Дзед на ро­ва­ры

Ма­лень­кія апа­вя­дан­ні Вік­та­ра Лу­па­сі­на (Іва­но­ва) пад агуль­най наз­вай «Ля­ту­чы ка­ле­гі­ум» дру­ку­юц­ца ў кра­са­віц­кім ну­ма­ры «Ма­ла­до­сці» не­здар­ма: ну­мар гэ­ты мае ло­зунг «Бе­ла­русь у фан­тас­тыч­ных апа­вя­дан­нях». У ім, да­рэ­чы, не толь­кі пра ле­ві­та­цыю ды тэ­ле­парт­ацыю, які­мі ва­ло­дае ге­рой Лу­па­сі­на. Ну­мар, скла­дзе­ны з фан­тас­ты­кі, аздоб­ле­ны так­са­ма міс­ты­кай, фэн­тэ­зі, га­тыч­ны­мі гіс­то­ры­я­мі і на­ват май­стар-кла­сам па ча­раў­ніц­тве.

1

Я пры­кме­ціў яго на «Пар­ты­зан­скай». Га­лоў­нае, так лё­гень­ка тры­ма­ец­ца: усе за го­рад — і ён за го­рад. На ро­ва­ры ся­род ма­шын. І не па­доб­на, каб цяж­ка яму бы­ло ці што: та­го аб­го­ніць, там пра­сліз­не. Ва­ла­сы бе­лыя, я па­ду­маў, што фар­ба­ва­ныя.

За Ша­ба­на­мі я пры­ціс­нуў. Еду сто — ён за мной уві­ха­ец­ца. Я та­ды сто двац­цаць — ён не ад­стае. А я ж чуў пра гэ­ных ка­мі­ка­дзэ, што ў бес­па­вет­ра­най зо­не на хвас­це тры­ма­юц­ца, а вось па­ба­чыць не да­во­дзі­ла­ся.

І тут мне стрэ­лі­ла: гэ­та ж не­бяс­печ­на! Кры­ху з ка­лі­до­ра вы­су­нуў­ся — усё! На та­кой хут­ка­сці. Я кры­ху зба­віў, пе­ра­стро­іў­ся, а гэ­ты як ехаў, так і едзе! Пін­жак це­ля­па­ец­ца, ва­ла­сы ды­ба­рам, аку­ля­ры на вя­ро­вач­цы, і тут я гля­джу, а ён на­ват пе­да­лі не кру­ціць: два ра­зы пра­вер­не — і на­ка­там. А ў мя­не сто дзе­сяць. А ў яго бо­лей.

Я ду­маю: трэ­ба з ім па­га­ва­рыць. Спы­ня­ем­ся. Ён па­ды­хо­дзіць, а яму га­доў пад сем­дзе­сят. Зу­бы ўсе жа­лез­ныя. Лы­біц­ца на мой «жы­гу­лёк».

— Слу­хай, — ка­жу я, — што ў ця­бе за ро­вар? Ней­кі ядзер­ны.

— Нар­маль­ны ро­вар, — га­во­рыць дзед. — Сіс­тэ­ма ні­пель, ся­рэ­дзі­на ХХ ста­год­дзя. Я яшчэ да рэ­фор­мы браў.

— А пра­ехац­ца мож­на? — пы­таю.

Пра­ехаў­ся. Ро­вар і ро­вар. Нар­маль­ны, да­гле­джа­ны.

— Ядзер­ны? — пы­тае ён. А ў са­мо­га во­чы хіт­ра­ва­тыя!

Раз­ла­жы­лі­ся на ка­по­це: гур­кі, па­мі­дор­кі... на­поі. Дзед больш на ежу на­ля­гае.

— Слу­хай, — пы­таю я. — Як ты так ез­дзіш? Гэ­та ж не­маг­чы­ма ўгнац­ца.

— Так і ез­джу, — ка­жа ён. І мі­не­рал­ку ку­ляе.

— Дык, мо­жа, мя­не на­ву­чыш? — пы­таю. — А то гэ­тая за­ра­за дзе­вя­нос­та дру­гі бен­зін спа­жы­вае, і па два­нац­цаць літ­раў.

— Мы з та­бой, — га­во­рыць дзя­док, — так­са­ма шмат ча­го спа­жы­ва­ем. Асаб­лі­ва я.

А сам праў­да так тру­шчыць, што я пад­ра­заць не па­спя­ваю.

А я яму та­ды кань­яч­ку, каб раз­га­ва­рыць.

Ну і раз­га­ва­рыў у вы­ні­ку. Не ад­ра­зу: пас­ля шклян­кі чац­вёр­тай, мо­жа, пя­тай.

Дзя­док гэ­ты, аказ­ва­ец­ца, пры­ду­маў ней­кую тэ­о­рыю ле­ві­та­цыі і тэ­ле­парт­ацыі. Пра тэ­ле­парт­ацыю я не зра­зу­меў, а пра ле­ві­та­цыю ён га­во­рыць, што мо­жа хоць ка­го на­ву­чыць, каб у яго аж кож­ная кле­тач­ка ў па­вет­ры лё­та­ла. А ро­вар у па­вет­ры не тры­ма­ец­ца. У яго не­як там на ежу ўсё за­вя­за­на.

Ён по­тым шмат ча­го па­каз­ваў мне, ды я ўжо быў «ха­ро­шы». Мы ў ней­кую вёс­ку за­еха­лі па да­гон­ку, а ён да­ка­лу­паў­ся да двух гоп­ні­каў, а по­тым за­віс на бя­ро­зе і на­зі­раў, як яны яго шу­ка­юць.

2

— На­ву­чыў?

— Што?.. А, не. Мы там пе­ра­пі­лі ў той дзень, а ран­кам мне трэ­ба бы­ло ехаць на пра­цу. Я на­ват не па­мя­таю, як ра­зы­шлі­ся.

Ра­му­альд Валь­дэ­ма­ра­віч ска­мя­чыў да­ку­рак, пстрык­нуў у без­дань.

— Ле­ві­та­цыя — гэ­та, ка­неш­не, сур'­ёз­на. Трэ­ба ёю што­дня па 16—18 га­дзін зай­мац­ца... А ле­пей больш.

— Ду­маю! — ска­заў я.

— А што да тэ­ле­парт­ацыі, — пра­цяг­ваў Ра­му­альд Валь­дэ­ма­ра­віч, — то тут уво­гу­ле спра­ва цём­ная. З усіх, хто ву­чыў­ся гэ­та­му, пас­ля пер­шай тэ­ле­парт­ацыі вы­жы­ла шас­цё­ра. Пас­ля трэ­цяй — трое. Вель­мі шмат пад­вод­ных ка­мя­нёў.

— А вы ве­да­е­це гэ­та­га дзяд­ка? — спы­таў я.

— Ве­даю. Дзіў­на, што ён та­бе пра не­ўмі­ру­часць не рас­па­вёў: улю­бё­ная тэ­ма. Яго ж праз гэ­та з ка­фед­ры зня­лі і сту­пе­ні па­зба­ві­лі.

Ра­му­альд Валь­дэ­ма­ра­віч за­па­ліў но­вую цы­га­рэ­ту, пра­па­на­ваў мне. Я ад­мо­віў­ся.

— А я вось што ду­маю, — пра­мо­віў ён, пус­ка­ю­чы ты­ту­нё­вы дым, які па­воль­на мя­шаў­ся з віль­гот­ным ра­ніш­нім не­бам. — Та­бе тут не ха­лод­на?

— Кры­ху ха­лод­на, але не над­та, — ад­ка­заў я. — Дык што вы ду­ма­е­це, Ра­му­альд Валь­дэ­ма­ра­віч?

— Глуп­ства гэ­тыя ле­ві­та­цыі, — пра­мо­віў на­стаў­нік ці­ха.

Я слу­хаў.

— Гля­дзі, мы з та­бой ідзём да ста­лоў­кі: кі­ру­ем паўз парк, пра­хо­дзім пом­нік, аб­мі­на­ем дуб, по­тым праз пля­цоў­ку, праз яб­лы­не­вы сад... Ка­ра­цей, да­ро­га ня­бліз­кая.

— За­тое жы­ва­піс­ная, — ад­гук­нуў­ся я.

— Ме­на­ві­та. Мы на­лю­бу­ем­ся на ра­ніш­нія края­ві­ды, на­дзі­вім­ся на Дняп­ро, на­бя­ром «аст­ра­ха­на­чак» для апе­ты­ту, па­шпур­ля­ем­ся осы­пам у Ка­цю Ка­ра­ба­на­ву...

Я за­ціс­нуў рот абе­руч, каб не за­ра­га­таць.

— І та­кім чы­нам мы прый­дзем да ста­лоў­кі з пэў­ны­мі ўспа­мі­на­мі. Так. Ця­пер гля­дзі: мы тэ­ле­пар­та­ва­лі­ся ту­ды. Мы не прай­шлі да­ро­гі, не на­гу­ля­лі апе­ты­ту, не па­га­ва­ры­лі, а што там сён­ня бу­дзе на сня­да­нак, я не рас­па­вёў та­бе фі­ла­соф­скіх іс­цін жыц­ця, ты мне не рас­па­вя­дзеш, як на­піў­ся ў пят­ні­цу...

— У су­бо­ту! — за­пра­тэс­та­ваў я.

— Хай бу­дзе ў су­бо­ту. Ты хоць сам зра­зу­меў, як не­ці­ка­ва жыць ча­ла­ве­ку, які ўмее тэ­ле­пар­та­вац­ца?

— Але мож­на ж не заў­сё­ды гэ­та ра­біць.

— Дру­жа, — уз­дых­нуў Ра­му­альд Валь­дэ­ма­ра­віч, — у тым і праб­ле­ма, што лю­дзі, якія ўме­юць тэ­ле­пар­та­вац­ца, за­бы­ва­юць, як гэ­та цу­доў­на — ха­дзіць пеш­кі. Яны пе­ра­но­сяц­ца з ні­ад­куль у ні­ку­ды і ад­но ўме­юць га­на­рыц­ца, што ро­бяць гэ­та ім­гнен­на. Я та­му і не стаў на тэ­ле­пор­та ву­чыц­ца. А дзед вель­мі ха­цеў, каб я вы­ву­чыў­ся.

Ра­му­альд Валь­дэ­ма­ра­віч, ві­даць, ча­каў, што я ў яго неш­та спы­таю, але мя­не пе­ра­клі­ні­ла.

Вік­тар ЛУ­ПА­СІН.