Па­лёт — нар­маль­ны

Баць­кі кас­ма­на­ўта жы­вуць у Ві­цеб­ску

26 са­ка­ві­ка на бор­це кас­міч­на­га ка­раб­ля «Са­юз» ра­сій­скі кас­ма­наўт Алег Ар­цем'­еў ад­пра­віў­ся ў кос­мас... Не мно­гія ве­да­юць, што баць­кі кас­ма­на­ўта жы­вуць у Ві­цеб­ску. І ў гэ­тай баць­коў­скай ква­тэ­ры Алег Гер­ма­на­віч бы­вае не­каль­кі ра­зоў на год. Са­мае дзіў­нае, што ква­тэ­ра тая — у до­ме на ву­лі­цы Ці­то­ва, а імя баць­кі Але­га — Гер­ман, як у кас­ма­на­ўта Ці­то­ва. Ка­рэс­пан­дэнт «Звяз­ды» лі­та­раль­на на­пра­сіў­ся ў гос­ці да Ар­цем'­е­вых-ста­рэй­шых. Вель­мі сім­ва­ліч­на, што ме­на­ві­та ў той дзень споў­ні­ла­ся 44 га­ды, як яны ўсту­пі­лі ў шлюб. З чым і він­шу­ем!

Па­зна­ё­мі­лі­ся на свя­та рэ­ва­лю­цыі

Жур­на­лісц­кая ўда­ча ўсміх­ну­ла­ся ў той дзень аў­та­ру гэ­тых рад­коў. Як знай­сці ў аб­лас­ным цэнт­ры баць­коў кас­ма­на­ўта? А мо­жа, лю­дзей у Ві­цеб­ску з та­кім проз­ві­шчам шмат? Не­каль­кі хві­лін — і апе­ра­тар служ­бы «109» да­ла па­жа­да­ны тэ­ле­фон. Пад­няў труб­ку муж­чы­на.

— Вы баць­ка Але­га Гер­ма­на­ві­ча?

— Так.

— Мож­на па­гу­та­рыць з ва­мі пра сы­на?

— Ну не ве­даю...

Мож­на зра­зу­мець су­мнен­ні па­жы­ло­га ча­ла­ве­ка, які вель­мі хва­лю­ец­ца, ка­лі яго сын лі­та­раль­на «кру­ціц­ца ў ня­бё­сах», хай і ў леп­шым кас­міч­ным ка­раб­лі ў све­це.

І вось менш чым праз га­дзі­ну я на ву­лі­цы Ці­то­ва (да­рэ­чы, кар­пункт «Звяз­ды» зна­хо­дзіц­ца на ву­лі­цы Га­га­ры­на. — Аўт

.) — у гас­цях у баць­коў кас­ма­на­ўта, яко­га, у прын­цы­пе, мож­на на­зваць і бе­ла­рус­кім.

Аказ­ва­ец­ца, Гер­ман Аляк­се­е­віч на­ра­дзіў­ся ў пры­го­жым па­сёл­ку Друя Брас­лаў­ска­га ра­ё­на. Ра­зам з жон­кай, Воль­гай Мі­ка­ла­еў­най, жы­вуць у Ві­цеб­ску з па­чат­ку 1990-х га­доў.

Ка­лі зай­шоў у па­кой звы­чай­най ква­тэ­ры, ад­ра­зу звяр­нуў ува­гу на хлоп­чы­ка, які сціп­ла ся­дзеў на ка­на­пе. Вы­свет­лі­ла­ся, што гэ­та Мі­ка­лай, пля­мен­нік кас­ма­на­ўта, які так­са­ма жы­ве ў Ві­цеб­ску.

Вель­мі ці­ка­ві­ла мя­не, як па­зна­ё­мі­лі­ся па­ва­жа­ныя Гер­ман Аляк­се­е­віч і Воль­га Мі­ка­ла­еў­на. Ды і ча­му не свят­ку­юць га­да­ві­ну ства­рэн­ня сям'і?

— Ды сва­я­кі па мно­гіх га­ра­дах і вёс­ках бы­ло­га СССР раз'­еха­лі­ся. Па «Скай­пе» по­тым па­гу­та­рым і па­свят­ку­ем (смя­ец­ца. — Аўт.). Мо­жа, і з Але­гам па­гу­та­рым. Але мож­на бу­дзе вый­сці на су­вязь з кос­ма­сам — толь­кі  тады, ка­лі на АТС нам да­дуць да­звол пе­рай­сці на ста­тыч­ны рэ­жым су­вя­зі. — ёсць та­кі, — рас­каз­вае ма­ці кас­ма­на­ўта.

Вы­свет­лі­ла­ся, што яна вель­мі доб­ра раз­бі­ра­ец­ца ў тэх­ні­цы. Па аду­ка­цыі тэх­но­лаг швей­ных тры­ка­таж­ных вы­ра­баў. А баць­ка кас­ма­на­ўта — ва­ен­ны ін­жы­нер, пад­пал­коў­нік у ад­стаў­цы. Слу­жыў у авія­цый­ных вой­сках, у тым лі­ку і на сла­ву­тым Бай­ка­ну­ры, дзе Алег ву­чыў­ся ў шко­ле. А на­ра­дзіў­ся ця­пе­раш­ні кас­ма­наўт у Ры­зе.

— Мы з Воль­гай Мі­ка­ла­еў­най па­зна­ё­мі­лі­ся ў Ры­зе. Ту­ды я тра­піў, ка­лі па­сту­піў на ву­чо­бу ў ву­чы­лі­шча. А да гэ­та­га, ка­лі скон­чыў шко­лу ў Друі, ву­чыў­ся ў ва­ен­ным ву­чы­лі­шчы ў Чар­ні­га­ве, — рас­каз­вае Гер­ман Аляк­се­е­віч.

— Мой баць­ка так­са­ма быў ва­ен­ным. Пе­ра­еха­лі ў Ры­гу аж з Да­лё­ка­га Ус­хо­ду. Я там у ін­сты­ту­це ву­чы­ла­ся. На свя­та ў го­нар чар­го­вай га­да­ві­ны Каст­рыч­ніц­кай рэ­ва­лю­цыі па­зна­ё­мі­лі­ся з Гер­ма­нам Аляк­се­е­ві­чам у клу­бе. По­тым па­жа­ні­лі­ся. У 1970 го­дзе, 28 снеж­ня, на­ра­дзіў­ся Алег. Яшчэ і дач­ка ёсць, Тац­ця­на — яна пра­цуе ў ад­дзе­ле кад­раў на прад­пры­ем­стве «Ві­цеб­скдрэў». Яе ма­лод­шай да­чцэ два га­ды, а Ко­ля, яко­га вы ба­чы­це, — яе ста­рэй­шы сын. Я, да­рэ­чы, і са­ма пра­ца­ва­ла да вы­ха­ду на пен­сію на прад­пры­ем­стве «Ві­цеб­скдрэў», і га­на­ру­ся гэ­тым, бо прад­пры­ем­ства вель­мі доб­рае, — рас­каз­вае Воль­га Мі­ка­ла­еў­на.

Па­вод­ле слоў баць­коў кас­ма­на­ўта, у Ві­цеб­ску яны апы­ну­лі­ся не­вы­пад­ко­ва — пас­ля раз­ва­лу Са­вец­ка­га Са­ю­за, у 1992 го­дзе, Гер­ма­на Аляк­се­е­ві­ча па­цяг­ну­ла на ма­лую ра­дзі­му. Ха­це­ла­ся жыць у спа­кой­най кра­і­не.

— Шчы­ра хо­чам ска­заць, што вель­мі за­да­во­ле­ны тым, што жы­вём у Бе­ла­ру­сі. І вель­мі ра­ды, што та­кі Прэ­зі­дэнт кі­руе дзяр­жа­вай. Ня­хай гэ­та на­дру­ку­юць у ва­шай га­зе­це «Звяз­да», якую мы па­ва­жа­ем, — па­пра­сі­ла мя­не гас­па­ды­ня до­ма.

Якім ён хлоп­цам быў?

Ці мно­гія баць­кі, якія вы­хоў­ва­юць ма­лых дзя­цей, ха­це­лі б, каб іх сын (а мо­жа, і дач­ка) ста­лі б па­ка­ры­це­ля­мі кос­ма­су? А вось я ха­цеў бы, та­му і за­да­ваў шмат пы­тан­няў на­конт та­го, якім быў Алег у дзя­цін­стве.

— Ён ні­чым не ад­роз­ні­ваў­ся ад ін­шых ма­лых дзя­цей. У пры­ват­нас­ці, да 4 га­доў хва­рэў на пра­студ­ныя за­хвор­ван­ні. Што ты­чыц­ца ха­рак­та­ру, у дзя­цін­стве сын быў на­стой­лі­вым. Ста­віў мэ­ту і да­ма­гаў­ся яе. Заў­сё­ды ве­даў, ча­го хо­ча... Але пры гэ­тым і га­рэ­зам быў. Вель­мі спор­там лю­біў зай­мац­ца. Ак­тыў­на — з 5 кла­са: пла­ван­нем, ба­раць­бой. Да­во­лі доб­рыя мес­цы на спа­бор­ніц­твах зай­маў, але ней­кіх асаб­лі­вых да­сяг­нен­няў у спор­це не меў, — ус­па­мі­на­юць Гер­ман Аляк­се­е­віч і Воль­га Мі­ка­ла­еў­на. Рас­ка­за­лі, што, ка­лі жы­лі на Бай­ка­ну­ры, у Але­га быў вы­бар, ку­ды за­пі­сац­ца — у клуб юных кас­ма­на­ўтаў або ма­ра­коў.

— Там доб­ры мар­скі клуб. Там жа ра­ка вя­лі­кая Сыр­дар'я пра­ця­кае. Вель­мі скла­да­ная ра­ка, — рас­каз­вае ма­ці кас­ма­на­ў­-
та. — У клу­бе за­ха­піў­ся і пад­вод­ным пла­ван­нем, што вель­мі да­па­маг­ло яму, ка­лі пра­хо­дзіў кас­міч­ныя вы­пра­ба­ван­ні ў цэнт­ры пад­рых­тоў­кі да па­лё­таў. Тэх­ні­ку вель­мі лю­біць і доб­ра ў ёй раз­бі­ра­ец­ца. Ёсць пра­вы на ва­джэн­не, ба­дай, уся­го, што на ко­лах: ад ма­та­цык­ла да гру­за­ві­ка.

— А скач­ка­мі з па­ра­шу­там за­хап­ляў­ся, ка­лі яшчэ ў та­лін­скім по­лі­тэх­ніч­ным тэх­ні­ку­ме ву­чыў­ся, — да­дае Гер­ман Аляк­се­е­віч.

Алег, ка­лі ву­чыў­ся ў шко­ле, збі­раў ма­дэ­лі са­ма­лё­таў і вер­та­лё­таў. Час­та ха­дзіў у па­хо­ды, пад­вод­най ры­бал­кай за­хап­ляў­ся. Шмат чы­таў. І ка­лі ле­тась у Ві­цебск да баць­коў пры­яз­джаў, шмат ча­су пра­во­дзіў за кан­спек­та­мі. А ў школь­ныя га­ды вель­мі лю­біў кла­сі­ку. Лю­бі­мы па­эт кас­ма­на­ўта — Пуш­кін.

Ажа­ніў­ся ў 39

На афі­цый­най ста­рон­цы «Рас­кос­ма­са» ў ін­тэр­нэ­це шмат на­пі­са­на пра тое, дзе кас­ма­наўт ву­чыў­ся, дзе на­пра­цоў­ваў во­пыт для ця­пе­раш­ня­га па­лё­ту. І ся­род ін­ша­га ад­зна­ча­на, што ён жа­на­ты. Баць­кі рас­ка­за­лі, што ажа­ніў­ся Алег, ка­лі яму бы­ло ўжо 39 га­доў. Лі­та­раль­на не­каль­кі га­доў та­му на ад­на­го за­ка­ра­не­ла­га ха­лас­ця­ка ста­ла менш.

— Ка­лі пер­шы раз Алег за­ка­хаў­ся, не ма­гу ска­заць дак­лад­на. Ён тро­хі за­мкнё­ны ў гэ­тым пы­тан­ні. Але ма­гу кан­ста­та­ваць, што да пы­тан­ня ства­рэн­ня сям'і ста­віў­ся вель­мі сур'­ёз­на: ён спа­чат­ку ха­цеў, так бы мо­віць, «пад­рых­та­ваць ба­зу». Трэ­ба бы­ло ву­чыц­ца і трэ­ні­ра­вац­ца, та­му і не да ка­хан­ня бы­ло. Пад­ра­бяз­на пра тое, як і дзе ён па­зна­ё­міў­ся са сва­ёй жон­кай, лепш у Але­га за­пы­та­е­це, ка­лі пры­е­дзе ў Ві­цебск. Гэ­та іх аса­біс­тая спра­ва. Знай­шла­ся та­кая дзяў­чы­на, якая за­ва­я­ва­ла яго сэр­ца... У іх ёсць хлоп­чык, Са­ве­лій. Па до­му Алег ро­біць усё сам. Пра та­кіх ка­жуць: «на ўсе ру­кі май­стар»... Апош­ні раз мы ба­чы­лі яго 13 са­ка­ві­ка — бы­ло гэ­та ў зор­ным га­рад­ку пе­рад тым, як на Бай­ка­нур кас­ма­на­ўтаў ад­праў­ля­лі. Пра­во­дзі­лі мы яго да аў­то­бу­са і па­еха­лі. А 25 са­ка­ві­ка, лі­та­раль­на за дзень да па­лё­ту, ён па «Скай­пе» звя­заў­ся з на­мі, — ад­каз­вае на мае пы­тан­ні Воль­га Мі­ка­ла­еў­на.

На раз­ві­тан­не мы да­мо­ві­лі­ся аба­вяз­ко­ва зноў су­стрэц­ца, ка­лі Алег пры­е­дзе ў Ві­цебск. І на­ступ­ная раз­мо­ва бу­дзе ўжо з ім!

Аляк­сандр ПУК­ШАН­СКІ.

Фо­та аў­та­ра.

З бія­гра­фіі кас­ма­на­ўта

Алег Ар­цем'­еў у 1986 го­дзе скон­чыў ся­рэд­нюю шко­лу № 211 у го­ра­дзе Бай­ка­нур.

У 1990 го­дзе — з ад­зна­кай Та­лін­скі па­лі­тэх­ні­кум па спе­цы­яль­нас­ці «Элект­ра­аб­ста­ля­ван­не пра­мыс­ло­вых прад­пры­ем­стваў і ўста­но­вак».

У 1998-м — уні­вер­сі­тэт імя Баў­ма­на па спе­цы­яль­нас­ці «Тэх­ні­ка і фі­зі­ка ніз­кіх тэм­пе­ра­тур».

По­тым пра­ца­ваў у РКК «Энер­гія»: зай­маў­ся рас­пра­цоў­кай бар­та­вой да­ку­мен­та­цыі і экс­пе­ры­мен­таль­най ад­пра­цоў­кай ме­то­дык і аб­ста­ля­ван­ня.

У 2009-м скон­чыў з ад­зна­кай Ра­сій­скую ака­дэ­мію дзяр­жаў­най служ­бы пры Прэ­зі­дэн­це РФ па спе­цы­яль­нас­ці «Кі­ра­ван­не пер­са­на­лам».

29 мая 2003 го­да ра­шэн­нем Між­ве­да­мас­най ка­мі­сіі па ад­бо­ры кас­ма­на­ўтаў за­лі­ча­ны ў атрад кас­ма­на­ўтаў РКК «Энер­гія».