Вы тут

Фі­зі­ка і хі­мія: як іх па­лю­біць


Ёсць прад­ме­ты, якія не мо­гуць вы­кла­дац­ца ў шко­ле толь­кі на тэ­а­рэ­тыч­ным уз­роў­ні.

Не­ча­ка­ную пра­па­но­ву — зра­біць адзі­ны дзяр­жаў­ны эк­за­мен па фі­зі­цы і хі­міі аба­вяз­ко­вым для ўсіх вы­пуск­ні­коў ра­сій­скіх школ — агу­чы­ла на «круг­лым ста­ле», пры­-све­ча­ным перс­пек­ты­вам раз­віц­ця ін­жы­нер­най спра­вы ўРа­сііспі­кер Са­ве­та Фе­дэ­ра­цыі Ва­лян­ці­на Мат­ві­ен­каЯк вя­до­ма, у Ра­сіі адзі­ны дзярж­эк­за­мен з'яў­ля­ец­ца ад­на­ча­со­ва вы­пуск­ным эк­за­ме­нам за курс ся­рэд­няй шко­лы і ўступ­ным эк­за­ме­нам у ВНУ. Два прад­ме­ты — рус­кая мо­ва і ма­тэ­ма­ты­ка — аба­вяз­ко­выя для ўсіх вы­пуск­ні­коў. Ін­шыя дыс­цып­лі­ны, якія спат­рэ­бяц­ца ім для па­ступ­лен­ня, стар­ша­клас­ні­кі вы­бі­ра­юць са­бе са­ма­стой­на. Але з 2009 го­да зда­ча АДЭ па ма­тэ­ма­ты­цы і рус­кай мо­ве на ста­ноў­чую ад­зна­ку — адзі­ны спо­саб за­кон­чыць ра­сій­скую шко­лу. Не здаў эк­за­мен — атэс­тат не атры­ма­еш.

2

2

Раз­мо­ва на «круг­лым ста­ле» іш­ла пра дэ­фі­цыт у кра­і­не спе­цы­я­ліс­таў з вы­шэй­шай тэх­ніч­най аду­ка­цы­яй. На дум­ку Ва­лян­ці­ны Мат­ві­ен­кі, час­та вы­пуск­ні­кі і іх баць­кі ідуць больш лёг­кім шля­хам, вы­бі­ра­ю­чы эк­за­ме­ны па гу­ма­ні­тар­ных прад­ме­тах. Зда­ваць гу­ма­ні­тар­ныя прад­ме­ты, без­умоў­на, «доб­ра і цу­доў­на», але гэ­та аб­мя­жоў­вае маг­чы­мас­ці вы­пуск­ні­коў пры па­ступ­лен­ні ў тэх­ніч­ныя і ін­жы­нер­ныя ВНУ.

 

— Па­коль­кі сён­ня вост­ра ста­іць праб­ле­ма пад­няц­ця прэ­сты­жу пра­фе­сіі, мо­жа быць, трэ­ба ўвес­ці ў аба­вяз­ко­выя эк­за­ме­ны фі­зі­ку і хі­мію? — за­пра­сі­ла па­ду­маць над сва­ёй пра­па­но­вай Ва­лян­ці­на Мат­ві­ен­ка.

У Бе­ла­ру­сі ле­тась пас­ля зда­чы ЦТ па фі­зі­цы за бор­там ака­за­лі­ся 37% яго ўдзель­ні­каў, якія не пе­ра­адо­лелі мі­ні­маль­ны па­рог. Фі­зі­ка ака­за­ла­ся для абі­ту­ры­ен­таў «ка­ме­нем», які яны так і не змаг­лі пад­няць. З хі­мі­яй не спра­ві­ла­ся знач­на мен­шая коль­касць прэ­тэн­дэн­таў на вы­шэй­шую аду­ка­цыю (8% ад агуль­най коль­кас­ці). Трэ­ба на­га­даць, што ў са­вец­кай шко­ле ўсе вы­пуск­ні­кі зда­ва­лі хі­мію і фі­зі­ку ў аба­вяз­ко­вым па­рад­ку. Мы вы­ра­шы­лі па­ці­ка­віц­ца — ці мож­на пры­му­сіць школь­ні­каў па­ва­жаць гэ­тыя дыс­цып­лі­ны ўвя­дзен­нем аба­вяз­ко­ва­га эк­за­ме­ну, у на­шых экс­пер­таў.

Яў­ген ЛІ­ВЯНТ, рэ­пе­ты­тар па фі­зі­цы і ма­тэ­ма­ты­цы:

 

— Пра­па­но­ва прос­та фе­е­рыч­ная. Па ло­гі­цы спраў, рэ­пе­ты­та­ры па­він­ны ўспры­няць яе на «ўра». Школь­ні­кі фі­зі­ку не ве­да­юць, а зда­ваць эк­за­мен трэ­ба. І ку­ды яны ўсе пой­дуць? Пра­віль­на, да рэ­пе­ты­та­раў. Мне зда­ец­ца, што ў Ра­сіі блы­та­юць роз­ныя па­няц­ці. Са­праў­ды, з ад­на­го бо­ку, да­во­дзіц­ца кан­ста­та­ваць ніз­кі ўзро­вень пад­рых­тоў­кі школь­ні­каў па дак­лад­ных на­ву­ках. І гэ­та праб­ле­ма агуль­ная для на­шых абедз­вюх кра­ін. Але не­зра­зу­ме­ла, як мо­гуць па­леп­шыць якасць ве­даў да­дат­ко­выя аба­вяз­ко­выя іс­пы­ты? Мне зда­ец­ца, што да вы­ра­шэн­ня праб­ле­мы па­ды­хо­дзяць зу­сім не з та­го бо­ку...

Фі­зі­кай дзі­ця трэ­ба за­ці­ка­віць. А ў нас яна ста­ла вы­ключ­на тэ­а­рэ­тыч­ным прад­ме­там, пе­ра­тва­ры­ла­ся ў ла­тынь (мёрт­вую дыс­цып­лі­ну). Фі­зі­ка, як і ла­тынь, якой ужо даў­но не ка­рыс­та­юц­ца, вы­ву­ча­ец­ца ў шко­лах вы­ключ­на па пад­руч­ні­ку. Якасць пад­руч­ні­каў — гэ­та асоб­ная тэ­ма: змест пад­руч­ні­каў і да­ступ­насць вы­кла­дан­ня ма­тэ­ры­я­лу не вы­трым­лі­ва­юць ні­я­кай кры­ты­кі. Для та­го, каб за­ва­ло­даць ува­гай дзя­цей, па­трэб­на су­час­нае аб­ста­ля­ван­не, дэ­ман­стра­цый­ныя экс­пе­ры­мен­ты, і, га­лоў­нае, каб на­стаў­ні­кі ўме­лі пра­ца­ваць з гэ­тым аб­ста­ля­ван­нем. А вы­ра­шаць на ўро­ках бяс­кон­ца бес­сэн­соў­ныя за­да­чы — са­праўд­ныя па­ку­ты для школь­ні­каў.

Дру­гая аба­вяз­ко­вая ўмо­ва па­ляп­шэн­ня якас­ці ве­даў па фі­зі­цы — гэ­та вы­со­кая ква­лі­фі­ка­цыя школь­ных на­стаў­ні­каў. А хто сён­ня па­сту­пае на пе­да­га­гіч­ныя спе­цы­яль­нас­ці? Са­мыя ніз­кія пра­хад­ныя ба­лы — ме­на­ві­та ў бу­ду­чых пе­да­го­гаў. Але і пры ад­сут­нас­ці кон­кур­су ах­вот­ных іс­ці на «фі­зі­ку» і «ма­тэ­ма­ты­ку» мож­на пе­ра­лі­чыць па паль­цах. Сі­ту­а­цыя з пе­да­га­гіч­ны­мі кад­ра­мі ў на­шай кра­і­не ўжо ка­та­стра­фіч­ная, праз коль­кі га­доў ву­чыць дзя­цей бу­дзе ня­ма ка­му.

І трэ­цяя праб­ле­ма — ад­ме­на про­філь­на­га на­ву­чан­ня ў ста­рэй­шых кла­сах. Ва ўсім све­це вы­ка­рыс­тоў­ва­юц­ца ву­чэб­ныя пра­гра­мы па фі­зі­цы, пры­зна­ча­ныя для роз­на­га ўзроў­ню ава­ло­дан­ня гэ­тым прад­ме­там. Па­га­дзі­це­ся, што вы­кла­даць ад­ноль­ка­ва фі­зі­ку для пра­су­ну­тых школь­ні­каў і для тых, хто не сяб­руе з дак­лад­ны­мі на­ву­ка­мі, глуп­ства. Апош­нія мо­гуць фі­зі­ку прос­та зне­на­ві­дзець, што мы, улас­на ка­жу­чы, і на­зі­ра­ем. І на­ват ка­лі вяр­нуць у шко­лу аба­вяз­ко­вы эк­за­мен па фі­зі­цы, то, хут­чэй за ўсё, ён пе­ра­тво­рыц­ца ў пра­фа­на­цыю. Ча­му для мно­гіх вы­нік ЦТ па фі­зі­цы ста­но­віц­ца шо­кам? Та­му што ад­зна­кі зу­сім не да­юць рэ­аль­най кар­ці­ны та­го, на­коль­кі той ці ін­шы школь­нік кан­ку­рэн­та­здоль­ны ся­род сва­іх ра­вес­ні­каў. А ў ро­лі эк­за­ме­на­та­ра бу­дзе вы­сту­паць усё той жа на­стаў­нік? Каб вы­ра­шыць праб­ле­му, не трэ­ба пад­мя­няць па­няц­ці. Нель­га зра­біць ра­монт, ка­лі ў ця­бе ад­сут­ні­ча­юць фар­бы і пэнд­злі... А па­куль у шко­ле бу­дуць прак­ты­ка­вац­ца ця­пе­раш­нія па­ды­хо­ды да вы­кла­дан­ня фі­зі­кі, рэ­пе­ты­та­ры без ра­бо­ты не за­ста­нуц­ца дак­лад­на...

Мі­ка­лай ФЯСЬ­КОЎ, ды­рэк­тар Рэс­пуб­лі­кан­ска­га ін­сты­ту­та кант­ро­лю ве­даў:

— Для тлу­ма­чэн­ня мно­гіх з'яў на­ва­коль­на­га све­ту не­аб­ход­на ра­зу­мен­не фі­зіч­ных і хі­міч­ных пра­цэ­саў, але да­лё­ка не ўсе абі­ту­ры­ен­ты мо­гуць пры­га­даць, у якіх адзін­ках вы­мя­ра­ец­ца элект­рыч­нае на­пру­жан­не... Як толь­кі за­да­ча ў тэс­це аба­пі­ра­ец­ца на экс­пе­ры­мент, там аба­вяз­ко­ва бу­дуць ня­пра­віль­ныя ад­ка­зы. На­пэў­на, ёсць прад­ме­ты (фі­зі­ка, хі­мія, бія­ло­гія), якія не мо­гуць вы­кла­дац­ца ў шко­ле толь­кі на тэ­а­рэ­тыч­ным уз­роў­ні, і для ава­ло­дан­ня імі ў поў­най ме­ры па­тра­бу­юц­ца прак­тыч­ныя на­вы­кі, пра­вя­дзен­не школь­ных экс­пе­ры­мен­таў і ла­ба­ра­тор­ных до­сле­даў. На гэ­тую праб­ле­му звяр­та­юць ува­гу і вы­клад­чы­кі, якія рых­ту­юць школь­ні­каў да ўдзе­лу ў між­на­род­ных школь­ных алім­пі­я­дах. А ў нас абі­ту­ры­ен­ты не мо­гуць па­знаць пры­бор, пры­зна­ча­ны для вы­мя­рэн­ня хут­ка­сці, не ве­да­юць, што та­кое ба­ро­метр і што та­кое мен­зур­ка.

Што ж ты­чыц­ца пра­па­но­вы Ва­лян­ці­ны Мат­ві­ен­кі, то я лі­чу, што эк­за­мен — важ­ны ма­ты­ва­тар, пры­чым як для да­рос­лых, так і для пад­лет­каў. Ён за­па­тра­ба­ваў бы ста­ноў­чых змен у скла­дзе пе­да­га­гіч­ных ка­лек­ты­ваў. Вы­рас бы прэ­стыж ву­чэб­ных прад­ме­таў, па­вы­сіў­ся аў­та­ры­тэт на­стаў­ні­каў, па­леп­шыў­ся б і якас­ны склад абі­ту­ры­ен­таў.

Ёсць по­гляд, што трэ­ба мець «ге­не­тыч­ную схіль­насць» да за­сва­ен­ня фі­зі­кі і хі­міі. Да­зволь­це з ім не па­га­дзіц­ца. Як па­каз­ва­юць аса­біс­тыя на­зі­ран­ні, у вы­дат­на­га на­стаў­ні­ка і ма­тэ­ма­ты­ка, і фі­зі­ка — лю­бі­мыя прад­ме­ты ў вуч­няў, а ў дрэн­на­га дзе­ці па­ку­ту­юць на­ват на ўро­ках ма­ля­ван­ня і фі­зіч­най куль­ту­ры.

Не па­дзя­ляю я і дум­ку, што спа­чат­ку трэ­ба ства­рыць спры­яль­ныя ўмо­вы для вы­ву­чэн­ня хі­міі і фі­зі­кі, а по­тым уво­дзіць аба­вяз­ко­вы вы­пуск­ны эк­за­мен. Гэ­та пры­клад­на тое ж, ка­лі б на­шы кі­не­ма­та­гра­фіс­ты па­тра­ба­ва­лі па­бу­да­ваць ім зды­мач­ныя па­віль­ё­ны не гор­шыя, чым у Га­лі­ву­дзе, каб зды­маць, так бы мо­віць, «ка­са­вае» кі­но. На­пэў­на, усё на­ад­ва­рот: за ці­ка­вым сцэ­на­рыс­там, та­ле­на­ві­тым ак­цё­рам, твор­чым рэ­жы­сё­рам да нас мо­жа прый­сці і той са­мы «Га­лі­вуд».

Па­шы­рэн­не пе­ра­лі­ку іс­пы­таў на цэнт­ра­лі­за­ва­ным тэс­ці­ра­ван­ні да­зво­лі­ла б абі­ту­ры­ен­ту мець боль­шую ма­неў­ра­насць пры вы­ба­ры бу­ду­чай спе­цы­яль­нас­ці пад­час кон­курс­на­га ад­бо­ру ў ВНУ. Пэў­ны ста­ноў­чы вы­нік мы атры­ма­лі б, ка­лі б на цэнт­ра­лі­за­ва­ным тэс­ці­ра­ван­ні бе­ла­рус­кая і рус­кая мо­вы ме­лі ста­тус аба­вяз­ко­вых прад­ме­таў. Гэ­та да­зво­лі­ла б па­вы­сіць не толь­кі ўзро­вень моў­най аду­ка­цыі, а і пры­даць абедз­вюм мо­вам больш знач­ны ста­тус у аду­ка­цый­ным пра­цэ­се.

Анд­рэй ІВА­НЕЦ, стар­шы­ня Са­ве­та ма­ла­дых на­ву­коў­цаў На­цы­я­наль­най Ака­дэ­міі на­вук, кан­ды­дат хі­міч­ных на­вук:

— Я хут­чэй не пад­трым­лі­ваю іні­цы­я­ты­ву аб увя­дзен­ні аба­вяз­ко­ва­га эк­за­ме­ну па хі­міі і фі­зі­цы, та­му што ка­лі неш­та ро­біц­ца з-пад пал­кі, на­ўрад ці ад гэ­та­га бу­дзе эфект. Згод­ны з тым, што ў нас за­шмат лю­дзей, за­ня­тых у не­вы­твор­чай сфе­ры: эка­на­міс­таў, юрыс­таў і гэ­так да­лей. А ў вы­твор­чую сфе­ру ма­ла­дыя лю­дзі ідуць з мен­шай ах­во­тай. Але для та­го, каб уз­няць прэ­стыж пра­фе­сіі, ска­жам, ін­жы­не­раў-тэх­но­ла­гаў, трэ­ба ства­раць ад­па­вед­ныя ўмо­вы для іх пра­цы на вы­твор­час­ці, каб яны ба­чы­лі рэ­аль­ныя вы­ні­кі сва­іх на­ма­ган­няў і каб гэ­тыя на­ма­ган­ні адэ­кват­на ацэнь­ва­лі­ся...

На­дзея НІ­КА­ЛА­Е­ВА.

 

Выбар рэдакцыі

Калейдаскоп

Усходні гараскоп на наступны тыдзень

Усходні гараскоп на наступны тыдзень

Для Блізнятаў падзеі на гэтым тыдні складуцца на іх карысць.

Транспарт

Як развіваецца авіяцыйная галіна?

Як развіваецца авіяцыйная галіна?

«На крылах» — каля 2 мільёнаў пасажыраў.

Сацыяльная падтрымка

У каго і на колькі вырасце пенсія?

У каго і на колькі вырасце пенсія?

Эксперты адказалі на распаўсюджаныя пытанні аб зменах у пенсіённым забеспячэнні.

Здароўе

Якую небяспеку тоіць тэфлон?

Якую небяспеку тоіць тэфлон?

Шматмільярдны бізнес ні перад чым не спыняецца, у тым ліку не шкадуе здароўя людзей.