Вы тут

Аду­ка­цыя — лю­бой ца­ной


Ці да­стат­ко­ва су­час­на­му ча­ла­ве­ку ад­на­го дып­ло­ма?

Пра­вес­ці ча­ты­ры ці пяць га­доў у ВНУ, а за­тым зра­зу­мець, што атры­ма­ная аду­ка­цыя та­бе не па­трэб­на і… пай­сці асвой­ваць но­вую пра­фе­сію… Або раз­мер­ка­вац­ца пас­ля ву­чо­бы і на пра­ця­гу двух га­доў аба­вяз­ко­вай ад­пра­цоў­кі быць абу­зай і свай­му най­маль­ні­ку, і са­бе… Та­кія сі­ту­а­цыі, на жаль, ста­но­вяц­ца ўсё больш рас­паў­сю­джа­ны­мі. Пер­шая за­да­ча, якую ста­віць пе­рад са­бой су­час­ная мо­ладзь, — атры­маць вы­шэй­шую аду­ка­цыю лю­бой ца­ной.

Да ма­са­вай вы­шэй­шай аду­ка­цыі стаў­лен­не ў бе­ла­рус­кім гра­мад­стве не­ад­на­знач­нае. Баць­кі, зра­зу­ме­ла, не ба­чаць для свай­го дзі­ця­ці бу­ду­чы­ні без ад­па­вед­на­га дып­ло­ма. Але вы­клад­чы­кі ВНУ па­пя­рэдж­ва­юць: за­сво­іць пра­гра­му вы­шэй­шай шко­лы мо­жа да­лё­ка не кож­ны, а быць за­лі­ча­ным у ко­ла сту­дэн­таў — гэ­та толь­кі пер­шы крок да здзяйс­нен­ня ма­ры. Пра тое, якія спе­цы­я­ліс­ты сён­ня най­больш за­па­тра­ба­ва­ны на між­на­род­ным рын­ку пра­цы, якія па­тра­ба­ван­ні прад'­яў­ля­юць да па­тэн­цы­яль­ных ра­бот­ні­каў пра­ца­даў­цы, і ўво­гу­ле, якія ве­ды па­він­на да­ваць вы­шэй­шая шко­ла, раз­ва­жа­лі ўдзель­ні­кі І між­на­род­на­га аду­ка­цый­на­га фо­ру­му «Еў­ра­пей­ская якасць аду­ка­цыі» (EQE-Forum), які прай­шоў у Мін­ску.

Стаў­ка на крэ­а­тыў­насць

Па сло­вах рэ­дак­та­ра раз­дзе­ла «Аду­ка­цыя» бры­тан­скай га­зе­ты Іndependent Сці­ве­на ХО­А­РА, дзе­сяць га­доў та­му кі­раў­нік ура­да То­ні Блэр па­ста­віў за­да­чу: 50 пра­цэн­таў вы­пуск­ні­коў школ па­він­ны атрым­лі­ваць уні­вер­сі­тэц­кую аду­ка­цыю:

— Ма­тыў зра­зу­ме­лы — чым больш ма­ла­дых лю­дзей ма­юць вы­шэй­шую аду­ка­цыю, тым больш кан­ку­рэн­та­здоль­ная эка­но­мі­ка кра­і­ны. Уні­вер­сі­тэ­ты па­ча­лі імк­лі­ва па­шы­рац­ца. Пер­ша­па­чат­ко­ва кошт на­ву­чан­ня скла­даў 3 ты­ся­чы фун­таў за год, а два га­ды та­му ца­на вы­рас­ла да 9 ты­сяч фун­таў. Ра­зам з тым у 2008 го­дзе Вя­лі­ка­бры­та­нія, як і ін­шыя еў­ра­пей­скія кра­і­ны, су­тык­ну­ла­ся з эка­на­міч­ным кры­зі­сам, і знай­сці са­бе пра­цу пас­ля за­кан­чэн­ня ўні­вер­сі­тэ­та ста­ла праб­ле­ма­тыч­на. Коль­касць ах­вот­ных на­ву­чац­ца ва ўні­вер­сі­тэ­тах па­ча­ла змян­шац­ца, але і абі­ту­ры­ен­ты ста­лі больш прад­бач­лі­выя — зра­бі­лі стаў­ку на тыя спе­цы­яль­нас­ці, якія да­зво­ляць ім знай­сці пра­цу пас­ля за­кан­чэн­ня ву­чо­бы. Мно­гія зра­зу­ме­лі, што раз­маў­ляць на фран­цуз­скай ці ня­мец­кай мо­ве, вя­до­ма, доб­ра, але знач­на лепш быць пры гэ­тым яшчэ і спе­цы­я­ліс­там у пэў­най воб­лас­ці. І што ўні­вер­сі­тэц­кі дып­лом зу­сім не га­ран­тыя та­го, што яго ўла­даль­нік аба­вяз­ко­ва зной­дзе вы­со­ка­аплат­ную ра­бо­ту. Та­му мно­гія атрым­лі­ва­юць да­дат­ко­вую аду­ка­цыю…

— Ра­сій­скі ры­нак пра­цы ў най­боль­шай сту­пе­ні за­ці­каў­ле­ны ў спе­цы­я­ліс­тах з тэх­ніч­най аду­ка­цы­яй, але ма­ла­дыя лю­дзі ўпар­та ідуць ву­чыц­ца на юрыс­таў і эка­на­міс­таў. Так­са­ма над­звы­чай за­па­тра­ба­ва­ныя сён­ня рэ­гі­ё­наз­наў­цы, та­му што раз­гар­нуць па­спя­хо­вы біз­нес у чу­жой кра­і­не, не ма­ю­чы ні­я­ка­га ўяў­лен­ня пра яе куль­ту­ру, тра­ды­цыі і мен­та­лі­тэт на­сель­ніц­тва, не­маг­чы­ма. Ад­на­го ве­дан­ня мо­вы тут не­да­стат­ко­ва, — па­дзя­лі­ла­ся сва­і­мі дум­ка­мі рэк­тар Не­ўска­га ін­сты­ту­та мо­вы і куль­ту­ры Ма­ры­на ДЗІБ­РО­ВА.

 — Я лі­чу, што трэ­ба пе­ра­гле­дзець па­тра­ба­ван­ні да ба­за­вай вы­шэй­шай аду­ка­цыі — яе не­аб­ход­на да­ваць усім без вы­клю­чэн­ня. Анг­лій­ская мо­ва ўжо пе­ра­ста­ла быць за­меж­най, а ста­ла ра­бо­чай мо­вай. І ка­лі ча­ла­век хо­ча быць па­спя­хо­вым, ён па­ві­нен яе ве­даць. Та­му ба­за­вая вы­шэй­шая аду­ка­цыя аба­вяз­ко­ва па­він­на ўклю­чаць у ся­бе вы­ву­чэн­не за­меж­най мо­вы. Акра­мя та­го, лю­бы спе­цы­я­ліст па­ві­нен раз­бі­рац­ца ў су­час­ных тэх­на­ло­гі­ях, уяў­ляць кар­ці­ну све­ту, раз­бі­рац­ца ў пы­тан­нях са­цы­яль­най ант­ра­па­ло­гіі. І толь­кі пас­ля за­сва­ен­ня гэ­тых ба­за­вых ве­даў мож­на рас­пра­цоў­ваць ін­ды­ві­ду­аль­ныя тра­ек­то­рыі на­ву­чан­ня.

На дум­ку Ма­ры­ны Дзіб­ро­вай, мо­ладзь аба­вяз­ко­ва трэ­ба ву­чыць крэ­а­тыў­нас­ці. Вя­лі­кай праб­ле­май з'яў­ляец­ца так­са­ма і са­цы­я­лі­за­цыя мо­ла­дзі:

— Чым больш ча­су сту­дэнт пра­во­дзіць за кам­п'ю­та­рам, тым больш ён вы­клю­ча­ны з га­ры­зан­таль­ных су­вя­зяў з гра­мад­ствам. Сён­ня ха­пае вель­мі ква­лі­фі­ка­ва­ных ІТ-спе­цы­я­ліс­таў, якія… не ўме­юць на­ладж­ваць ста­сун­кі з ка­ле­га­мі, вы­каз­ваць свае дум­кі, яны жы­вуць у сва­ім све­це. Я лі­чу гэ­та сур'­ёз­най па­гро­зай для бу­ду­чых па­ка­лен­няў. Яшчэ ад­но важ­нае ўмен­не ў су­час­ным све­це — хут­ка ду­маць і пры­маць ра­шэн­ні. Не­каль­кі га­доў та­му быў пра­ве­дзе­ны ці­ка­вы экс­пе­ры­мент, які па­ві­нен быў вы­свет­ліць, хто больш хут­ка пры­мае пра­віль­ныя ра­шэн­ні. У ім ўдзель­ні­ча­лі лю­дзі, якія рэ­гу­ляр­на трап­ля­юць у эк­стрэ­маль­ныя сі­ту­а­цыі (па­жар­ныя, вы­ра­та­валь­ні­кі і г. д.), а так­са­ма бро­ке­ры. Ці­ка­ва, што леп­шы вы­нік па­ка­за­лі зу­сім не па­жар­ныя, а бро­ке­ры. Іх спе­цы­яль­на не рых­та­ва­лі да та­го, як дзей­ні­чаць у над­звы­чай­ных сі­ту­а­цы­ях, за­тое на­ву­чы­лі хут­ка ду­маць і хут­ка пры­маць ра­шэн­ні. Та­му са­цы­я­лі­за­цыя, крэ­а­тыў­насць і ўмен­не хут­ка ду­маць па­він­ны стаць ас­но­вай у на­ву­чан­ні сту­дэн­таў.

Ін­вес­ты­цыі ў бу­ду­чы­ню

А вось, на­прык­лад, член-ка­рэс­пан­дэнт Ака­дэ­міі эка­на­міч­ных на­вук Укра­і­ны, член экс­перт­на­га са­ве­та ВАК Укра­і­ны Мі­ка­лай ЖУКне ба­чыць бя­ды ў тым, што ВНУ на пост­са­вец­кай пра­сто­ры рых­ту­юць за­шмат юрыс­таў і эка­на­міс­таў: «Ска­жы­це, ня­ўжо дрэн­на, ка­лі адзін з чле­наў сям'і раз­бі­ра­ец­ца ў эка­но­мі­цы і ўмее кі­ра­ваць хат­ні­мі фі­нан­са­мі ці мо­жа гра­мат­на аба­ра­ніць свае ін­та­рэ­сы? Пры гэ­тым боль­шую част­ку спе­цы­я­ліс­таў эка­на­міч­на­га і юры­дыч­на­га про­фі­ляў рых­ту­юць пры­ват­ныя ВНУ або дзяр­жаў­ныя, але за кошт са­міх сту­дэн­таў. Дзяр­жа­ва не вы­дат­коў­вае срод­кі на іх на­ву­чан­не. Да та­го ж, на якім бы эка­на­міч­ным уз­роў­ні раз­віц­ця ні зна­хо­дзі­ла­ся кра­і­на, мы ўсё роў­на прый­дзем да эка­но­мі­кі ве­даў. Усе па­він­ны бу­дуць ва­ло­даць пэў­ны­мі су­час­ны­мі на­вы­ка­мі і ве­да­мі.

— Атрым­лі­ва­ю­чы аду­ка­цыю, ча­ла­век ін­вес­туе ў сваю бу­ду­чы­ню: і коль­кі ён ін­вес­туе, та­кі вы­нік і атры­мае, — дзе­ліц­ца сва­ім ба­чан­нем сі­ту­а­цыі пер­шы пра­рэк­тар бры­тан­скай біз­нес-шко­лы Magna Carta Oxford Ва­дзім ЦІ­ТОЎ. — Але ў бе­ла­рус­кім гра­мад­стве рас­паў­сю­джа­ны по­гляд, што дзяр­жа­ва па­він­на ўсё да­ваць бяс­плат­на, у тым лі­ку і аду­ка­цыю. А гэ­та вы­клі­кае су­праць­лег­лую рэ­ак­цыю — лю­дзі не цэ­няць та­го, што ім да­юць бяс­плат­на, і не пры­мя­ня­юць атры­ма­ныя ве­ды на прак­ты­цы. Гэ­та зна­чыць, што кра­і­на змар­на­ва­ла гро­шы на на­ву­чан­не, а ча­ла­век дар­ма пра­се­дзеў пяць га­доў ва ўні­вер­сі­тэц­кіх аў­ды­то­ры­ях. А да­лей па­чы­на­ец­ца: дру­гая аду­ка­цыя, але ўжо на плат­най асно­ве, трэ­цяя…

У су­час­ным све­це пра­ца­даў­цы лі­чаць, што лю­бы су­пра­цоў­нік у да­паў­нен­не да ба­за­вай вы­шэй­шай аду­ка­цыі па­ві­нен мець спе­цы­я­лі­за­ва­ную.

— На­яў­нас­ці стан­дарт­най кла­січ­най аду­ка­цыі не­да­стат­ко­ва ў су­час­ным све­це, — пад­крэс­лі­вае ды­рэк­тар па мар­ке­тын­гу і біз­нес-раз­віц­цю аса­цы­я­цыі АВЕ Ян ФРЭЙ­ЗЕР. — Сён­няш­ня­му све­ту не­аб­ход­ныя спе­цы­я­ліс­ты, якія ра­зу­ме­юць, што та­кое біз­нес і як ім кі­ра­ваць. А для гэ­та­га па­трэб­ны не толь­кі кла­січ­ны дып­лом, але і дып­лом у біз­нес-сфе­ры. Са­май па­пу­ляр­най з'яў­ля­ец­ца спе­цы­я­лі­за­цыя «біз­нес-ме­недж­мент».

— Вы­шэй­шая аду­ка­цыя па­він­на трэ­ні­ра­ваць перш за ўсё пра­фе­сій­ныя на­вы­кі, — да­дае Ва­дзім Ці­тоў. — У сва­ёй дыс­тан­цый­най шко­ле мы рас­пра­цоў­ва­ем кан­струк­тар на­ву­чан­ня: сту­дэн­там на вы­бар пра­па­ноў­ва­ец­ца ка­ля ты­ся­чы мо­ду­ляў, з якіх ён вы­бі­рае ці­ка­выя для ся­бе. Гэ­та доб­рая аль­тэр­на­ты­ва бе­ла­рус­кай вы­шэй­шай шко­ле, дзе сту­дэн­там пра­па­ну­юць вы­ву­чаць тыя дыс­цып­лі­ны, якія, маг­чы­ма, ні­ко­лі ім не спат­рэ­бяц­ца.

Па­злы ці пі­ра­мі­ды?

— У наш уні­вер­сі­тэт пры­яз­джа­юць сту­дэн­ты з роз­ных кра­ін: Поль­шчы, Аў­стрыі, Гер­ма­ніі, Фран­цыі… І я спра­бую зра­зу­мець, на­вош­та ім яшчэ і бры­тан­скія мо­ду­лі? На што сту­дэн­ты мне ад­каз­ва­юць, што пра­ца­даў­цы цэ­няць роз­на­ба­ко­вую аду­ка­цыю і ах­вот­на бя­руць на ра­бо­ту та­кіх су­іс­каль­ні­каў, — кан­ста­туе на­чаль­нік упраў­лен­ня між­на­род­ных су­вя­зяў Glyndwr Unіversіty Busіness School (біз­нес-шко­ла «Глэн­дуэ ўні­вер­сі­тэ­та») Воль­га ЭД­ВАРДС. — Мы жы­вём у ня­прос­ты час і, за­мест та­го, каб ус­клад­няць жыц­цё, па­він­ны яго спра­шчаць. Ін­шы­мі сло­ва­мі, мы не па­він­ны ўзво­дзіць пі­ра­мі­ды, а па­він­ны ра­біць па­злы з мо­ду­ляў, якія лёг­ка су­мя­шча­юц­ца. Сён­ня ў вы­шэй­шай аду­ка­цыі Ра­сія, Бе­ла­русь і Укра­і­на са­мі ства­ра­юць праб­ле­мы, якія за­тым і вы­ра­ша­юць. На­пэў­на, трэ­ба ўсё ж змя­няць па­ды­хо­ды да аду­ка­цыі. Якас­ная аду­ка­цыя не бу­дзе пры­му­шаць ча­ла­ве­ка ду­маць, што з ёю ра­біць да­лей, — ён без праб­лем зной­дзе на рын­ку пра­цы сваю ні­шу.

Ва­дзім Ці­тоў за­зна­чыў, што боль­шасць бе­ла­рус­кіх кам­па­ній сур'­ёз­на за­ду­ма­лася аб пры­ёме на ра­бо­ту спе­цы­я­ліс­таў, якія мо­гуць эфек­тыў­на пра­ца­ваць на між­на­род­ных рын­ках: «Ка­лі кам­па­нія хо­ча да­біц­ца пос­пе­ху, яна па­він­на ўклад­ваць сі­лы і срод­кі ў да­дат­ко­вую пра­фе­сій­ную аду­ка­цыю сва­іх су­пра­цоў­ні­каў. Сён­ня буй­ныя бе­ла­рус­кія кам­па­ніі ўжо гэ­та ра­зу­ме­юць. Спа­лу­чэн­не бе­ла­рус­кай ака­дэ­міч­най аду­ка­цыі і за­меж­най дру­гой вы­шэй­шай аду­ка­цыі або пас­ля­дып­лом­най пра­фе­сій­най аду­ка­цыі — са­мае эфек­тыў­нае для спе­цы­я­ліс­та. Прак­ты­ка па­каз­вае, што гэ­ты ча­ла­век заў­сё­ды бу­дзе за­па­тра­ба­ва­ны ў лю­бой кра­і­не і лю­бой кам­па­ніі на лю­бой па­са­дзе».

Да­рэ­чы: у Вя­лі­ка­бры­та­ніі ні­вод­ная аду­ка­цый­ная пра­гра­ма не за­цвяр­джа­ец­ца да та­го ча­су, па­куль яе не ўхва­ляць вы­твор­часць і біз­нес. А ці мо­жа па­хва­ліц­ца та­кі­мі шчыль­ны­мі су­вя­зя­мі з за­каз­чы­ка­мі кад­раў бе­ла­рус­кая вы­шэй­шая шко­ла?

На­дзея НІ­КА­ЛА­Е­ВА.

Выбар рэдакцыі

Культура

Наш трыццаты «Лістапад»

Наш трыццаты «Лістапад»

Цырымонія адкрыцця XXX Мінскага міжнароднага кінафестывалю «Лістапад» прайшла 1 лістапада ў Палацы Рэспублікі. 

Калейдаскоп

Усходні гараскоп на наступны тыдзень

Усходні гараскоп на наступны тыдзень

Для Блізнятаў падзеі на гэтым тыдні складуцца на іх карысць.

Транспарт

Як развіваецца авіяцыйная галіна?

Як развіваецца авіяцыйная галіна?

«На крылах» — каля 2 мільёнаў пасажыраў.

Сацыяльная падтрымка

У каго і на колькі вырасце пенсія?

У каго і на колькі вырасце пенсія?

Эксперты адказалі на распаўсюджаныя пытанні аб зменах у пенсіённым забеспячэнні.