Ча­ла­ве­к з аб­ме­жа­ва­ны­мі маг­чы­мас­ця­мі: як пе­ра­маг­чы не­аба­ро­не­насць?

У Па­ла­це прад­стаў­ні­коў прай­шоў «круг­лы стол» па праб­ле­мах жыц­цеў­лад­ка­ван­ня ін­ва­лі­даў

Ін­ва­лі­ды — ад­на з са­мых не­аба­ро­не­ных груп на­ша­га гра­мад­ства. Хтось­ці пры­ка­ва­ны да лож­ка, а нех­та не вый­дзе без да­па­мо­гі са сва­ёй ква­тэ­ры, бо ін­ва­лід­ная ка­ляс­ка не мо­жа за­ехаць у ліфт... Праб­лем шмат. Пра тое, што ро­біц­ца для іх вы­ра­шэн­ня бе­ла­рус­кі­мі ўла­да­мі, рас­каз­ва­лі вы­сту­поў­цы на «круг­лым ста­ле» «Жыц­цеў­лад­ка­ван­не ін­ва­лі­даў з асаб­лі­вас­ця­мі псі­ха­фі­зіч­на­га раз­віц­ця: сі­ту­а­цыя, праб­ле­мы, перс­пек­ты­вы», ар­га­ні­за­ва­ным Па­ста­ян­най ка­мі­сі­яй Па­ла­ты прад­стаў­ні­коў На­цы­я­наль­на­га схо­ду Бе­ла­ру­сі па пра­цы і са­цы­яль­ных пы­тан­нях.

Праб­ле­мы ёсць. А ці ёсць ра­шэн­ні?

Ла­ры­са БАГ­ДА­НО­ВІЧ, на­мес­ні­к стар­шы­ні вы­шэй­зга­да­най Па­ста­ян­най ка­мі­сіі, ве­дае пра жыц­цё ін­ва­лі­даў з улас­най прак­ты­кі: да ра­бо­ты ў пар­ла­мен­це яна ўзна­чаль­ва­ла Брэсц­кі аб­лас­ны цэнтр ме­ды­цын­скай рэ­абі­лі­та­цыі «То­нус» для дзя­цей з псі­ха­не­ўра­ла­гіч­ны­мі за­хвор­ван­ня­мі.

Сён­ня дэ­пу­тат­, акра­мя за­ка­на-
т­вор­чай дзей­нас­ці, пра­цуе са зва­ро­та­мі гра­ма­дзян. Апош­нія ў асноў­ным звя­за­ны з но­вай рэ­дак­цы­яй За­ко­на «Аб са­цы­яль­ным аб­слу­гоў­ван­ні». Пар­ла­мен­та­рый у сва­ёй вы­бар­чай акру­зе су­стра­ка­ла­ся з прад­стаў­ні­ка­мі цэнт­раў рэ­абі­лі­та­цыі ін­ва­лі­даў, з гра­мад­скі­мі аб'­яд­нан­ня­мі, што прад­стаў­ля­юць пра­вы ін­ва­лі­даў, з ма­ла­ды­мі ін­ва­лі­да­мі і з сем'­я­мі, дзе ёсць лю­дзі з аб­ме­жа­ва­ны­мі маг­чы­мас­ця­мі. Яна ўпэў­не­на, што Рэс­пуб­лі­ка Бе­ла­русь пра­во­дзіць пас­ля­доў­ную дзяр­жаў­ную па­лі­ты­ку, на­кі­ра­ва­ную на па­ляп­шэн­не якас­ці жыц­ця сем'­яў, якія вы­хоў­ва­юць дзя­цей-ін­ва­лі­даў, на па­вы­шэн­не ўзроў­ню жыц­ця да­рос­лых лю­дзей з аб­ме­жа­ва­ны­мі маг­чы­мас­ця­мі. «Мы ўсе па­він­ны па­мя­таць, што дзяр­жа­ва вы­дат­коў­вае ве­лі­зар­ныя срод­кі на са­цы­яль­ную да­па­мо­гу, ар­га­ні­за­цыю жыц­ця­дзей­нас­ці фі­зіч­на аслаб­ле­ных лю­дзей», — пад­крэс­лі­ла яна. Так, Ла­ры­са Баг­да­но­віч за­ўва­жы­ла: баць­кі дзя­цей з аб­ме­жа­ва­ны­мі маг­чы­мас­ця­мі за­да­во­ле­ны, што сын ці дач­ка ма­юць маг­чы­масць атры­маць аду­ка­цыю, ме­ды­цын­скую і са­цы­яль­ную да­па­мо­гу.

У той жа час ёсць шмат праб­лем, якія яшчэ трэ­ба вы­ра­шыць. «Сем'і на­ра­ка­юць на тое, што па­мер са­цы­яль­най пен­сіі і да­па­мо­гі за до­гляд не­да­стат­ко­вы, спіс ле­каў, што вы­да­юц­ца па льгот­ных рэ­цэп­тах, ня­поў­ны, а са­мі ле­кі — не­эфек­тыў­ныя; ін­ва­лід­ныя ка­ляс­кі — ня­зруч­ныя і не пра­хо­дзяць у ліфт, а пра­па­ноў ку­піць ін­шыя, на­ват за ўлас­ныя гро­шы, ня­ма; ар­та­пе­дыч­ны абу­так ня­зруч­ны і яго вы­да­ец­ца не­да­стат­ко­ва; па­слу­гі ня­ні, «са­цы­яль­най пе­рад­ыш­кі» і ка­рот­ка­ча­со­ва­га до­гля­ду дзя­цей не пра­да­стаў­ля­юц­ца», — пе­ра­лі­чы­ла на­ба­ле­лыя праб­ле­мы лю­дзей з аб­ме­жа­ва­ны­мі маг­чы­мас­ця­мі Ла­ры­са Баг­да­но­віч. Так­са­ма яна да­да­ла, што ў сем'­ях, дзе вы­хоў­ва­ец­ца дзі­ця-ін­ва­лід, ма­ці час­та ў пра­мым сэн­се пры­вя­за­на да до­ма, яна не мо­жа пры не­аб­ход­нас­ці лег­чы ў баль­ні­цу, а ча­сам і прос­та сха­дзіць у ма­га­зін. Знай­сці пра­цу жан­чы­не так­са­ма амаль не­маг­чы­ма. Яшчэ ад­на праб­ле­ма: ка­лі дзі­ця-ін­ва­лід ста­но­віц­ца паў­на­лет­нім, то час­та не мо­жа са­ма­стой­на пра­ца­ўлад­ка­вац­ца.

Ле

­кі не на­ву­чаць жыць ся­род лю­дзей

Ця­пер ужо да­ка­за­на, што эфек­тыў­насць рэ­абі­лі­та­цыі ін­ва­лі­да на­ўпрост за­ле­жыць ад яго ўзрос­ту. Чым больш яму га­доў, тым мен­шы эфект да­юць пра­цэ­ду­ры, за­клі­ка­ныя па­леп­шыць зда­роўе ча­ла­ве­ка з аб­ме­жа­ва­ны­мі маг­чы­мас­ця­мі. Як па­ве­да­мі­ла Але­на БОГ­ДАН, на­чаль­нік Га­лоў­на­га ўпраў­лен­ня ар­га­ні­за­цыі ме­ды­цын­скай да­па­мо­гі Мі­ніс­тэр­ства ахо­вы зда­роўя Рэс­пуб­лі­кі Бе­ла­русь, з 2008 го­да ў Бе­ла­ру­сі па­ча­ла раз­ві­вац­ца эмб­ры­я­наль­ная хі­рур­гія пло­да. Больш за тое, сён­ня дзі­ця­чыя хі­рур­гі, ней­ра­хі­рур­гі і кар­дыя­хі­рур­гі апе­ры­ру­юць дзя­цей на пер­шых ме­ся­цах іх жыц­ця.

«У нас аб­ста­ля­ва­ны рэ­ані­ма­цый­ныя бры­га­ды, якія мо­гуць транс­пар­та­ваць дзі­ця, у за­леж­нас­ці ад па­та­ло­гіі, з лю­бо­га мес­ца Рэс­пуб­лі­кі Бе­ла­русь у цэнт­ры аб­лас­но­га ці рэс­пуб­лі­кан­ска­га ўзроў­ню, дзе бу­дзе ака­за­на не­аб­ход­ная да­па­мо­га», — рас­ка­за­ла прад­стаў­ні­ца Мі­ніс­тэр­ства ахо­вы зда­роўя.

Але­на Бог­дан звяр­ну­ла ўва­гу на яшчэ ад­ну праб­ле­му дзя­цей-ін­ва­лі­даў. У боль­шас­ці вы­пад­каў яны вы­рас­та­юць са­цы­яль­на не­адап­та­ва­ны­мі, та­му трэ­ба больш ува­гі на­да­ваць ін­шым ві­дам рэ­абі­лі­та­цыі, якія да­па­мо­гуць дзі­ця­ці стаць паў­на­вар­тас­ным чле­нам гра­мад­ства. Сён­ня Брэсц­кі цэнтр «То­нус» су­мес­на з дзі­ця­чым фон­дам ААН ЮНІ­СЕФ рэа­лі­зуе пра­ект па ўклю­чэн­ні ін­ва­лі­да з ран­ня­га ўзрос­ту ў сіс­тэ­му са­цы­яль­най адап­та­цыі. «Ме­ды­ка­мен­тоз­нае ля­чэн­не дзі­ця мо­жа атрым­лі­ваць га­да­мі, але спе­цы­я­ліс­ты-ме­ды­кі не на­ву­чаць дзі­ця жыць у гра­мад­стве, не да­дуць яму не­аб­ход­ных на­вы­каў па са­ма­аб­слу­гоў­ван­ні, па са­цы­я­лі­за­цыі», — за­ўва­жы­ла вы­сту­поў­ца.

За­кра­на­ю­чы тэ­му пра­цоў­най за­ня­тас­ці лю­дзей, што пры­зна­ны не­дзея­здоль­ны­мі, Але­на Бог­дан звяр­ну­ла ўва­гу на тое, што сён­ня на за­ка­на­даў­чым уз­роў­ні па­няц­ці «не­дзея­здоль­ны» і «не­пра­ца­здоль­ны» роў­ныя. «На­са­м-
рэч мы з ва­мі ра­зу­ме­ем, што гэ­та не так і не­дзея­здоль­ныя лю­дзі мо­гуць вы­кон­ваць пэў­ныя ві­ды ра­бот, якія не па­тра­бу­юць спе­цы­яль­на­га на­ву­чан­ня», — пад­крэс­лі­ла вы­сту­поў­ца. «Та­му пра­па­ную раз­гле­дзець ва­ры­янт рас­пра­цоў­кі па­ста­но­вы або ін­ша­га нар­ма­тыў­на­га ак­та, дзе бы­лі б пе­ра­лі­ча­ны пэў­ныя ві­ды ра­бот, якія мо­гуць вы­кон­ваць не­дзея­здоль­ныя лю­дзі».

Ад гурт­коў да паў­на­вар­тас­най пра­цы

Сён­ня ў кра­і­не на­ліч­ва­ец­ца больш як 530 ты­сяч ін­ва­лі­даў, з іх амаль 28 ты­сяч — дзе­ці. Аляк­сандр РУ­МАК, на­мес­нік мі­ніст­ра пра­цы і са­цы­яль­най аба­ро­ны, на­га­даў, што для та­го, каб ін­ва­лі­ды з асаб­лі­вас­ця­мі псі­ха­фі­зіч­на­га раз­віц­ця маг­лі нар­маль­на ўдзель­ні­чаць у жыц­ці гра­мад­ства, ра­бо­та з імі па­він­на пра­во­дзіц­ца з са­ма­га дзя­цін­ства. «Та­кая сіс­тэ­ма пра­цы ў на­шай кра­і­не ство­ра­на — яна грун­ту­ец­ца на ба­зе цэнт­раў ка­рэк­цый­на­га раз­віц­ця, на­ву­чан­ня і рэ­абі­лі­та­цыі Мі­ніс­тэр­ства аду­ка­цыі, — пад­крэс­ліў на­мес­нік мі­ніст­ра. — Да­лей­шая са­цы­я­лі­за­цыя ін­ва­лі­даў за­тым пе­ра­хо­дзіць у сіс­тэ­му пра­цы і са­цы­яль­най аба­ро­ны».

З 2010 го­да ў ка­рэк­цый­ных цэнт­рах ар­га­ні­за­ва­на ад­дзя­лен­не дзён­на­га зна­хо­джан­ня ін­ва­лі­даў. Сён­ня пра­цуе 151 та­кое ад­дзя­лен­не, на па­ста­ян­най асно­ве іх на­вед­ва­юць звыш 4 ты­сяч ча­ла­век. У ся­рэд­нім ад­но ад­дзя­лен­не мае 27-30 на­вед­ні­каў.

Для за­ма­ца­ван­ня ін­ва­лі­да­мі на­бы­тых у цэнт­рах ве­даў і раз­віц­ця но­вых бы­та­вых і твор­чых на­вы­каў у ад­дзя­лен­нях пра­цуе 183 рэ­абі­лі­та­цый­на-пра­цоў­ныя май­стэр­ні, якія на­вед­вае 1615 ча­ла­век, так­са­ма ар­га­ні­за­ва­на пра­ца гурт­коў і сек­цый па ін­та­рэ­сах. З улі­кам за­хвор­ван­няў ін­ва­лі­даў, най­больш рас­паў­сю­джа­ны май­стэр­ні па ра­мон­це кніг, па­лі­гра­фіі, дэ­ка­ра­тыў­на-пры­клад­ным мас­тац­тве, вы­ра­бе су­ве­нір­най пра­дук­цыі, рас­лі­на­вод­стве, вы­ра­бе све­чак, дрэ­ва­ап­ра­цоў­цы, ган­чар­най спра­ве. Як ад­зна­чыў Аляк­сандр Ру­мак, май­стэр­ні цес­на ўза­е­ма­дзей­ні­ча­юць з ад­дзе­ла­мі пра­ца­ўлад­ка­ван­ня — уся­го ство­ра­на 104 пра­цоў­ныя мес­цы. Та­кім чы­нам, ін­ва­лі­ды ма­юць маг­чы­масць улад­ка­вац­ца на пра­цу і атры­маць пра­цоў­ны стаж.

---------

Пад­вод­зя­чы вы­ні­кі «круг­ла­га ста­ла», Стар­шы­ня Па­ста­ян­най ка­мі­сіі Па­ла­ты прад­стаў­ні­коў па пра­цы і са­цы­яль­ных пы­тан­нях Ула­дзі­мір ВА­СІ­ЛЕН­КА ад­зна­чыў, што вя­лі­кае зна­чэн­не ў вы­ра­шэн­ні пы­тан­няў жыц­цеў­лад­ка­ван­ня ін­ва­лі­даў мае да­лей­шае раз­віц­цё ме­ха­ніз­маў са­цы­яль­на­га парт­нёр­ства па­між дзяр­жа­вай і не­дзяр­жаў­ны­мі струк­ту­ра­мі, гра­мад­скас­цю і сям'­ёй. Пар­ла­мен­та­рый вы­ка­заў упэў­не­насць, што ўка­ра­нен­не і вы­ка­ры­стан­не но­вых су­час­ных фор­маў і па­ды­хо­даў бу­дуць са­дзей­ні­чаць не толь­кі вы­ра­шэн­ню пы­тан­няў гэ­тай ка­тэ­го­рыі гра­ма­дзян, але і па­вы­шэн­ню якас­ці іх жыц­ця.

На­дзея ЮШ­КЕ­ВІЧ.

Да­вед­ка «Звяз­ды»

У Мін­ску на 1 лю­та­га 2014 го­да са­цы­яль­ныя пен­сіі дзе­цям-ін­ва­лі­дам ва ўзрос­це да 18 га­доў скла­лі ад 902 456 руб­лёў да 1 240 877 (па­мер пен­сіі за­ле­жыць ад сту­пе­ні стра­ты зда­роўя). Су­ма да­па­мо­гі па до­гля­дзе ін­ва­лі­даў 1 гру­пы скла­ла 1 128 070 руб­лёў.