ко­вых ін­спек­та­раў, якім лю­дзі ўдзяч­ныя за іх ня­прос­тую, ру­цін­ную пра­цу. Ад­нак праб­ле­ма тут ёсць, бо ся­род участ­ко­вых ін­спек­та­раў шмат ма­ла­дых лю­дзей, якія не ма­юць жыц­цё­ва­га во­пы­ту. Су­пра­цоў­ні­кам са ста­жам трэ­ба пад­ка­заць ім, да­па­маг­чы, на­ват ра­зам з імі па­бы­ваць у ней­кіх сі­ту­а­цы­ях.

— А як рэ­ага­ваць на ал­ка­га­лі­за­цыю гра­мад­ства?

— На жаль, Гро­дзен­шчы­на зна­хо­дзіц­ца ся­род лі­да­раў па ўзроў­ні спа­жы­ван­ня моц­ных на­по­яў на ду­шу на­сель­ніц­тва, коль­кас­ці нач­ных крам, дзе пра­да­ец­ца спірт­ное. Пры­чым прак­тыч­на кож­нае трэ­цяе зла­чын­ства ўчы­ня­ец­ца ме­на­ві­та ў ста­не ал­ка­голь­на­га ап'я­нен­ня, а за­бой­ствы — амаль усе. Быц­цам усім і зра­зу­ме­ла, што па­трэб­ны аб­ме­жа­ван­ні, ад­нак іс­нуе пэў­нае ла­бі­ра­ван­не ін­та­рэ­саў у гэ­тай сфе­ры. Тым не менш ёсць прын­цы­по­вая па­зі­цыя кі­раў­ніц­тва воб­лас­ці, і коль­касць та­кіх «нач­ні­коў» ска­ра­ча­ец­ца. А ў тых, што за­ста­нуц­ца, па­він­на пра­да­вац­ца, лі­чу, спірт­ное толь­кі па вы­со­кіх цэ­нах. Трэ­ба так­са­ма аб­ме­жа­ваць аль­бо на­огул за­ба­ра­ніць яго про­даж на аў­та­за­пра­ва­чных стан­цы­ях. За­слу­гоў­ва­юць пад­трым­кі і аб­ме­жа­валь­ныя за­ха­ды па про­да­жы спірт­но­га, якія пры­мя­ня­юц­ца ў не­ка­то­рых ра­ё­нах, на­прык­лад, пад­час сель­ска­гас­па­дар­чых кам­па­ній. Гэ­та дае вы­нік. Маж­лі­ва, ёсць ней­кія не­сты­коў­кі з за­ка­на­даў­ствам, але гэ­та, мяр­кую, бу­дзе ўрэ­гу­ля­ва­на.

За зда­ро­вы лад жыц­ця

— Вя­до­ма, што най­леп­шая аль­тэр­на­ты­ва «зя­лё­на­му змею» — гэ­та зда­ро­вы лад жыц­ця. Ве­даю, што, уз­на­чаль­ва­ю­чы мі­лі­цыю Брэст­чы­ны, вы пад­трым­лі­ва­лі мяс­цо­вых ве­ла­сі­пе­дыс­таў. А ў Грод­не?

— Пы­тан­ні зда­ро­ва­га ла­ду жыц­ця сён­ня, пе­ра­ка­на­ны, па­він­ны быць у кра­і­не пры­яры­тэт­ны­мі. Бо, на жаль, на­ват пад­час пры­ёму ў мі­лі­цыю вы­свят­ля­ец­ца, што мно­гія юна­кі сла­быя, фі­зіч­на не пад­рых­та­ва­ныя, не мо­гуць здаць нар­ма­ты­вы. А на­конт ве­ла­сі­пе­дыс­таў... Ка­лі ад'­яз­джаў з Брэс­та, бы­ло вель­мі пры­ем­на атры­маць па­дзя­ку ад спар­тыў­на-ту­рысц­ка­га клу­ба «Ко­ла — бок» за на­ша су­пра­цоў­ніц­тва, пры­яз­ныя і па­важ­лі­выя ўза­е­ма­ад­но­сі­ны. І ў Грод­не імк­нуў­ся і бу­ду да­лей кла­па­ціц­ца пра ства­рэн­не спры­яль­ных умоў для ве­ла­сі­пе­дыс­таў.

— У тым лі­ку і ўлас­ным пры­кла­дам?

— А як жа? Ве­ла­сі­пе­ды, якія пры­вёз з Брэс­та, з на­ды­хо­дам ле­та пра­стой­ваць не бу­дуць. Жон­ка — на адзін, я — на дру­гі... Праў­да, у Грод­не яшчэ трэ­ба шмат зра­біць па пры­ста­са­ван­ні да­рож­най інф­ра­струк­ту­ры да ве­ла­сі­пед­на­га ру­ху, як і па­він­на быць у су­час­ным еў­ра­пей­скім го­ра­дзе.

— Ула­дзі­мір Ва­сіль­е­віч, мож­на ска­заць, што па­кі­да­е­це служ­бо­вы ка­бі­нет на­чаль­ні­ка УУС, але не мі­лі­цыю?

— Ду­маю, так і ёсць. Спа­дзя­ю­ся, мой во­пыт бу­дзе на ка­рысць і ма­ла­дым су­пра­цоў­ні­кам, і школь­ні­кам на­шых про­філь­ных мі­лі­цэй­скіх кла­саў, ство­ра­ных прак­тыч­на ў кож­ным ра­ё­не Гро­дзен­шчы­ны. Ня­хай гэ­та бу­дзе гра­мад­ская ра­бо­та, ад­нак для мя­не яна вель­мі ці­ка­вая і важ­ная.

Ба­рыс ПРА­КОП­ЧЫК.

Фо­та Ула­дзі­мі­ра КО­ЗЫ­РА­ВА