Там каля млына

На­род­ная пес­ня — вы­дат­ны на­стаў­нік для мо­ла­дзі. Ня­зму­ша­на і вель­мі да­ход­лі­ва яна рас­кры­вае ду­хоў­ныя скар­бы кра­і­ны, эма­цы­я­наль­на асвят­ляе ўвесь па­чуц­цё­вы свет на­шых па­пя­рэд­ні­каў, у мас­тац­кіх дэ­та­лях-сім­ва­лах пры апі­сан­ні звы­чай­ных по­бы­та­вых эпі­зо­даў пе­рад­ае ду­хоў­ную гіс­то­рыю на­ро­да, яго све­та­ўспры­ман­не.

Сю­жэт­ны ма­лю­нак на­род­най пес­ні «Там ка­ля млы­на» вы­гля­дае да­во­лі прос­тым. Хло­пец спя­ша­ец­ца на спат­кан­не на ка­ні, па­да­ра­ва­ным яму ка­хан­кай. Але згад­ван­не пра млын і да­ро­гу, ка­лі­ну і ка­ня на­сця­рож­вае, бо гэ­та ба­га­тыя і шмат­знач­ныя па сэн­се рэа­ліі. Млын здаў­на лі­чыц­ца па­та­ем­ным мес­цам. Тут ад­бы­ва­ец­ца іс­тот­ная для жыц­ця з'я­ва — пе­ра­ўтва­рэн­не зер­ня, і тут, па­вод­ле па­вер'­яў, у пры­цем­ку шу­кае пры­тул­ку ўся­ля­кая не­чысць. А по­бач — ка­лі­на ў кве­це­ні: яна ж сім­ва­лі­зуе дзя­во­чую пры­га­жосць і воль­насць, пад­рых­та­ва­насць да раз­мна­жэн­ня. Ла­ка­ніч­на, ад­ным ска­зам, ма­лю­ец­ца вяс­ко­вы края­від, сім­ва­ліч­насць пры­ве­дзе­ных дэ­та­ляў вы­клі­кае глы­бо­кі роз­дум. І да­ро­га як су­вязь двух па­чуц­цё­вых све­таў бу­дзе ня­лёг­кай, на­поў­ніц­ца су­мні­вам і пе­ра­жы­ван­ня­мі. Та­му і «ко­нік, быст­рыя но­гі» — гра­цы­ёз­ная і воль­на­лю­бі­вая іс­то­та, вер­ны ся­бар, муд­ры па­моч­нік — зблу­дзіў. Але па­чуц­ці, ка­лі яны чыс­тыя, да­па­мо­гуць ка­хан­кам ад­шу­каць тую сцеж­ку-да­рож­ку, якая іх па­яд­нае.

У не­ка­то­рых тэкс­та­вых ва­ры­ян­тах пес­ні па­зна­ча­ец­ца, што хло­пец, каб су­па­ко­іц­ца, звяр­та­ец­ца да ча­ра­дзей­най сі­лы («Ані сця­жын­кі,/Ані да­рож­кі./Па­е­дзем, ко­ні­ку,/Аж да да­рож­кі»). Ад­нак ён сам здоль­ны вы­ра­шыць уз­нік­лыя праб­ле­мы і за­стац­ца муж­ным, на­дзей­ным і пас­ля­доў­ным у па­чуц­цё­вых ста­сун­ках. Так і па­да­ец­ца ў пес­ні.

Пад­рых­та­ваў
Мі­хась ША­ВЫР­КІН.

Там ка­ля млы­на

Там ка­ля млы­на

Цві­ла ка­лі­на.

Дзе ж тая дзяў­чы­на,

Што мя­не лю­бі­ла?

Не так лю­бі­ла,

Як ша­на­ва­ла,

Ку­пі­ла ко­ні­ка,

Па­да­ра­ва­ла.

А той ко­ні­чак,

Быст­рыя но­гі,

Вёз мя­не да мі­лай,

Зблу­дзіў з да­ро­гі.

Ані сця­жын­кі,

Ані да­ро­гі.

У хлоп­ца сэр­дань­ка

Млее з тры­во­гі.

—З кім мая мі­лая

Ру­чань­кі звя­жа,

З кім мая мі­лая

Спа­тань­кі ля­жа?

—Ой, ля­жа, ля­жа

Са­ма з са­бою,

Бе­лыя ру­чань­кі

Пад га­ла­вою.

Апош­нія два рад­кі кож­най стра­фы паў­та­ра­юц­ца.