Каб малыя раслі разумнымі

Што ро­біць дзя­цей больш ра­зум­ны­мі ва ўзрос­це да 10 га­доў? Каб вы­свет­ліць гэ­та, адзін аме­ры­кан­скі жур­на­ліст азна­ё­міў­ся з шэ­ра­гам на­ву­ко­вых да­сле­да­ван­няў і вось да якіх вы­сноў прый­шоў.

1.Уро­кі му­зы­кі

У па­раў­на­нні з дзець­мі з кант­роль­ных груп дзе­ці, так бы мо­віць, з му­зыч­ных груп дэ­ман­стру­юць боль­шы ка­э­фі­цы­ент ін­тэ­ле­кту­аль­на­га раз­віц­ця. Аказ­ва­ец­ца, му­зыч­ная аду­ка­цыя здоль­ная даць вуч­ням на ўро­ках шэ­раг пе­ра­ваг. Па­вод­ле не­ка­то­рых да­сле­да­ван­няў, му­зыч­ныя ўро­кі да­па­ма­га­юць і да­рос­лым так­са­ма. Сцвяр­джа­ец­ца на­ват, што яны за­па­воль­ва­юць не­ка­то­рыя на­ступ­ствы пра­цэ­саў ста­рэн­ня, най­перш ін­тэ­ле­кту­аль­на­га.

2.Ту­пыя «кач­кіʹ» — міф

Ту­пы «ка­чок» ту­піць толь­кі та­му, што пра­во­дзіць больш ча­су ў спарт­за­ле, а не ў біб­лі­я­тэ­цы. Ад­нак што пе­ра­шка­джае баць­кам зра­біць так, каб дзе­ці бы­ва­лі і там, і там? Ка­лі вы ў доб­рай фі­зіч­най фор­ме, па­зна­валь­ныя здоль­нас­ці па­вы­ша­юц­ца. Ня­мец­кія ву­чо­ныя вы­свет­лі­лі, што пас­ля фі­зіч­ных прак­ты­ка­ван­няў лю­дзі за­па­мі­на­юць но­выя сло­вы са слоў­ні­ка на 20% хут­чэй, чым да за­ня­ткаў. Жыц­цё з рэ­гу­ляр­ны­мі фі­зіч­ны­мі на­груз­ка­мі на пра­ця­гу трох ме­ся­цаў на 30% па­вя­ліч­вае пры­ток кры­ві да той част­кі га­лаў­но­га моз­га, што ад­каз­вае за па­мяць і па­знан­не.

3.

Не чы­тай­це дзе­цям. Чы­тай­це ра­зам з дзець­мі

Пры­цяг­вай­це ўва­гу дзі­ця­ці не прос­та да кар­ці­нак, а да слоў у кні­зе. Ме­на­ві­та чы­тан­не ра­зам пе­ра­тва­ра­ец­ца ў эфек­тыў­ны ін­стру­мент ран­няй аду­ка­ва­нас­ці.

4.Дэ­фі­цыт сну спры­яе не­ра­зум­нас­ці

Мозг шас­ці­клас­ні­ка, які не­да­спаў ад­ну га­дзі­ну, пе­ра­тва­ра­ец­ца ў мозг чац­ве­ртак­лас­ні­ка. За­ўва­жа­на: пад­лет­кі-вы­дат­ні­кі спяць у ся­рэд­нім на 15 хві­лін даў­жэй за «ха­ра­шыс­таў», а тыя на 15 хві­лін даў­жэй за «тро­еч­ні­каў». Зна­чэн­не мае кож­ная чвэрць га­дзі­ны!

5.Ка­э­фі­цы­ент ра­зу­мо­ва­га раз­віц­ця — ні­што, са­ма­дыс­цып­лі­на — усё

Дзя­сят­кі да­сле­да­ван­няў па­каз­ва­юць, што сі­ла во­лі — са­мая важ­ная звыч­ка, якая за­бяс­печ­вае аса­біс­ты пос­пех. Вуч­ні з боль­шай сі­лай во­лі атрым­лі­ва­юць больш вы­со­кія ад­зна­кі, па­сту­па­юць у ВНУ з больш стро­гім ад­бо­рам, ра­дзей пра­пус­ка­юць за­ня­ткі, менш ча­су пра­вод­зяць пе­рад тэ­ле­ві­за­рам і больш за хат­ні­мі за­дан­ня­мі. Са­ма­дыс­цып­лі­на, а не ка­э­фі­цы­ент ра­зу­мо­ва­га раз­віц­ця да­зва­ляе па­леп­шыць па­спя­хо­васць на пра­ця­гу ву­чэб­на­га го­да. Ад­зна­кі — у боль­шай сту­пе­ні вы­нік доб­ра­сум­лен­нас­ці, а не ін­тэ­ле­кту. На­стой­лі­васць і ўпар­тасць га­ран­ту­юць і пос­пех на пра­цы. Та­кія лю­дзі на­огул даў­жэй за­хоў­ва­юць шлюб, доб­рае зда­роўе, даў­жэй жы­вуць. На­стой­лі­васць не звя­за­на з да­пыт­лі­вас­цю, гэ­та прос­та мэ­та­на­кі­ра­ва­насць у да­сяг­нен­ні доў­га­тэр­мі­но­вых мэт.

6.Па­знан­не — пра­цэс ак­тыў­ны

Цац­кі і гуль­ні, якія трэ­ні­ру­юць мозг, амаль ні­чо­га не да­юць. Ёсць на­ват пад­ста­вы мер­ка­ваць аб ад­ва­рот­ным эфек­це! Са­праўд­нае па­знан­не — гэ­та не па­сіў­ны пра­цэс. Наш мозг раз­ві­ва­ец­ца та­ды, ка­лі мы ро­бім ней­кія рэ­чы, а не та­ды, ка­лі чу­ем пра іх. Та­му лепш дзве тра­ці­ны ча­су пра­во­дзіць за са­ма­пра­вер­кай, а не за прос­тым па­глы­нан­нем тэкс­таў. Ка­лі вам не­аб­ход­на за­пом­ніць ней­кі ўры­вак, лепш па­тра­ціць 30% ча­су на яго чы­тан­не, а 70% — на пра­вер­ку атры­ма­ных ве­даў.

7.Ежа ў па­трэб­ны час

Вя­до­ма, што ў дзень важ­на­га эк­за­ме­ну трэ­ба з'ес­ці доб­ры сня­да­нак. Да­сле­да­ван­ні па­каз­ва­юць, што леп­шай з'яў­ля­ец­ца ежа з вя­лі­кай коль­кас­цю вуг­ля­во­даў і клят­чат­кі, якая па­воль­на за­свой­ва­ец­ца. Ні­вод­нае дзі­ця не ўжы­вае па­ста­ян­на толь­кі зда­ро­вую ежу. Але бя­да ў тым, што дзе­ці час­та хар­чу­юц­ца «дрэн­най» ежай у не­на­леж­ны час. Да­сле­да­ван­ні па­каз­ва­юць, што ка­фе­ін і цу­кар мо­гуць уз­мац­няць дзей­насць га­лаў­но­га моз­га. Ка­фе­ін і глю­ко­за спры­яль­на ад­бі­ва­юц­ца на ра­зу­мо­вых здоль­нас­цях, уз­мац­ня­юць ува­гу. Ка­лі вы хо­ча­це даць дзі­ця­ці цу­кер­ку або шклян­ку лі­ма­на­ду, зра­бі­це гэ­та, ка­лі яно ву­чыц­ца, а не ад­па­чы­вае.

8.Шчас­лі­вае — па­спя­хо­вае

Шчас­лі­выя, за­да­во­ле­ныя дзе­ці час­цей ста­но­вяц­ца па­спя­хо­вы­мі, вы­ха­ва­ны­мі і аду­ка­ва­ны­мі да­рос­лы­мі. Шчас­лі­выя лю­дзі больш па­спя­хо­выя ў ра­бо­це, ка­хан­ні, у іх боль­шыя шан­цы ўзяць шлюб і быць у ім за­да­во­ле­ны­мі. Пер­шы крок да та­го, каб зра­біць дзі­ця шчас­лі­вым, — быць шчас­лі­вы­мі баць­ка­мі.

9.Ра­вес­ні­кі — гэ­та важ­на

Ге­не­ты­ка баць­коў аказ­вае ве­лі­зар­нае ўздзе­ян­не на ўлас­ных дзя­цей. У та­кіх рэ­чах, як ін­тэ­ле­кту­аль­ныя здоль­нас­ці і не­ка­то­рыя ры­сы ха­рак­та­ру бія­ла­гіч­ныя дзе­ці па­доб­ныя да сва­іх баць­коў. Ме­та­ды вы­ха­ван­ня ма­юць мен­шае зна­чэн­не. Са­мае ж вя­лі­кае ўздзе­ян­не на па­во­дзі­ны і ўчын­кі дзя­цей аказ­ва­юць ра­вес­ні­кі. Важ­на жыць у доб­рым ра­ё­не, ву­чыць дзя­цей у доб­рай шко­ле, ра­біць так, каб дзі­ця ме­ла ста­сун­кі з доб­ры­мі дзець­мі. Як сту­дэн­ту «пад­цяг­нуць» па­спя­хо­васць? Па­да­браць ра­зум­на­га су­се­да па па­коі — ад яго мож­на за­ра­зіц­ца доб­ры­мі звыч­ка­мі.

10.Вер­це ў яго

Уста­ноў­ле­на, што ка­лі на­стаў­ні­кам ка­жуць, што не­ка­то­рыя дзе­ці ра­зум­ней­шыя за ін­шых, гэ­тыя дзе­ці па­чы­на­юць лепш ву­чыц­ца — ня­хай на­ват гэ­та бы­ло ска­за­на на­ўгад. На­стаў­ні­кі па­чы­на­юць па­во­дзіць ся­бе так, што вуч­ням хо­чац­ца «ад­па­вя­даць».

P. S. І яшчэ. Ін­тэ­лект баз ма­ра­лі і ўмен­ня спа­чу­ваць — гэ­та страш­на. Як ска­заў нех­та з вя­лі­кіх: «Ра­зум­ныя лю­дзі рэд­ка па­чы­на­юць бой­кі ў ба­рах, але не­ра­зум­ныя рэд­ка ства­ра­юць ва­да­род­ныя бом­бы»

Святлана Барысенка.