Раз­бу­рыць нельга. За­ха­ваць!

Вы­пуск­ні­кі мно­гіх сель­скіх школ з су­мам гля­дзяць на бу­дын­кі, якія з-за дэ­ма­гра­фіч­най сі­ту­а­цыі за­ста­лі­ся ні­ко­му не па­трэб­ны­мі... Пры­чым на­ват ка­лі і ёсць жа­дан­не за­няц­ца тут ней­кім біз­не­сам, гэ­тыя аб'­ек­ты — з бы­лы­мі кла­са­мі і ін­шы­мі па­мяш­кан­ня­мі — вель­мі праб­ле­ма­тыч­на вы­ка­рыс­таць. Дык што, іх лёс — толь­кі за­ня­пад і раз­бу­рэн­не? На шчас­це, зна­хо­дзяц­ца ва­ры­ян­ты, ка­лі та­кія бу­дын­кі атрым­лі­ва­юць «дру­гое жыц­цё».

Ужо не ў адзі­но­це

З доб­рай ідэ­яй і яе якас­ным ажыц­цяў­лен­нем па­шчас­ці­ла, на­прык­лад, бу­дын­ку бы­лой шко­лы ў вёс­цы Ма­дзей­кі Зэ­львен­ска­га ра­ё­на. Ужо два га­ды тут пра­цу­юць ад­дзя­лен­не круг­ла­су­тач­на­га зна­хо­джан­ня для па­жы­лых лю­дзей і ін­ва­лі­даў, якія апы­ну­лі­ся ў скла­да­най жыц­цё­вай сі­ту­а­цыі, а так­са­ма баль­ні­ца сяст­рын­ска­га до­гля­ду.

— Спа­чат­ку ста­ра­жы­лы скеп­тыч­на вы­каз­ва­лі­ся на­конт да­лей­шых перс­пек­тыў гэ­та­га аб'­ек­та. Маў­ляў, усё — ідзе на знос. Ад­нак да­во­лі хут­ка бы­ла зроб­ле­на рэ­кан­струк­цыя, і ця­пер гэ­та не «бяль­мо на во­ку», а вель­мі пры­го­жы бу­ды­нак, які гар­ма­ніч­на гля­дзіц­ца ў гэ­тым ма­ляў­ні­чым мес­цы. Яго пер­шым ба­чаць усе, хто ўяз­джае ў вёс­ку Ма­дзей­кі, раз­ме­шча­ную по­бач з тра­сай. І ўнут­ры бу­дын­ка ўсё (ін­тэр'­ер, мэб­ля, аб­ста­ля­ван­не) зроб­ле­на на су­час­ным уз­роў­ні, — ка­жа кі­раў­нік спра­ва­мі Зэ­львен­ска­га сель­ска­га Са­ве­та Тац­ця­на ЗА­МОР­СКАЯ.

У бы­лых школь­ных кла­саў — пас­ля рэ­кан­струк­цыі бу­дын­ка з ра­мон­там усіх па­мяш­кан­няў, да­ху і сіс­тэ­мы ацяп­лен­ня — ця­пер ін­шае пры­зна­чэн­не. І гэ­та цал­кам ся­бе апраўд­вае, лі­чыць на­чаль­нік упраў­лен­ня па пра­цы, за­ня­тас­ці і са­цы­яль­най аба­ро­не Зэ­львен­ска­га рай­вы­кан­ка­ма На­тал­ля ЮР­КЕ­ВІЧ.

Пер­шы па­верх зай­мае баль­ні­ца сяст­рын­ска­га до­гля­ду на 20 мес­цаў для жы­ха­роў ра­ё­на, якія не мо­гуць са­ма­стой­на ся­бе аб­слу­гоў­ваць. Пры гэ­тым за­тра­ты част­ко­ва кам­пен­су­юц­ца з пен­сіі (80 %) па­цы­ен­таў гэ­тай ме­ду­ста­но­вы. У яе шта­це — урач, мед­сёст­ры, пры не­аб­ход­нас­ці пра­да­стаў­ля­юц­ца па­слу­гі цэнт­раль­най ра­ён­най баль­ні­цы ці на­ват во­зяць лю­дзей у Грод­на.

Ме­ды­цын­скае аб­слу­гоў­ван­не, вя­до­ма ж, атрым­лі­ва­юць і па­ста­яль­цы ад­дзя­лен­ня круг­ла­су­тач­на­га зна­хо­джан­ня для гра­ма­дзян па­жы­ло­га ўзрос­ту і ін­ва­лі­даў (так­са­ма з уся­го ра­ё­на), якое раз­ме­шча­на на дру­гім па­вер­се бу­дын­ка. Ле­тась яго ся­рэд­ня­ме­сяч­ная за­паў­няль­насць скла­ла 28 ча­ла­век, а з па­чат­ку сё­лет­ня­га го­да коль­касць мес­цаў у ад­дзя­лен­ні па­вя­лі­чы­ла­ся да 35-ці. Каб сю­ды тра­піць, трэ­ба звяр­нуц­ца ў тэ­ры­та­ры­яль­ны цэнтр са­цы­яль­на­га аб­слу­гоў­ван­ня на­сель­ніц­тва аль­бо да свай­го са­цы­яль­на­га ра­бот­ні­ка. Пас­ля пад­рых­тоў­кі не­аб­ход­ных да­ку­мен­таў за­клю­ча­ец­ца да­га­вор на паў­го­да, які, пры не­аб­ход­нас­ці, мо­жа быць пра­доў­жа­ны. Умо­вы на­ступ­ныя. Ка­лі ча­ла­век адзі­но­кі і не мае пра­ца­здоль­ных бліз­кіх сва­я­коў, то ён аплач­вае 85% кош­ту лож­ка-мес­ца. Ка­лі ж бліз­кія сва­я­кі ёсць, але з тых ці ін­шых пры­чы­н яны не мо­гуць узяць на ся­бе кло­па­ты пра па­жы­ло­га ча­ла­ве­ка, то па­між ім, сва­я­ка­мі і са­цы­яль­най служ­бай за­клю­ча­ец­ца трох­ба­ко­вы да­га­вор на ўмо­вах 100% кам­пен­са­цыі рас­хо­даў. Як пра­ві­ла, ка­жа На­тал­ля Юр­ке­віч, сва­я­кі не пе­ра­клад­ва­юць апла­ту толь­кі на па­ста­яль­ца ад­дзя­лен­ня.

Да­рэ­чы, у су­вя­зі са ста­нам зда­роўя маг­чы­мы пе­ра­вод ча­ла­ве­ка з ад­дзя­лен­ня круг­ла­су­тач­на­га зна­хо­джан­ня ў баль­ні­цу сяст­рын­ска­га до­гля­ду. Аль­бо на­ад­ва­рот. Ёсць кух­ня з су­час­ным аб­ста­ля­ван­нем, ста­ло­вая. У бу­дын­ку раз­ме­шча­на паш­то­вае ад­дзя­лен­не, якое, акра­мя сва­іх не­па­срэд­ных функ­цый, ганд­люе ўсім, чым мож­на: на­прык­лад, кан­ды­тар­скі­мі вы­ра­ба­мі, срод­ка­мі гі­гі­е­ны. Да па­слуг усіх за­ці­каў­ле­ных біб­лі­я­тэ­ка, на ву­лі­цы зра­бі­лі аль­тан­ку.

Па­трэ­бы лю­дзей, якія па во­лі лё­су ака­за­лі­ся ў гэ­тым бу­дын­ку, не лі­чаць чу­жы­мі мяс­цо­выя прад­пры­ем­ствы і ар­га­ні­за­цыі — да­па­ма­га­юць, чым трэ­ба. Да­па­ма­гае і між­на­род­ная даб­ра­чын­ная ар­га­ні­за­цыя «Са­фія», якая за­бяс­пе­чы­ла аб­ста­ля­ван­нем для кух­ні, суш­кі бя­ліз­ны, а ня­даў­на па­да­ры­ла ад­дзя­лен­ню круг­ла­су­тач­на­га зна­хо­джан­ня праль­ныя ма­шы­ны.

Ка­рысць ад но­ва­га про­фі­лю

На Гро­дзен­шчы­не ня­ма­ла пры­кла­даў эфек­тыў­на­га вы­ка­ры­стан­ня но­вы­мі ўлас­ні­ка­мі аб'­ек­таў, якія ра­ней пус­та­ва­лі. Ды­рэк­тар фон­ду «Грод­на­абл­ма­ё­масць» Аляк­сандр ВІС­КУБ на­зы­вае толь­кі не­ка­то­рыя.

На­прык­лад, у Іў­еў­скім ра­ё­не ство­ра­на 70 ра­бо­чых мес­цаў на ба­зе пра­да­дзе­ных і рэ­кан­стру­я­ва­ных аб'­ек­таў бы­ло­га кан­сер­ва­ва­га за­во­да. Ця­пер там вы­раб­ля­ец­ца сель­ска­гас­па­дар­чая тэх­ні­ка з рэа­лі­за­цы­яй на экс­парт. У вёс­цы Мі­ной­ты Лід­ска­га ра­ё­на аб'­ек­ты бы­ло­га ва­ен­на­га га­рад­ка вы­ка­рыс­тоў­ва­юц­ца пры­ват­ны­мі прад­пры­ем­ства­мі для вы­твор­час­ці ме­ды­цын­скіх вы­ра­баў, вок­наў ПВХ. У Скі­да­лі (Гро­дзен­скі ра­ён) пус­ту­ю­чыя па­мяш­кан­ні за­дзей­ні­ча­ны пад дру­кар­ню, ства­ры­лі 50 ра­бо­чых мес­цаў.

«Дру­гое жыц­цё» атрым­лі­ва­юць пус­ту­ю­чыя бу­дын­кі дзя­ку­ю­чы і са­цы­яль­най сфе­ры. У пры­ват­нас­ці, ад­дзя­лен­не круг­ла­су­тач­на­га зна­хо­джан­ня для гра­ма­дзян па­жы­ло­га ўзрос­ту і ін­ва­лі­даў ство­ра­на ў вёс­цы Бас­ту­ны Во­ра­наў­ска­га ра­ё­на. А ў аг­ра­га­рад­ку Да­лё­кія Лід­ска­га ра­ё­на аб'­ек­ты бы­лой шко­лы пры­ста­са­ва­ны пад дом су­мес­на­га пра­жы­ван­ня па­жы­лых лю­дзей.

Для да­вед­кі:

Ма­ё­масць, якая не вы­ка­рыс­тоў­ва­ец­ца, ідзе на про­даж як па поў­ным кош­це, так і са зні­жэн­нем па­чат­ко­вай ца­ны аж да ад­ной ба­за­вай ве­лі­чы­ні. Акра­мя та­го, яна ўцяг­ва­ец­ца ў гас­па­дар­чы аба­рот шля­хам бяз­вы­плат­най пе­ра­да­чы ў пры­ват­ную ўлас­насць, зда­чы ў арэн­ду, пе­ра­пра­фі­ля­ван­ня і ін­шы­мі спо­са­ба­мі. Дзя­ку­ю­чы пра­цы фон­ду «Грод­на­абл­ма­ё­масць», ра­ён­ных вы­ка­наў­чых ка­мі­тэ­таў, аб­лас­ных ар­га­ні­за­цый удзель­ная ва­га пус­ту­ю­чых пло­шчаў у Гро­дзен­скай воб­лас­ці ня­ўхіль­на ска­ра­ча­ец­ца: з 5,1 % на 1 сту­дзе­ня 2010 г. да 1,16 % на 1 сту­дзе­ня 2014 г. За­ста­лі­ся 183 аб'­ек­ты ка­му­наль­най улас­нас­ці, уклю­ча­ныя ў пе­ра­лік для вы­ка­ры­стан­ня сё­ле­та ў гас­па­дар­чым аба­ро­це.

Ба­рыс ПРА­КОП­ЧЫК.