Не та­кі адзі­но­кі ты днём...

Што ні ма­біль­нік, то свой «зва­нок», свой, у пры­ват­нас­ці, го­лас. Ся­род са­мых не­чаканых — «Мурка», «Пе­ра­пё­лач­ка», «Бухен­валь­дскі набат»... А яшчэ — брэх са­ба­кі, спе­вы салаўя, пе­ра­клічка пеўняў... Му­сіць, праўду ка­жуць: можна вы­вез­ці ча­ла­ве­ка з вёс­кі, а вось вёс­ку з ча­ла­ве­ка не вы­вес­ці ні­ко­лі.

Урок

Ра­ні­ца. Ста­лі­ца. Скры­жа­ван­не — у так зва­ным спаль­ным ра­ё­не яно ці­хае, лю­дзей ня­шмат. Але ж свят­ла­фор ста­іць — з «руч­ным кі­ра­ван­нем». Гэ­та зна­чыць, хо­чаш пе­рай­сці на той бок пра­спек­та — пры­кла­дзі ру­ку да ад­мыс­ло­вай «кла­ві­шы», па­ча­кай — ма­шы­ны спы­няц­ца.

Пры­кла­ла, чакаю.

— За­раз нам за­га­рыц­ца зя­лё­нае, і та­ды мы пой­дзем, — чую за спі­най. — А па­куль — трэ­ба па­ста­яць: нам чыр­во­нае, ба­чыш?

Гэ­та баць­ка, трэ­ба ра­зу­мець, — па­ву­чае дзі­ця?

Ха­це­ла зір­нуць, хлоп­чы­ка ці дзяў­чын­ку, яко­га ўзрос­ту...

По­бач з муж­чы­нам, уз­ня­ў-шы мор­ду, ся­дзеў са­ба­ка.

Вус­на­мі дзі­ця­ці

Анек­дот, які за­пом­ніць на­ват той, хто анек­до­таў не пом­ніць.

Баць­кі з да­чуш­кай се­лі ў аў­то­бус. Ма­ці да­ста­ла апель­сін, па­чыс­ці­ла, па­да­ла ма­лой — скур­кі шпур­ну­ла ў акно. Дзяў­чын­ка ў крык:

— Ма­ма, ну што ты ро­біш...

Па­са­жы­ры ўсце­ша­на: «Во, на­ват дзі­ця ра­зу­мее, што гэ­так нель­га!». Яно (і ў гэ­ты ж час) за­вяр­шае фра­зу:

— ...Іх жа ў га­рэл­ку клас­ці трэ­ба!

Анек­дот, які вар­та за­пом­ніць. Ці на­ват... па­спра­ба­ваць: вы­су­шыць не­каль­кі апель­сі­на­вых ску­рак, па­клас­ці ў га­рэл­ку.

Не ўсё ж за акно іх... Ці на рас­пал­ку дроў...

Сма­га?

Су­бо­та, ра­ні­ца і звыч­ныя за­куп­кі. Ра­біць іх лепш у вя­лі­кіх кра­мах: там ні­жэй­шыя цэ­ны, там бо­лей та­ва­раў...

Хоць, ад­па­вед­на, больш і лю­дзей — роз­ных: на вы­ха­дзе вось двое дзядзь­коў штось не­зра­зу­ме­лае ро­бяць з трэ­цім: не, зда­ец­ца, не б'юць?.. Не рас­пра­на­юць? Неш­та ад­бі­ра­юць?.. Але ж той ча­мусь­ці не кры­чыць, не клі­ча на пад­мо­гу...

— Ні­як зло­дзей? — ня­сме­ла вы­но­сіць «пры­суд» адзін з «гле­да­чоў». — Му­сіць, ахоў­ні­кі на не­чым зла­ві­лі.

І ме­лі ра­цыю, як ака­за­ла­ся, бо ўрэш­це з «глы­бінь» аб'­ём­най курт­кі да­ста­лі-та­кі... пляш­ку кань­я­ку. А сле­дам — за­ла­ма­лі за спі­ну ру­кі, не­ку­ды па­вя­лі...

Праў­дзі­вая пры­каз­ка: «Ня­ма ле­пей, як укра­дзеш, ня­ма горш, як зло­вяць».

«Рэ­цэн­зія»

З пра­ві­лаў жыц­ця: ка­лі вам не тэ­ле­фа­ну­юць сяб­ры — зна­чыць, усё ў іх доб­ра.

Каб пе­ра­ка­нац­ца, са­ма (час­цей па ве­ча­рах) на­бі­раю па­трэб­ныя ну­ма­ры, пы­таю най­перш, ці не пе­ра­шко­дзі­ла, бо рап­там ча­ла­век за­ня­ты: мо­жа, кі­но якое гля­дзіць?

— Гэ­та ра­ней філь­мы па­каз­ва­лі, — раз­ва­жае ў ад­каз ад­на з сяб­ро­вак. — Кож­нае сло­ва па­чуць ха­це­ла­ся, бо яно ж важ­нае бы­ло, на­заўт­ра цы­та­ва­лі. А ця­пер... Ад­ну се­рыю па­гля­дзеў, пяць пра­пус­ціў — і ўсё зра­зу­ме­ла: ні­чо­га не стра­ціў.

...Мо­жа, на­ват пры­дбаў?

Быў... І ня­ма

Зруч­ная рэч ма­біль­нік!

— Я вы­еха­ла, — за­ля­цеў­шы ў паў­пус­ты аў­то­бус, да­ла­жы­ла ка­мусь­ці юнае дзяў­чо. — Праз пяць хві­лін бу­ду...

Хоць ёй (па ўсім ві­даць) ха­це­ла­ся ра­ней, бо ад дзвя­рэй не ад­сту­пі­ла, бо ва ўсе во­чы гля­дзе­ла ў акно — ча­ка­ла...

І ме­ла ка­го, бо хві­лін праз пяць у аў­то­бус зай­шоў та­кі пры­га­жун...

Яшчэ раз па­ві­та­лі­ся.

— Пры­ся­дзем? — пра­па­на­ва­ла дзяў­чы­на, па­ка­заў­шы ру­кой на воль­ныя мес­цы.

— Да­вай, — ах­вот­на зга­дзіў­ся ён.

І на­ват збі­раў­ся — ру­шыў за ёю сле­дам. Але вар­та бы­ло дзяў­чы­не сес­ці...

Спад­ніч­ка ўсё са­пса­ва­ла: ка­рот­кая, вуз­кая, яна па-здрад­ніц­ку «ныр­ну­ла» пад та­кую ж кур­тач­ку — «ага­лі­ла» сцёг­ны — усе, да та­го ж, у свет­лых кал­го­тах...

Юнак, уба­чыў­шы та­кую «пры­га­жосць», гус­та па­чыр­ва­неў, раз­гу­біў­ся і... ні сло­ва не ска­заў­шы (дзве­ры як­раз ад­чы­ні­лі­ся), вы­ска­чыў з аў­то­бу­са.

На сва­ёй зям­лі

Шчас­це — ка­лі ёсць ка­му рас­ка­заць пра ня­шчас­ці.

— Ну як прай­шоў твой дзень? — пы­тае ве­ча­рам муж.

Рас­каз­ваю, што бы­ло до­ма, на пра­цы, што ў абед, пры­нам­сі, су­стрэ­лі­ся з сяб­роў­кай, зай­шлі ў бу­фет. Што па­пра­сі­лі там два ку­бач­кі кі­пе­ню, дзве пор­цыі вярш­коў, адзін па­ке­цік чор­най гар­ба­ты (не, не з эка­но­міі, прос­та ку­бач­кі ма­лень­кія і з двух — чай за­моц­ны).

— Ну і што вам да­лі? — пе­ра­пы­няе ча­ла­век.

— Ні­чо­га... Па­куль мы не патлумачылі, што ку­ба­чак — гэ­та ча­шеч­ка, кі­пень — ки­пя­ток, а гар­ба­та — чай...

Не ха­дзіць жа га­лод­ны­мі...

Усе баб­ры да­бры...

Дзед Він­цук пры­маў він­ша­ван­ні: яму 27 лю­та­га 82...

А мо­жа, і менш — 80, на­прык­лад? І ней­ка­га снеж­ня ці сту­дзе­ня, бо дак­лад­на вя­до­ма хі­ба тое, што на­ра­дзіў­ся ён зі­мой ці то 32-га, ці то 33-га і ў чор­та на ра­гах: яго дзе­да з баб­кай, яго баць­коў, трох цё­так (амаль да­рос­лых мат­чы­ных сяс­цёр) і дзядзь­ку (яе ста­рэй­ша­га бра­та) як сям'ю ку­ла­коў са­сла­лі не­ка­лі ў Ар­хан­гель­скую воб­ласць...

Са­сла­лі, як по­тым да­зна­лі­ся, па да­но­се мяс­цо­ва­га пус­та­до­мка, яко­га ба­бу­ля, шка­ду­ю­чы, час­та кар­мі­ла, апра­на­ла і яко­га, ка­лі ня­ўпраў­ка бы­ла, пра­сі­ла пад­маг­чы — зрэд­час, за гро­шы. А ён по­тым да­нёс, што бат­ра­чыў на іх... Пры­чым па­ста­ян­на.

— Ула­да ві­на­ва­тай бы­ла, не без та­го. І шмат у чым. Але ж і лю­дзі якія... По­едам елі адзін ад­на­го, — раз­ва­жае ця­пер дзед Він­цук.

І мае ра­цыю, бо па­ло­ва яго сям'і з той ссыл­кі не вяр­ну­ла­ся.

Апош­няя да­ро­га

З ліс­та: «Мой свё­кар быў стра­шэн­на раў­ні­вы і, ка­лі яго жон­ка за­ця­жа­ра­ла ў трэ­ці раз, ска­заў, што вось гэ­тае дзі­ця ён ні­ко­лі не пры­знае, бо яно ад су­се­да... Свяк­роў та­ды па­еха­ла ў ін­шую вёс­ку, каб зра­бі­лі аборт. А пас­ля яго ста­ла сы­хо­дзіць кры­вёю. Му­жык, да­знаў­шы­ся пра гэ­та, за­прог ка­ня і па­вёз яе ў баль­ні­цу. Па да­ро­зе жан­чы­на па­мер­ла. Яе двое ма­лых — мой бу­ду­чы муж і яго ма­лень­кая сяст­рыч­ка — за­ста­лі­ся без ма­мы...»

Ні сло­ва ў ліс­це пра тое, ці за­пом­ні­лі яе дзе­ці, ці пы­та­лі­ся ў баць­кі, дзе яна. І ча­му...

А ці­ка­ва ж: што ён ад­каз­ваў? Што ду­маў пры гэ­тым? Як час­та ўспа­мі­наў тую іх апош­нюю да­ро­гу да баль­ні­цы?

І як по­тым жыў — з та­кім ус­па­мі­нам?

Што той сал­дат, што гэ­ты?

Го­рад і ўсе вы­го­ды: да рын­ка, пры­нам­сі, ру­кою па­даць. Не­вя­ліч­кі ён і свой, мік­ра­ра­ён­ны: па­куп­ні­кі тут ве­да­юць ганд­ля­роў, ганд­ля­ры — ад­па­вед­на...

— О, дзе­ду, доб­рай ра­ні­цы! — ві­тае ад­на­го з па­куп­ні­коў до­сыць ваб­ная ма­ла­дзі­ца. — Вам ча­го сён­ня ўзва­жыць? Саль­ці­со­ну? Доб­ра... Але ж вы абя­ца­лі каў­ба­сы ў мя­не ўзяць — са «сты­пен­дыі»?

— Абя­цаў, — чу­хае па­ты­лі­цу дзед, — але ж гро­шы як ва­да ця­пер: атры­маў — за ква­тэ­ру за­пла­ціў, у ап­тэ­ку сха­дзіў і ўсё, лі­чы: ра­зы­шлі­ся, ня­ма з чым па каў­ба­сы ха­дзіць. Трэ­ба но­вай «сты­пен­дыі» ча­каць.

...Яе, трэ­ба ра­зу­мець, тро­хі ляг­чэй, чым пен­сіі?

Не та­кі адзі­но­кі ты днём...

Чым цяп­лей на два­рэ, тым больш на­ро­ду ў вёс­цы.

Ля крам­кі во цэ­лы на­тоўп са­браў­ся. Дзве­ры па­куль за­чы­не­ны: спаз­ня­ец­ца пра­да­вач­ка... Што па­куп­ні­коў (пе­ра­важ­на — муж­чын) не бян­тэ­жыць: со­ней­ка грэе, час па­куль ёсць — якая роз­ні­ца, дзе ля­сы па­та­чыць? На ву­лі­цы яно, мо­жа, і ле­пей: яна, пры­нам­сі, мі­гам тэ­му пад­кі­не. З-за кас­цё­ла вось «вы­ныр­вае» ка­нёк (дзед яго за аб­роць вя­дзе): у ваз­ку — ба­бу­ля, мож­на ска­заць, ба­я­ры­няй.

— Зда­роў быў, Мац­ве­е­віч! — ві­та­юць ста­ро­га муж­чы­ны. — Ты ўсё пе­хам?.. Ка­нёк ма­шын пу­жа­ец­ца?.. Дык хай бы жон­ка яго пра­вя­ла. Яна ж за ця­бе ма­ла­дзей­шая? Га­доў на дзе­сяць?..

— На тры­нац­цаць, — удак­лад­няе дзед, пры­вяз­ва­ю­чы кань­ка па­да­лей ад да­ро­гі. — Але ж яна, хлоп­цы, — ба­ба: за дзень на­хо­дзіц­ца, на­то­міц­ца — што з яе по­тым возь­меш? Ве­ча­рам га­ла­ву да па­душ­кі і спаць, а так...

— Дзед, ну ты да­еш! Ну ты зух! — здзіў­ля­юц­ца, ра­го­чуць му­жы­кі. — Та­бе ж за во­сем­дзе­сят ужо! І што — ноч­чу ба­ба трэ­ба?

— А як жа, хлоп­цы! Больш, чым ма­ла­до­му...

— От жа трап­ло, — зла­зя­чы з во­за, на­па­дае на дзе­да жон­ка. — Вы яго толь­кі слу­хай­це! Ён вам не тое яшчэ рас­ка­жа!

Муж­чы­ны, па­доб­на, з да­ра­гой ду­шой — і па­слу­ха­лі б (тэ­ма ці­ка­вая!), і па­га­ва­ры­лі б, але ж пра­да­вач­ка як­раз з'я­ві­ла­ся, дзве­ры ад­чы­ні­ла — ру­шы­лі ў кра­му. Та­му дзе­да­ва до­сыць ці­хае: «А што — я ня­праў­ду ка­жу? Ну па­трэб­на ж ба­ба! Но­чы доў­гія... З кім па­га­ва­рыць?» — па­чу­лі хі­ба што адзін­кі.

А яно ж і са­праў­ды:

«Да­же в са­мой по­ре

одиночества

Ты не так одинок еще

 днём.

Тя­же­лее все­го — это

«но­чест­во»,

За­клю­чён­ное в сло­ве

са­мом...»

Ва­лян­ці­на Доў­нар.