«Атрым­лі­вай­це гро­шы за ту­рызм!»

або Як лі­тоў­цы для ся­бе Бе­ла­русь ад­кры­ва­лі.

У рам­ках пра­ек­та «Пра­соў­ван­не ту­рыз­му праз па­вы­шэн­не ін­фар­ма­ва­нас­ці пра гіс­то­рыю і куль­ту­ру рэ­гі­ё­наў» на Гро­дзен­шчы­не і Мін­шчы­не па­бы­ва­ла дэ­ле­га­цыя з Літ­вы — на­ву­коў­цы, ра­бот­ні­кі ту­рыс­тыч­на­га біз­не­су, ула­даль­ні­кі аг­ра­ся­дзіб. За «круг­лым ста­лом» яны аб­мя­ня­лі­ся з бе­ла­рус­кі­мі ка­ле­га­мі дум­ка­мі на­конт су­пра­цоў­ніц­тва ў ту­рыс­тыч­най га­лі­не.

Па­да­рож­жы і эка­но­мі­ка

На жаль, пе­ра­важ­ная част­ка на­шых су­се­дзяў-лі­тоў­цаў ве­дае Бе­ла­русь у асноў­ным па аў­та­за­пра­ва­чных стан­цы­ях, дзе яны за­паў­ня­юць ба­кі аў­та­ма­бі­ляў тан­ней­шым, чым у іх, па­лі­вам. Што, зра­зу­ме­ла, ад­па­вя­дае аса­біс­тым ін­та­рэ­сам гэ­тых лю­дзей, але су­пя­рэ­чыць эка­на­міч­ным ін­та­рэ­сам іх дзяр­жа­вы. Маг­чы­ма, для па­доб­най ка­тэ­го­рыі «ту­рыс­таў» (гэ­та ты­чыц­ца і на­шых зем­ля­коў — «чаў­на­коў») ін­ша­га і не трэ­ба.

Ха­ця ня­ма­ла, на­пэў­на, і тых, хто хо­ча па­знаць кра­і­ну бы­лых «су­гра­ма­дзян» па Вя­лі­кім Княст­ве Лі­тоў­скім, ды не атрым­лі­ва­ец­ца — з‑за ві­за­вых праб­лем, і па­сіў­нас­ці тур­біз­не­су. Пе­ра­шка­джа­юць, пэў­на, і стэ­рэа­ты­пы: маў­ляў, у су­се­дзяў «ня­ма ні­чо­га ці­ка­ва­га». Але ня­праў­да, ёсць! У чым і па­спра­ба­ва­лі пе­ра­ка­наць чле­наў лі­тоў­скай дэ­ле­га­цыі бе­ла­рус­кія прад­стаў­ні­кі су­мес­на­га пра­ек­та.

Трэ­ба ра­зу­мець, што ту­рызм у яго су­час­ным ра­зу­мен­ні — гэ­та не прос­та па­да­рож­жы і эк­скур­сіі, а га­лі­на эка­но­мі­кі, біз­нес, які па­ві­нен пры­но­сіць «ды­ві­дэн­ды» яго ар­га­ні­за­та­рам і ўдзель­ні­кам, а так­са­ма рэ­гі­ё­ну — дзя­ку­ю­чы не толь­кі ці­ка­вым ту­рыс­тыч­ным аб'­ек­там, ім­прэ­зам, але і парт­нёр­скім су­вя­зям, што на­ладж­ва­юц­ца, ка­лі ба­чыш на свае во­чы тыя ці ін­шыя ці­ка­він­кі. І гэ­ты пра­ект — не вы­клю­чэн­не. На­прык­лад, пра­фе­сар Бал­тый­ска­га ін­сты­ту­та аг­ра­біз­не­су Рай­мун­дас ЛА­ПА­ТА

ўдзель­ні­чае (як кі­раў­нік пра­ек­таў гру­пы кам­па­ній Arvі) у бу­даў­ніц­тве на Лід­чы­не комп­лек­су па вы­твор­час­ці пра­дук­цыі з мя­са ін­дыч­кі, а так­са­ма ў тэх­ніч­ным пе­ра­ўзбра­ен­ні ўты­лі­за­цый­на­га ве­тэ­ры­нар­на-сан­тэх­ніч­на­га за­во­да. А пад­час апош­няй ту­рыс­тыч­най ванд­роў­кі ён пра­вёў дзе­ла­вую су­стрэ­чу на ад­ным з на­шых прад­пры­ем­стваў — па пы­тан­ні ад­крыц­ця іх фір­мен­най кра­мы ў Віль­ню­се.

— Пра­дук­цыя доб­рая, экс­парт­ныя перс­пек­ты­вы ў гэ­та­га та­ва­ру ня­кеп­скія, але трэ­ба да­даць ва ўзроў­ні мар­ке­тын­гу, — лі­чыць Рай­мун­дас Ла­па­та.

Пра мар­ке­тынг, але ўжо ў да­чы­нен­ні да ту­рыс­тыч­на­га пра­дук­ту, не­ад­ной­чы ўзгад­ва­ла­ся і пад­час па­езд­кі ўдзель­ні­каў бе­ла­рус­ка-лі­тоў­ска­га пра­ек­та па марш­ру­це «Грод­на — Шчу­чын — Жа­лу­док — Ня­свіж — Мір — На­ва­гру­дак — Ва­леў­ка — Лі­да — Грод­на». Вя­до­ма, тут у нас яшчэ пра­цы, як ка­жуць, не­па­ча­ты край. Але, ра­зам з тым, дзя­лі­лі­ся сва­і­мі ўра­жан­ня­мі гос­ці з Літ­вы, у Бе­ла­ру­сі шмат ро­біц­ца па за­ха­ван­ні і па­пу­ля­ры­за­цыі сва­ёй гіс­та­рыч­най спад­чы­ны. Не­ка­то­рыя бы­лі ў нас упер­шы­ню і ка­жуць, што ўба­ча­нае, асаб­лі­ва ў Ня­свіж­скім і Мір­скім зам­ках, пе­ра­ўзы­шло ўсе ча­кан­ні. Ні­чо­га агуль­на­га з не­ка­то­ры­мі ацэн­ка­мі, што бы­ту­юць у за­меж­жы — быц­цам Бе­ла­русь кла­по­ціц­ца толь­кі пра мя­са і ма­ла­ко, а не пра сваю спад­чы­ну. На­шы лі­тоў­скія су­се­дзі пе­ра­ка­на­лі­ся ў тым, што аб'­ек­ты мі­нуў­шчы­ны — гэ­та так­са­ма пры­яры­тэт бе­ла­рус­кай дзяр­жа­вы.

Адзін з чле­наў лі­тоў­скай дэ­ле­га­цыі за­су­мня­ваў­ся, што ту­рыс­там трэ­ба па­каз­ваць ся­дзі­бу Чац­вяр­цін­скіх у па­сёл­ку Жа­лу­док. Са­праў­ды, яна зна­хо­дзіц­ца ў та­кім га­рот­ным ста­не, што ня­ма ад­куль узяц­ца ста­ноў­чым эмо­цы­ям. Але, як па­тлу­ма­чыў на­цы­я­наль­ны кі­раў­нік пра­ек­та з бе­ла­рус­ка­га бо­ку, на­мес­нік стар­шы­ні гра­мад­ска­га аб'­яд­нан­ня «Рэс­пуб­лі­кан­скі спар­тыў­на-ту­рысц­кі са­юз» Сяр­гей КА­ЛЯ­ДА, з гэ­тай гіс­та­рыч­най ся­дзі­бай гас­цей зна­ё­мі­лі не як ту­рыс­таў, а як экс­пер­таў — у по­шу­ку маг­чы­мых ін­вес­ты­цый у ад­ра­джэн­не аб'­ек­та:

— На Гро­дзен­шчы­не, да­рэ­чы, ужо ёсць прык­лад, ка­лі, зда­ва­ла­ся б, зу­сім за­ня­дба­ны, не­перс­пек­тыў­ны аб'­ект (ся­дзі­ба «Па­да­роск» у Ваў­ка­выс­кім ра­ё­не), пра­ста­яў­шы шмат га­доў без гас­па­да­ра, за­ці­ка­віў ін­вес­та­ра з Ура­ла. У Паў­ла Пад­ка­ры­та­ва бе­ла­рус­кія ка­ра­ні, і ён хо­ча стаць гра­ма­дзя­ні­нам на­шай кра­і­ны.

Су­ве­ні­ры і… эмо­цыі!

…Па­ся­джэн­не «круг­ла­га ста­ла» па аб­мер­ка­ван­ні перс­пек­тыў су­пра­цоў­ніц­тва ў сфе­ры ту­рыз­му ад­бы­ло­ся ў Лід­скім за­мку Ге­ды­мі­на. Але спа­чат­ку ані­ма­цый­ная гру­па мяс­цо­вай тур­фір­мы «Ад­рас ле­та» па­ка­за­ла ін­сцэ­ні­роў­ку «Вя­сел­ле Ягай­лы». За ся­рэд­ня­веч­ным ста­лом — вя­лі­кі князь лі­тоў­скі і ка­роль поль­скі са сва­ёй 17‑га­до­вай жон­кай Соф'­яй Галь­шан­скай. Ура­чыс­тасць, якую су­пра­ва­джа­юць пры­двор­ныя му­зы­кан­ты, вя­дзе мар­ша­лак. Пры­сут­ні­ча­юць хры­шчо­ны баць­ка ня­вес­ты, ліц­він­скі ры­цар і яго «ка­ле­га» з Ка­ра­леў­ства Поль­ска­га… Гу­чаць здра­ві­цы «Сла­ва ка­ра­лю!», а пры­слу­га час­туе гас­цей вя­сел­ля (удзель­ні­каў бе­ла­рус­ка-лі­тоў­ска­га пра­ек­та) ка­ра­леў­скім на­по­ем.

— Бра­ва! Мы ўба­чы­лі твор­чых лю­дзей, якія па­да­ры­лі нам доб­рыя ўра­жан­ні — тое, з чым мы ад­сюль па­е­дзем і што по­тым па­рэ­ка­мен­ду­ем сва­ім сяб­рам і зна­ё­мым. Рас­ка­жам, што ў Лі­дзе не толь­кі за­мак ад­наў­ля­ец­ца, але ёсць і тое, што і бур­ліць, і чап­ляе за сэр­ца. Гэ­та і ёсць су­час­ны ту­рызм, — та­кую ацэн­ку даў экс­перт пра­ек­та Джу­гас ВАЙ­ЧУ­НАС.

Са­праў­ды, важ­на пра­па­на­ваць ту­рыс­там не толь­кі су­ве­ні­ры, але і па­зі­тыў­ныя ад­чу­ван­ні, эмо­цыі. Што і ро­бяць у Лід­скім за­мку. Праў­да, не вар­та спы­няц­ца на да­сяг­ну­тым. Пад­час «круг­ла­га ста­ла» ані­ма­та­рам па­ра­і­лі рас­па­чы­наць дзей­ства яшчэ на па­ды­хо­дзе да зам­ка­вай бра­мы, а так­са­ма па­кла­па­ціц­ца пра тое, каб ту­рыс­там бы­ло зруч­на… раз­віт­вац­ца са сва­і­мі гра­шы­ма.

— У на­ступ­ны раз я ха­цеў бы, воб­раз­на ка­жу­чы, уста­віць у гэ­ты ка­пя­люш сваю бан­каў­скую карт­ку — каб рас­пла­ціц­ца за ўба­ча­нае і ад­чу­тае. Сяб­ры, атрым­лі­вай­це гро­шы за ту­рызм, за­раб­ляй­це на гэ­тым, — па­жа­даў Джу­гас Вай­чу­нас.

Цу­ды — по­бач

— У вас ёсць што па­ка­заць. Ад­нак, на жаль, мы столь­кі га­доў топ­чам­ся на мес­цы і не мо­жам зра­біць ві­за­вы рэ­жым мак­сі­маль­на спры­яль­ным для ту­рыс­тыч­ных па­ез­дак. Ка­лі ча­ла­век ча­кае ві­зу тыд­ня­мі, не ве­да­ю­чы, ці ўво­гу­ле яе атры­мае, дык якая мо­жа быць ах­во­та ехаць да су­се­дзяў? — ад­зна­чае прэ­зі­дэнт аса­цы­я­цыі гі­даў Друс­кі­нін­кая Тац­ця­на ЗЯ­ЛІН­СКАЯ.

А вось якія ўра­жан­ні за­ста­лі­ся ад па­да­рож­жа па Бе­ла­ру­сі ў пра­фе­са­ра Віль­нюс­ка­га ўні­вер­сі­тэ­та, да­след­чы­ка гіс­то­рыі Вя­лі­ка­га Княст­ва Лі­тоў­ска­га Аль­фрэ­да­са БУМБ­ЛАЎ­СКА­СА:

— Ка­лі мя­не ўпер­шы­ню за­пра­сі­лі ства­рыць кан­цэп­цыю на­ша­га пра­ек­та, я па­чаў са слоў: «Су­се­дзі, якія ста­яць спі­най адзін да ад­на­го». На жаль, лі­тоў­ска-бе­ла­рус­кая мя­жа, якой ні­ко­лі не бы­ло (бо ні­ко­лі, акра­мя ХХ ста­год­дзя, не бы­ло асоб­ных дзяр­жаў) па­кі­дае пэў­ныя стэ­рэа­ты­пы, не­па­ра­зу­мен­ні. Час­та мы пры­гад­ва­ем з на­шай агуль­най гіс­то­рыі толь­кі яе асоб­ныя част­кі. А трэ­ба ра­зам тва­рыць тое, што нас яд­нае. Я здзіў­ля­ю­ся, ча­му для лі­тоў­скіх ту­рыс­таў Гро­дзен­ская воб­ласць ці Ня­свіж не ак­ту­аль­ныя?! Ужо ця­пер, як мы пе­ра­ка­на­лі­ся, там ёсць вя­лі­кія ту­рыс­тыч­ныя маг­чы­мас­ці, і дзе­ля іх вы­ка­ры­стан­ня мы, су­се­дзі, па­він­ны цес­на су­пра­цоў­ні­чаць.

На што і скі­ра­ва­ны су­мес­ны пра­ект, ка­жа яго на­цы­я­наль­ны кі­раў­нік з бе­ла­рус­ка­га бо­ку Сяр­гей Ка­ля­да:

— Трэ­ба злу­чаць ту­рыс­тыч­ныя суб'­ек­ты Бе­ла­ру­сі і Літ­вы дзе­ля су­мес­най ра­бо­ты, бо ўсім ёсць што па­ка­заць. Як у гэ­тым пра­ек­це: аб'­яд­на­лі­ся, з'ез­дзі­лі адзін да дру­го­га — гля­дзіш, неш­та і атрым­лі­ва­ец­ца. Па­чы­на­ем адзін ад­на­го ра­зу­мець. І ад­но­сі­ны ўжо ін­шыя — не прос­та су­сед­скія, а сяб­роў­скія.

Ба­рыс ПРА­КОП­ЧЫК.

На­ша да­вед­ка:

Парт­нё­ра­мі пра­ек­та, які ажыц­цяў­ля­ец­ца па пра­гра­ме транс­гра­ніч­на­га су­пра­цоў­ніц­тва Лат­вія — Літ­ва — Бе­ла­русь, з'яў­ля­юц­ца з лі­тоў­ска­га бо­ку Бал­тый­скі ін­сты­тут аг­ра­біз­не­су, ад­мі­ніст­ра­цыя му­ні­цы­па­лі­тэ­та г. Друс­кі­нін­кай, аса­цы­я­цыя сель­ска­га ту­рыз­му Літ­вы, а з бе­ла­рус­ка­га — ад­дзел фі­зіч­най куль­ту­ры, спор­ту і ту­рыз­му Гро­дзен­ска­га гар­вы­кан­ка­ма і Гро­дзен­скае аб­лас­ное ад­дзя­лен­не гра­мад­ска­га аб'­яд­нан­ня «Рэс­пуб­лі­кан­скі ту­рысц­ка-спар­тыў­ны са­юз». У вы­ні­ку пра­ек­та бу­дуць, у пры­ват­нас­ці, ство­ра­ны ба­за да­ных ту­рыс­тыч­ных марш­ру­таў Друс­кі­нін­кай­ска­га і Гро­дзен­ска­га рэ­гі­ё­наў на шас­ці мо­вах і прад­стаў­ле­нае ў тэкс­та­вым, ві­дэа- і аў­ды­я­фар­ма­тах ін­фар­ма­цый­нае вы­дан­не «Гід па на­ва­коль­ных тэ­ры­то­ры­ях га­ра­доў Друс­кі­нін­кай і Грод­на», а так­са­ма ту­рыс­тыч­ная кар­та з но­вы­мі марш­ру­та­мі і звест­ка­мі аб ту­рыс­тыч­ных аб'­ек­тах. Акра­мя та­го, пра­ект на­кі­ра­ва­ны на па­вы­шэн­не ква­лі­фі­ка­цыі прад­стаў­ні­коў ту­рыс­тыч­на­га сек­та­ра Літ­вы і Бе­ла­ру­сі шля­хам аб­ме­ну пе­ра­да­вым во­пы­там.