Сярод выпускнікоў школ не так многа тых, хто свядома хоча звязаць свой лёс са службай у войску. Адна з прычын такога стаўлення юнакоў да выканання пачэснага абавязку — састарэлая і недасканалая сістэма дапрызыўнай падрыхтоўкі. Праўда, апошнім часам гэтая праблема, здаецца, пачала вырашацца: у многіх раёнах Мінска з'явіліся Цэнтры дапрызыўнай падрыхтоўкі. Каб даведацца, як працуе новая сістэма, карэспандэнты «Чырвонкі» наведалі такі цэнтр у Маскоўскім раёне сталіцы — ён размяшчаецца на базе сярэдняй школы № 170.
24-9
Установа займае амаль увесь трэці паверх. Кіруе ёю Яўген ГУНЬКО, намеснік дырэктара школы па вучэбнай рабоце, капітан запасу, настаўнік вышэйшай катэгорыі, уладальнік гранта Мінгарвыканкама за распрацоўку адукацыйнага праекта «Фарміраванне ў юнакоў гатоўнасці да выканання абавязкаў па абароне Айчыны ва ўмовах адукацыйнай прасторы Цэнтра дапрызыўнай падрыхтоўкі».
— У апошнія гады выкладанне дапрызыўнай падрыхтоўкі ў школах было вельмі праблематычным, — кажа Яўген Гунько. — Нават калі знаходзіўся чалавек, сапраўды дасведчаны ў вайсковай справе, то ў самым лепшым выпадку (пры наяўнасці ў школе двух дзясятых і двух адзінаццатых класаў) у яго былі ўсяго чатыры вучэбныя гадзіны ў тыдзень. Для параўнання: на стаўку трэба весці дваццаць урокаў на тыдзень. Пры гэтым афіцэр не можа весці іншыя школьныя прадметы, таму для нагрузкі на стаўку яму больш нічога не маглі даць. І заробак у яго атрымліваўся адпаведны... Звычайна гэтую праблему вырашалі проста: дапрызыўную падрыхтоўку ў хлапцоў вёў настаўнік фізкультуры ці працоўнага навучання, а ў дзяўчат, часцей за ўсё, настаўнік біялогіі.
24-10
Якім жа чынам удалося змяніць сітуацыю? Такі прадмет, як дапрызыўная падрыхтоўка, у школьнай праграме застаўся, але цяпер выкарыстоўваецца іншы падыход да яго выкладання.
Цэнтр працуе па блочна-модульным прынцыпе — уся гадавая праграма дысцыпліны, якая складаецца з 35 вучэбных гадзін, падаецца блокам за шэсць вучэбных дзён. Гэта значыць, што вучні старэйшых класаў кожнай са школ Маскоўскага раёна сталіцы ў адпаведнасці з зацверджаным графікам раз на год вызваляюцца ад усіх іншых урокаў і на працягу шасці дзён замест сваёй школы наведваюць Цэнтр дапрызыўнай падрыхтоўкі. Па выніках навучання выстаўляюцца адзнака за чвэрць і гадавая адзнака. Акрамя гэтага, дзесяцікласнікі ў чэрвені выязжаюць на вучэбна-палявыя зборы ў падшэфны полк сувязі, а дзесяцікласніцы «практыкуюцца» ў паліклініках Маскоўскага раёна сталіцы. Усяго за год у Цэнтры праходзяць падрыхтоўку больш за 2,5 тысячы старшакласнікаў.
Тут сапраўды створаны ўсе ўмовы для таго, каб зацікавіць моладзь вайсковай справай. Ёсць кабінет агнявой і тактычнай падрыхтоўкі, кабінет гісторыі Узброенных Сіл, кабінет радыяцыйнай, хімічнай і біялагічнай абароны, кабінет арганізацыі баявой дзейнасці, кабінеты тэарэтычнай і практычнай медыцыны.
Супрацоўнікі Цэнтра — афіцэры запасу, людзі, якія на ўласным вопыце ведаюць, што такое служба ў войску. Ці, у выпадку з дзяўчатамі, прафесійныя спецыялісты па медыцынскай дапамозе. Пры гэтым усе яны маюць і шматгадовы педагагічны досвед. Падпалкоўнік запасу Ігар БЕДЗЕНКА выступаў рэцэнзентам апошняга падручніка па дапрызыўный падрыхтоўцы.
З матэрыяльнай базай усё таксама добра: хлопцы практыкуюцца ў зборцы-разборцы сапраўдных АК-74, апранаюць сапраўдныя касцюмы хімабароны. Кожны кабінет абсталяваны вадкакрысталічным дысплеем для прагляду вучэбных фільмаў. Дзяўчаты трэніруюцца рабіць штучнае дыханне і непрамы масаж сэрца на спецыяльным манекене: калі ўсё зрабіць правільна, ён падасць сігнал сваімі электроннымі «вачыма». Адзінае, чаго пакуль што не хапае — ціра. Для таго, каб папрактыкавацца ў стральбе, хлопцы наведваюць суседнюю школу.
24-8
Здзіўляе апантанасць, з якой афіцэры займаюцца абсталяваннем Цэнтра. Ледзь не ў кожнага з іх ёсць калекцыя вайсковай атрыбутыкі: знакаў адрознення, галаўных убораў, паменшаных копій вайсковай тэхнікі. Усе гэтыя калекцыі выстаўляюцца ў памяшканнях Цэнтра, і пазнаёміцца з імі можа кожны ахвотны. Акрамя таго, сюды трапляюць і сапраўдныя музейныя калекцыі. Падчас нашага візіту ў адным з кабінетаў праходзіла выстава калекцыі, якая належыць вядомаму аматару казацтва Ігару Бабіцкаму. Вучні маглі ўбачыць абмундзіраванне і прадметы побыту савецкіх і нямецкіх салдат часоў Вялікай Айчыннай вайны. У кабінеце агнявой і тактычнай падрыхтоўкі знаходзіцца інсталяцыя «Абарона моста цераз раку Дняпро ў Магілёве», перададзеная сюды з Дзяржаўнага музея гісторыі Вялікай Айчыннай вайны.
Зрэшты, практычна кожны кабінет выглядае, як сапраўдны музей. Супрацоўнікі ўвесь час прыдумляюць нешта новае для таго, каб зацікавіць дзяцей, а тыя, у сваю чаргу, адгукаюцца. Па словах Яўгена Гунько, вучні з цягам часу пачынаюць самі шукаць цікавінкі ў памяшканнях Цэнтра. Акрамя гэтага, па традыцыі, кожны «выпуск» пакідае пасля сябе насценгазету з уражаннямі і пажаданнямі Цэнтру.
На працягу тыдня жыццё навучэнцаў карэнным чынам змяняецца, бо ў яго ўваходзяць пэўныя элементы вайсковай дысцыпліны. Класы становяцца ўзводамі, загадам дырэктара школы кожнаму ўзводу прызначаецца камандзір. Штодня з навучэнцаў выбіраюцца днявальныя, якія дзяжураць у кожным з памяшканняў Цэнтра.
— Зразумела, навучэнцы да нас прыходзяць розныя, — кажа капітан запасу Гунько. — Таму мы шукаем падыход да кожнага з іх. Прапаноўваем выкананне творчых работ — падрыхтоўку рэфератаў, дакладаў, мультымедыйных прэзентацый. Калі некаму не дазваляе здароўе, абмяжоўваем моцныя фізічныя нагрузкі на летніх вучэбных зборах.
Ва ўстанове вядзецца ўлік лепшых дасягненняў здачы нарматываў вучнямі. Прозвішчы рэкардсменаў «увекавечаныя» на адным са стэндаў: разборка АК-74 — 6,2 секунды (!), кіданне гранаты Ф-1 — 66 метраў, стральба з малакалібернай вінтоўкі — 46 ачкоў з 50 магчымых. Гэтая інфармацыя размяшчаецца і на старонцы Цэнтра ў інтэрнэце.
Навучальны працэс у Цэнтры дапрызыўнай падрыхтоўкі праходзіць бесперапынна. Штодзень кожны ўзвод наведвае па 6 урокаў. Пакуль адзін узвод праглядае вучэбны відэафільм на тэму абароны ў надзвычайных сітуацыях, два другія ў рэкрэацыі спасцігаюць асновы страявой падрыхтоўкі пад кіраўніцтвам Ігара Бедзенкі. А дзяўчаты вучацца рабіць перавязку.
Мы завітваем на практычны занятак па разборцы аўтамата. Хлопцы робяць гэта ўпершыню, таму пакуль што блытаюцца ў паслядоўнасці разбірання і з цяжкасцю ўспамінаюць назвы частак механізму. Але ва ўсіх нарэшце атрымліваецца сабраць і разабраць «калашнікаў».
— Мне даспадобы заняткі ў Цэнтры, — кажа вучань 10 «В» класа 161-й сярэдняй школы Павел РОЗУМ, — тут можна даведацца, што цябе чакае ў арміі, і трохі адпачыць ад школьнага жыцця. Сам я да службы ў войску стаўлюся станоўча, пры пэўных абставінах без сумнення пайду служыць. Перавагу аддаю ваенна-паветраным сілам, бо мяне цікавяць самалёты і краявіды, якія можна пабачыць толькі з паветра. Я думаю, што армія Беларусі патрэбна выключна для абароны сваіх межаў і для патрыятычнага выхавання моладзі.
Па словах Яўгена Гунько, у афіцэраў, якія працуюць у Цэнтры, вельмі шмат ідэй, якія яшчэ трэба будзе рэалізаваць. Але тое, што Цэнтр ёсць і ён працуе — ужо вялікі крок наперад.
Яраслаў ЛЫСКАВЕЦ.
У цэнтры аказваюць паслугі па рэабілітацыі і абілітацыі інвалідаў усіх груп.
Пачынаць інвеставаць можна хоць з рубля, хоць з двух: так вы хоць бы зразумееце, як усё гэта працуе.