Выручыў дождж

На­дзей­цы С., з якой мы ў 90-х га­дах пра­ца­ва­лі ў Рэс­пуб­лі­кан­скім цэнт­ры «Ме­лі­я­ра­цыя», шчас­ці­ла ў мно­гім. Ну, у пры­ват­нас­ці, яна, што на­зы­ва­ец­ца, уз­бі­ла­ся на гро­шы, ку­пі­ла ма­шы­ну і на­ват па­спя­хо­ва зда­ла на пра­вы. За­ста­ва­ла­ся «дра­бя­за» — на­ву­чыц­ца ез­дзіць. Не, на пус­той да­ро­зе ды ў чыс­тым по­лі з гэ­тым праб­лем не бы­ло, а вось у го­ра­дзе...

Ма­лю­нак з на­ту­ры. Ста­лі­ца, Ле­нін­скі (та­ды) пра­спект, скры­жа­ван­не з ву­лі­цай Ян­кі Ку­па­лы. Свят­ла­фор не пра­цуе — ма­хае жэз­лам, як пра­пе­ле­рам, хму­ры сяр­жант. Па­спра­буй тут раз­бя­ры­ся, мож­на ехаць ці не? А ў вы­ні­ку спы­ніў­ся На­дзін зя­лё­ны «Маск­віч»: дзяў­чы­на ў ім ся­дзіць, га­ла­вою кру­ціць, ад на­пру­жан­ня аж спі­на ўзмак­рэ­ла. А тут яшчэ і дождж сця­ной...

«Дык жа дзя­куй Бо­гу!» — бліс­ну­ла дум­ка.

Яна яшчэ раз азір­ну­ла­ся на ін­шых — і ледзь не ўшчыль­ную пад­ру­лі­ла да... сяр­жан­та.

— Та­ва­рыш лей­тэ­нант, — усміх­ну­ла­ся яму, — ся­дай­це ў ма­шы­ну, па­грэй­це­ся. Вы ж зу­сім пра­мок­лі.

Па­вы­ша­ны ў зван­ні рэ­гу­лі­роў­шчык, які толь­кі што ха­цеў уля­піць ёй штраф, ад­ра­зу ж па­свят­леў:

— Дзя­куй, мі­лач­ка... Я ду­маў, што гэ­та за бес­та­лач на скры­жа­ван­ні ста­іць? А вы, аказ­ва­ец­ца, з-за мя­не? Па­шка­да­ва­лі?.. Пры­ем­на... І я, па­вер­це, з да­ра­гой ду­шой бы — і пад­сеў да вас, і па­грэў­ся, але ж нель­га мне: служ­ба.

На гэ­тым сло­ве ён узяў пад ка­зы­рок і вы­раз­на мах­нуў­шы жэз­лам, даў На­дзей­цы пер­са­наль­нае «зя­лё­нае свят­ло»...

Дзяў­чы­на, мож­на ска­заць, су­хой вый­шла «з ва­ды». Але ж пас­ля гэ­та­га зра­бі­ла вы­сно­ву: нель­га са­дзіц­ца руль, па­куль не вы­ву­чыш пра­ві­лы да­рож­на­га ру­ху. Пры­чым — усе і на­зу­бок.

Ула­дзі­мір Шу­ля­коў­скі,
г. Мінск

Не пад­ма­неш — не пра­жы­веш

У на­шых мяс­ці­нах ка­лек­ты­ві­за­цыя па­ча­ла­ся ў кан­цы са­ра­ка­вых га­доў мі­ну­ла­га ўжо ста­год­дзя. Цяж­ка іш­ла, але кал­га­сы ўсё ж ства­ры­лі­ся.

І вось вяс­на — трэ­ба ўраб­ляць зя­мель­ку, трэ­ба са­дзіць буль­бу. Ну, вя­до­ма ж, уруч­ную, пад плуг і па звыч­най ся­лян­скай тэх­на­ло­гіі: гэ­та зна­чыць, у ад­ну ба­ра­зён­ку на­сен­не кла­дзец­ца, дру­гая пра­пус­ка­ец­ца, по­тым зноў...

Дык вось. У наш, толь­кі што ство­ра­ны, кал­гас «Сцяг ка­му­ніз­му» пры­яз­джае спа­дар Ко­зін­цаў — упаў­на­ва­жа­ны з рай­ка­ма пар­тыі. І, вя­до­ма ж, не прос­та так, а з пра­вер­кай. На­вед­вае ад­ну вяс­ко­вую бры­га­ду — прэ­тэн­зій не мае: буль­ба амаль па­са­джа­на. А вось у дру­гой, ху­тар­ской, — ад­ста­ван­не... Му­сіць, бра­ка­ва­ла ча­гось — не то кон­скіх сіл, не то люд­скіх... Трэ­ба бы­ло раз­бі­рац­ца. Але ж, ка­лі ўла­ду ма­еш, пра­сцей кры­чаць.

Вось той упаў­на­ва­жа­ны і ўзяў­ся: тут жа, на по­лі, пры на­ро­зе, стаў пра­бі­раць бры­га­дзі­ра.

Не, дзя­ка­ваць Бо­гу, ма­цю­коў не гнуў, яны та­ды не­як не ў мо­дзе бы­лі, а вось сло­ва «са­ба­таж» ужо пра­гу­ча­ла. Зна­чыць, коль­кі га­доў тур­мы па тым ча­се бры­га­дзі­ру ўжо «за­свя­ці­ла». Трэ­ба б ра­та­вац­ца, а як?

Адзін з кал­гас­ні­каў вы­ру­чыў. Ве­даў ён, што Ко­зін­цаў — ча­ла­век га­рад­скі, што ў тэх­на­ло­гіі па­сад­кі буль­бы ані­чо­га не ця­міць. Вось і ска­заў:

— Не дзі­ва, што ў той бры­га­дзе нас апя­рэ­дзі­лі... Мы ж сум­лен­на пра­цу­ем, буль­бач­ку са­дзім у кож­ную ба­раз­ну, а яны — праз ад­ну: ад­на — пус­тая, дру­гая — за­са­джа­ная... Так, вя­до­ма ж, хут­чэй...

— Ды не мо­жа быць?! — аж збя­леў упаў­на­ва­жа­ны.

— Не ве­ры­це? Дык едзь­це ды па­гля­дзі­це.

— Па­еха­лі, — тут жа ска­ман­да­ваў Ко­зін­цаў бры­га­дзі­ру.

І, вя­до­ма ж, не па­грэ­ба­ваў — ад ду­шы па­кор­паў­ся ў зям­лі, на су­сед­нім за­са­джа­ным по­лі — пе­ра­ка­наў­ся, што буль­бу там і са­праў­ды праз ба­раз­ну са­дзі­лі.

...Ка­за­лі, пас­ля гэ­та­га на ней­кай на­ра­дзе ён рас­па­чаў быў аб­ві­на­вач­ваць «па­ру­шаль­ні­ка» тэх­на­ло­гіі, але ў за­ле пад­ня­ўся та­кі друж­ны ро­гат, што вы­сту­поў­ца асек­ся і змоўк.

Сця­пан Не­фі­до­віч,

в. Лю­бань, Лу­ні­нец­кі ра­ён.

У му­жа
свая спра­ва,
у жон­кі — свая

...Пят­ро­віч быў доб­рым цы­руль­ні­кам, да яго заўж­ды ста­я­ла чар­га — пе­ра­важ­на з муж­чын, але ж ка­бе­ты так­са­ма за­хо­дзі­лі. І май­стар та­ды ну вель­мі ста­ра­ў-ся! Ён да­лё­кія пла­ны вы­нош­ваў: дзе­ля жо­нач­кі-пры­га­жу­ні зай­мець ко­ла па­ста­ян­ных клі­ен­таў, а по­тым ад­крыць сваю спра­ву, сваю ўлас­ную цы­руль­ню. Ці на­ват дзве...

Не­ка­лі гэ­тая бла­кіт­ная ма­ра так бы ёю і за­ста­ла­ся, але ж ча­сы мя­ня­юц­ца. Атры­маў Пят­ро­віч лі­цэн­зію, ку­піў пры­ла­ды пра­цы, знай­шоў па­мяш­кан­не. І, па­шчас­ці­ла — у са­мым цэнт­ры го­ра­да. Та­му ад клі­ен­таў, мож­на ска­заць, ад­бою не бы­ло. Цы­руль­нік на­ват па­моч­ні­ка са­бе ўзяў — з лі­ку сва­я­коў. Ня­дрэн­ны тра­піў­ся хло­пец, да та­го ж — на­зі­раль­ны.

Ад­ной­чы ён і ка­жа май­стру:

— Ней­кі дзіў­ны му­жык да нас за­час­ціў...

— Хто та­кі? — на­сця­ро­жыў­ся Пят­ро­віч. — І чым жа дзіў­ны?

— А тым, што з вы­со­ка­га на­чаль­ства, ві­даць. Пры­бра­ны, па ву­лі­цы го­га­лем хо­дзіць. А да нас толь­кі нос усу­не, па­гля­дзіць, што тут ро­біц­ца, коль­кі лю­дзей у чар­зе, — і на­зад... Спяр­ша зрэд­ку за­віт­ваў — мо­жа, раз-два на ме­сяц, а ця­пер дык амаль што­дзень, пас­ля абе­ду. Мо­жа, ён з пра­вер­кай якой? З сан­стан­цыі? Ці з пад­атко­вай?

— Гм, ці­ка­ва, — па­чу­хаў па­ты­лі­цу Пят­ро­віч. — Трэ­ба за ім пра­са­чыць, па­гля­дзець, ку­ды ён по­тым ідзе. Возь­меш­ся? — спы­таў у хлап­ца.

— Трэ­ба — зна­чыць, трэ­ба, — зга­дзіў­ся той.

Пас­ля гэ­тай раз­мо­вы па­ры дзён не прай­шло, — ад­чы­ня­юц­ца дзве­ры, за­яў­ля­ец­ца той «рэ­ві­зор». І са­праў­ды — пры галь­шту­ку, у бе­лай са­роч­цы, у ка­пе­лю­шы, аку­рат­на па­го­ле­ны, без­да­кор­на па­стры­жа­ны... Та­ко­му і са­праў­ды ў цы­руль­ні ра­біць ня­ма ча­го. Ды ён, па­доб­на, і не збі­раў­ся: чар­гу агле­дзеў — і за дзве­ры. Ма­ла­ды цы­руль­нік, як да­маў­ля­лі­ся, на­зір­кам за ім...

На­зад толь­кі праз га­дзі­ну вяр­нуў­ся: гас­па­дар знер­ва­ваў­ся ўжо, за­ча­каў­ся... Не кі­да­ю­чы на­жніц, ці­хень­ка пы­та­ец­ца:

— Ну, што за тып? Ад­куль? Ка­жы хут­чэй — ты ж са­чыў?

— А як жа! Ён на ву­лі­цу, я сле­дам... Ба­чу — у су­сед­нюю кра­му за­хо­дзіць...

— У якую? З пра­вер­кай? — не цер­піц­ца Пят­ро­ві­чу.

— Не, ён квет­кі ку­піў, пры­го­жы бу­кет...

— Гм... Не­нар­маль­ны ней­кі...

— Ну як ска­заць? — па­чу­хаў па­ты­лі­цу па­моч­нік. — Ён жа з гэ­тым бу­ке­там да вас да­до­му пай­шоў.

Пят­ро­віч, па­чуў­шы та­кое, свай­му клі­ен­ту ледзь ву­ха не ад­стрыг!

А хло­пец між тым пра­цяг­ваў:

— Я по­тым амаль га­дзі­ну ля ва­шых вок­наў кру­ціў­ся — ён так і не вый­шаў.

— Да­кон­чы стрыж­ку, — за­га­даў Пят­ро­віч па­моч­ні­ку, — я за­раз...

Што там по­тым у яго до­ма тва­ры­ла­ся, не ве­дае ні­хто. А вось тое, што «рэ­ві­зор» знік, асоб­ныя за­ўва­жы­лі.

...Цы­руль­нік — за­стаў­ся, яго жон­ка — так­са­ма, а ма­ла­до­му спе­цы­я­ліс­ту дык на­ват за­ро­бак па­вы­сі­лі — за піль­насць.

М. Баг­да­наў,
в. Но­вы Па­гост, Мёр­скі ра­ён.

А не ідзі...
у за­клад

Гэ­тую гіс­то­рыю я па­чу­ла на пра­цы. З яе на­шы муж­чы­ны ра­га­та­лі так, што аж шы­бы ў вок­нах дры­жэ­лі! Я рас­каз­ваць не вя­лі­кая мас­тач­ка, але ж... Як атры­ма­ец­ца: мо­жа, хоць нех­та ды ўсміх­нец­ца.

Зна­чыць, бы­ло ўсё так. Ад­ной­чы ле­там і блі­жэй да ве­ча­ра трое сяб­роў вы­ра­шы­лі неш­та ад­зна­чыць. Пры­чым не абы-дзе — за вуг­лом ці ў пад­ва­рот­ні, а як на­ле­жыць — на ло­не пры­ро­ды.

Му­жы­кі ска­за­лі — му­жы­кі зра­бі­лі: за­ві­та­лі ў кра­му, ку­пі­лі ўсё, што трэ­ба бы­ло, па­да­лі­ся ў зна­ё­мы ля­сок, га­зе­тай на­кры­лі па­ля­ну... І ўсё бы­ло б шы­коў­на, ка­лі б не... ка­ма­ры! На­ля­це­лі — ну прос­та хма­рай, як са­ран­ча.

Двое з тых му­жы­коў да­вай ад­бі­вац­ца ад іх, да­вай ру­ка­мі раз­мах­ваць ды ней­кія га­лін­кі ла­маць. А трэ­ці ста­іць ды з іх па­смі­ха­ец­ца: яго, маў­ляў, ні­во­дзін ка­мар не ўку­сіў.

— І, — га­на­рыц­ца, — не ўку­сіць, бо я для іх ня­смач­ны... Што — не ве­ры­це? А да­вай­це та­ды ў за­клад? На бу­тэль­ку! Я да­га­ла раз­дзя­ва­ю­ся і паў­га­дзі­ны стаю.

— Ды не змо­жаш... За­ядуць...

— Ра­ды не да­сі! — ка­жуць сяб­ры яму.

— Гэ­та я не дам? Паў­га­дзі­ны? Ды лёг­ка ж! — абя­цае той.

Ка­ра­цей, уда­ры­лі яны па ру­ках. А за­тым ад­вя­лі «ге­роя» ад на­кры­тай па­ля­ны, ад «ста­ла» (каб «пей­заж» не пса­ваў сва­ім го­лым ві­дам), па­ча­ка­лі па­куль раз­дзе­нец­ца, для чыс­ці­ні «экс­пе­ры­мен­та» (ну каб не ад­мах­ваў­ся) ру­кі да дрэ­ва пры­вя­за­лі. Па­гля­дзе­лі на га­дзін­нік і на «па­ля­ну»: пай­шлі, се­лі там... Не па­спе­лі, што на­зы­ва­ец­ца, чар­кі пад­няць, як па­чу­лі:

— Эй, му­жы­кі, сю­ды... Ад­вя­жы­це! Мы так не да­маў­ля­лі­ся... Ды ба­ра­ні­це ж! Хут­чэй!

— Ага, здрэй­фіў? — пе­ра­міг­ну­лі­ся сяб­ры. — Дык жа па­стой, па­кры­чы... Бу­дзеш ве­даць у на­ступ­ны раз, як іс­ці ў за­клад. А то бач, кроў у яго не та­кая... Ка­ма­ры не ку­са­юць... Цяр­пі, ка­лі пад­ра­дзіў­ся...

Вы­пі­лі...

Не па­спе­лі пры­ку­сіць, ля­сок аж ска­ла­нуў­ся ад кры­ку! Му­жы­кі між­во­лі пад­ха­пі­лі­ся — і да дрэ­ва... Пад­бег­лі, а там... Кар­ці­на — яшчэ тая!

Не­па­да­лёк, зна­чыць, ней­кая ся­мей­ка сваю ка­роў­ку на­вя­за­ла. А пры ёй бы­чок быў — чор­нень­кі, ма­лень­кі. І, вя­до­ма ж, ці­каў­ны. Спа­чат­ку ён зда­лёк па­зі­раў на та­го дзе­цю­ка, по­тым яму блі­жэй па­ды­сці за­кар­це­ла, а па­ды­шоў­шы, аб­ню­хаць...

Ён, мо­жа, і «пры­клаў­ся» б па звыч­цы, як да ма­мы, ка­лі б му­жык не за­роў, як рэ­за­ны, ка­лі б не ад­брык­ваў­ся... І ка­лі б по­тым з кус­тоў яшчэ двух не вы­нес­ла...

Ка­ра­цей, спу­жа­ла­ся ця­ля, па­бег­ла да ка­ро­вы.

А му­жы­кі, ад ду­шы па­ра­га­таў­шы, не­ба­ра­ку та­го ад­вя­за­лі ад дрэ­ва, га­рэл­кі на­лі­лі, каб не­як стрэс зняць...

З тых ча­соў у за­клад ён больш не хо­дзіць. А тым больш — у ле­се. Бо там жа не толь­кі ка­ма­ры, там ін­шых на­сель­ні­каў ба­га­та, пры­чым са­мых не­ча­ка­ных.

А.М., г. Ві­цебск.

Руб­ры­ку вя­дзе
Ва­лян­ці­на Доў­нар.