«Ку­рорт» у ха­лод­ных ка­ме­рах

Да све­жай пра­дук­цыі но­ва­га ўра­джаю яшчэ да­лё­ка, але су­час­ны па­куп­нік ужо даў­но пры­звы­ча­іў­ся не ад­маў­ляць са­бе ў ві­та­мі­нах круг­лы год. Пра тое, што за­меж­ныя буль­ба, морк­ва ці яб­лы­кі на пры­лаў­ку час­цей за ўсё бу­дуць вы­гля­даць як з паш­тоў­кі, рас­па­вя­даць не трэ­ба. А як «ад­чу­вае» ся­бе пас­ля доў­гіх зі­мо­вых ме­ся­цаў ана­ла­гіч­ная бе­ла­рус­кая пра­дук­цыя? Каб да­ве­дац­ца пра гэ­та, ка­рэс­пан­дэн­ты «Звяз­ды» на­кі­ра­ва­лі­ся ва ўні­тар­нае прад­пры­ем­ства «Пар­ты­зан­скае» — да ад­на­го з асноў­ных па­стаў­шчы­коў са­да­ві­ны і га­род­ні­ны на спа­жы­вец­кі ры­нак Мін­ска.

...Па ста­ліч­най ву­лі­цы Ге­ра­сі­мен­кі што­дня пра­яз­джа­юць ка­ля 200 гру­за­ві­коў, якія на­кі­роў­ва­юц­ца да ад­на­го са скла­доў УП «Пар­ты­зан­скае». Ме­на­ві­та ад­сюль са­да­ві­на і га­род­ні­на «раз'­яз­джа­ец­ца» па ста­ліч­ных кра­мах.

— Пра­дук­цыю ў на­шы схо­ві­шчы пры­во­зяць з усіх рэ­гі­ё­наў Бе­ла­ру­сі, — рас­па­вя­дае на­мес­нік ге­не­раль­на­га ды­рэк­та­ра прад­пры­ем­ства Але­на Берд­ні­ко­віч. — Ка­пус­ту, на­прык­лад, мы ў асноў­ным за­куп­ля­ем у Брэсц­кай воб­лас­ці, цы­бу­лю па­стаў­ля­юць пе­ра­важ­на з Гро­дзен­шчы­ны, буль­бу — з Мін­скай воб­лас­ці. Вы­бар у пер­шую чар­гу за­ле­жыць ад якас­ці пра­дук­цыі. На­прык­лад, ле­тась цы­бу­ляй нас амаль на 100 пра­цэн­таў за­бяс­пе­чы­лі ўся­го дзве гас­па­дар­кі, пра­дук­цыя якіх даў­но ся­бе за­рэ­ка­мен­да­ва­ла: яна ні­чым не гор­шая за за­меж­ную і вель­мі доб­ра за­хоў­ва­ец­ца аж­но да ле­та.

«Пад­аў­жа­юць жыц­цё» га­род­ні­не і са­да­ві­не ў спе­цы­яль­на аб­ста­ля­ва­ных па­мяш­кан­нях (ка­ме­рах), дзе ча­кае свай­го ча­су як пра­дук­цыя ста­бі­лі­за­цый­ных фон­даў (гэ­та буль­ба, бу­ра­кі, морк­ва, ка­пус­та, цы­бу­ля, яб­лы­кі), так і, на­прык­лад, лі­мо­ны, апель­сі­ны і ман­да­ры­ны, якія пры­во­зяць з за­меж­жа. Так­са­ма ёсць пэў­ны пра­цэнт кан­сер­ва­ва­най пра­дук­цыі: кан­сер­вы з га­род­ні­ны, со­кі, нек­та­ры і г.д.

За­хо­дзім у ад­ну з та­кіх ка­мер. За вя­ліз­ны­мі скры­ня­мі з буль­бай за­ўва­жа­ем уну­шаль­на­га вы­гля­ду «вен­ты­ля­та­ры» — ме­на­ві­та яны да­па­ма­га­юць ства­раць і пад­трым­лі­ваць «клі­мат» у па­мяш­кан­ні. Трэ­ба ска­заць, што ў ка­ме­ры до­сыць пра­ха­лод­на, але для буль­бы тут — свое­асаб­лі­вы «ку­рорт». У та­кіх умо­вах яна доў­га не псу­ец­ца. «Дру­гі хлеб» най­лепш за­хоў­ва­ец­ца пры тэм­пе­ра­ту­ры ад плюс ча­ты­рох да плюс шас­ці гра­ду­саў, а ідэа­льныя ўмо­вы, на­прык­лад, для морк­вы і бу­ра­коў — ад ну­ля гра­ду­саў да плюс двух.

Ці­ка­вым чы­нам за­хоў­ва­юць яб­лы­кі. У па­мяш­кан­ні, ку­ды за­клад­ва­ец­ца за­пас гэ­тай са­да­ві­ны, ства­ра­юць спе­цы­яль­нае га­за­вае ася­род­дзе (су­месь кіс­ла­ро­ду і вуг­ля­кіс­ла­га га­зу ў вы­зна­ча­ных пра­пор­цы­ях). Та­кое схо­ві­шча, праў­да, па­ба­чыць не да­вя­ло­ся: яно раз­ме­шча­на ў ін­шым ра­ё­не ста­лі­цы.

Па сло­вах Але­ны Берд­ні­ко­віч, ні­я­кі­мі хі­міч­ны­мі рэ­чы­ва­мі ва УП «Пар­ты­зан­скае» пра­дук­цыю пе­рад за­клад­кай на зі­му не апра­цоў­ва­юць, та­му за сваё зда­роўе па­куп­ні­кам ба­яц­ца не вар­та.

Час, на пра­ця­гу яко­га га­род­ні­на і са­да­ві­на бу­дзе мець та­вар­ны вы­гляд, за­ле­жыць не толь­кі ад умоў за­хоў­ван­ня, але і ад яе ба­та­ніч­на­га га­тун­ку. Так, па сва­іх пры­род­ных улас­ці­вас­цях, ад­ны яб­лы­кі ля­жаць да сту­дзе­ня, дру­гія — да са­ка­ві­ка і паз­ней. Каб не бы­ло страт, па­трэб­на пра­віль­на збу­да­ваць лан­цу­жок за­хоў­ван­ня і рэа­лі­за­цыю. Пры гэ­тым не­аб­ход­на ўліч­ваць га­ту­нак пра­дук­цыі.

Ка­пус­та і морк­ва ле­таш­ня­га ўра­джаю, на­прык­лад, ёсць у схо­ві­шчах у маі і на­ват у чэр­ве­ні, а буль­ба і бу­ра­кі за­хоў­ва­юц­ца яшчэ даў­жэй. За гэ­ты час у про­да­жы па­спя­вае з'я­віц­ца га­род­ні­на і са­да­ві­на но­ва­га ўра­джаю, та­му тое, што за­ста­ец­ца, ад­праў­ля­ец­ца на пра­мыс­ло­вую пе­ра­пра­цоў­ку. Пра­цэнт не­за­па­тра­ба­ва­най пра­дук­цыі з го­да ў год роз­ны. На­прык­лад, да­во­дзі­ла­ся пе­ра­пра­цоў­ваць да 25 пра­цэн­таў буль­бы, а вось ле­тась ас­тат­каў прак­тыч­на не бы­ло.

Пад­час ві­зі­ту жур­на­ліс­таў да про­да­жу з да­па­мо­гай спе­цы­яль­най лі­ніі як­раз рых­та­ва­лі «дру­гі хлеб». Са спе­цы­яль­на­га кан­ве­е­ра ра­бот­ні­кі збі­ра­лі клуб­ні з дэ­фек­та­мі. Якас­ная пра­дук­цыя пас­ля ад­бо­ру мы­ец­ца, су­шыц­ца і фа­су­ец­ца ў сет­кі. Ці­ка­ва, што не ўсе па­куп­ні­кі жа­да­юць на­бы­ваць мы­тую буль­бу — не­ка­то­рым па­да­ба­ец­ца «з пя­соч­кам». Та­му част­ко­ва ў про­даж ідзе і та­кая.

Уво­гу­ле, ка­лі мы па­гля­дзе­лі на пра­дук­цыю са скла­да УП «Пар­ты­зан­скае», то як у па­куп­ні­коў у нас ні­я­кіх пы­тан­няў да яе не ўзнік­ла: ай­чын­ная га­род­ні­на і са­да­ві­на, у прын­цы­пе, мо­жа «без страт» пе­ра­жыць зі­му. Ча­му ж та­ды ў кра­мах ча­сам мож­на па­ба­чыць не са­мы сім­па­тыч­ны «ві­та­мін­ны» та­вар бе­ла­рус­кай вы­твор­час­ці?

— На мой по­гляд, ад­каз­насць за ад­сут­насць аль­бо якасць ай­чын­най пра­дук­цыі, якую пра­па­ноў­ва­юць па­куп­ні­кам, ля­жыць вы­ключ­на на кі­раў­ніц­тве кра­мы, — лі­чыць Але­на Берд­ні­ко­віч. — Мы пра­во­дзім ма­ні­то­рынг, пад­час яко­га ад­ра­зу ві­даць, за­ці­каў­ле­ны кі­раў­нік ганд­лё­ва­га аб'­кта ў су­пра­цоў­ніц­тве з на­мі ці не.

А на­конт «па­хо­джан­ня» са­да­ві­ны і га­род­ні­ны Але­на Берд­ні­ко­віч пад­крэс­лі­ла, што для роз­ніч­най сет­кі гэ­та не прын­цы­по­ва. Як на ай­чын­ную, так і на за­меж­ную пло­да­а­га­род­нін­ную пра­дук­цыю ганд­лё­вая на­цэн­ка ад­ноль­ка­вая.

Афі­цый­на

Хто па­кла­по­ціц­ца пра па­куп­ні­ка?

— Па­стаў­ка­мі ай­чын­най са­да­ві­ны і га­род­ні­ны на спа­жы­вец­кі ры­нак ста­лі­цы зай­ма­юц­ца, апроч УП «Пар­ты­зан­скае», цяп­ліч­ныя прад­пры­ем­ствы, ка­мер­цый­ныя ар­га­ні­за­цыі, прад­пры­ем­ствы спа­жы­вец­кай ка­а­пе­ра­цыі і пры­ват­ныя асо­бы. Так­са­ма іх вя­дуць ка­ля 40 сель­гас­ар­га­ні­за­цый і ся­лян­ска-фер­мер­скіх гас­па­да­рак. Кі­раў­ніц­тва крам са­мо вы­ра­шае, з кім су­пра­цоў­ні­чаць і чыю пра­дук­цыю вы­клад­ваць на пры­ла­вак, — па­ве­да­мі­ла ка­рэс­пан­дэн­ту «Звяз­ды» на­чаль­нік ад­дзе­ла на­рых­то­вак і рэа­лі­за­цыі пло­да­а­га­род­нін­най пра­дук­цыі га­лоў­на­га ўпраў­лен­ня спа­жы­вец­ка­га рын­ку Мін­гар­вы­кан­ка­ма Ала Сяр­ге­е­ва.

Каб па­куп­ні­кі круг­лы год не ад­чу­ва­лі не­да­хо­пу ў све­жай і якас­най бе­ла­рус­кай пло­да­а­га­род­нін­най пра­дук­цыі, тра­ды­цый­на ў Мін­ску ства­ра­юц­ца ста­бі­лі­за­цый­ныя фон­ды, ку­ды за­клад­ва­ец­ца га­род­ні­на і са­да­ві­на для рэа­лі­за­цыі ў між­се­зон­ны пе­ры­яд. Пра­дук­цыю рас­хо­ду­юць у ад­па­вед­нас­ці з гра­фі­кам у пе­ры­яд з 15 ліс­та­па­да па 31 мая.

Ка­лі ка­заць пра кошт, то гра­ніч­ныя мак­сі­маль­ныя ад­пуск­ныя цэ­ны (у за­леж­нас­ці ад пе­ры­я­ду) на буль­бу скла­да­юць 5,1 — 5,8 ты­ся­чы руб­лёў за кі­ла­грам, на ка­пус­ту — 5,4 — 6,2 ты­ся­чы, на морк­ву — 5,4 — 6,3 ты­ся­чы, на бу­ра­кі і цы­бу­лю — 4,7 — 5,4 і 6,6 — 7,6 ты­ся­чы ад­па­вед­на. Пры гэ­тым мак­сі­маль­ныя ганд­лё­выя над­баў­кі на буль­бу і бу­ра­кі скла­да­юць 400 руб­лёў, а на морк­ву, ка­пус­ту і цы­бу­лю — 500 руб­лёў.

Каб на пры­лаў­кі трап­ля­ла толь­кі са­мая леп­шая пра­дук­цыя, тое ж уні­тар­нае прад­пры­ем­ства «Пар­ты­зан­скае» пра­во­дзіць ва ўлас­най ла­ба­ра­то­рыі ўва­ход­ны кант­роль якас­ці. Га­род­ні­на і са­да­ві­на пра­вя­ра­ец­ца на ад­па­вед­насць ДАС­Там, на­яў­насць ніт­ра­таў і ра­дые­нук­лі­даў і інш. Па сло­вах Алы Сяр­ге­е­вай, на­ра­кан­няў на якасць пра­дук­цыі не па­сту­па­ла.