Ча­ла­век з сэр­цам Да­нка

Упер­шы­ню тра­піў­шы ў аг­ра­га­ра­док Ма­цю­шы, я бы­ла пры­ем­на ўра­жа­на яго пры­га­жос­цю: роў­ныя, шы­ро­кія ву­лі­цы, доб­ра­ўпа­рад­ка­ва­ныя два­ры, пры­го­жыя да­мы. Ёсць Дом куль­ту­ры, біб­лі­я­тэ­ка, кан­то­ра, фель­чар­ска-аку­шэр­скі пункт. Але асаб­лі­вы го­нар вёс­кі — пры­го­жы двух­па­вяр­хо­вы бу­ды­нак шко­лы і дзі­ця­чы са­док. Я пра­ву­чы­ла­ся ў шко­ле паў­та­ра го­да і, пры­зна­ю­ся, не за­дум­ва­ла­ся, чы­ёй гас­па­дар­лі­вай ру­кой усё гэ­та ство­ра­на, па­куль не ад­бы­ла­ся ўра­чыс­тая лі­ней­ка, пры­све­ча­ная свет­лай па­мя­ці Да­ві­да Іва­на­ві­ча Ка­ха­дзэ, бы­ло­га кі­раў­ні­ка кал­га­са «За­ра» (ця­пер ААТ «Ма­цю­шы-Аг­ра»).

Мож­на пра­чы­таць дзя­сят­кі кніг, вер­шаў на па­тры­я­тыч­ную тэ­ма­ты­ку, — але ж зу­сім не факт, што ты ста­неш па­тры­ё­там. А пас­ля на­вед­ван­ня гэ­та­га ме­ра­пры­ем­ства ў мя­не і ма­іх ад­на­клас­ні­каў абу­дзі­ла­ся па­чуц­цё го­на­ру за тое, што ў на­шай вёс­цы жыў та­кі та­ле­на­ві­ты кі­раў­нік, ча­ла­век, які шчы­ра лю­біў Бе­ла­русь і з вя­лі­кай па­ша­най ста­віў­ся да зям­лі і лю­дзей, які­мі кі­ра­ваў. У той дзень мы з ад­на­клас­ні­ка­мі бур­на аб­мяр­коў­ва­лі па­чу­тае і ўба­ча­нае. Пас­ля гэ­та­га мне вель­мі за­ха­це­ла­ся да­ве­дац­ца больш пра Да­ві­да Іва­на­ві­ча — ча­ла­ве­ка не­звы­чай­на­га, апан­та­на­га лю­бі­май спра­вай, ча­ла­ве­ка-па­тры­ё­та з сэр­цам Да­нка.

На­ра­дзіў­ся Да­від Іва­на­віч Ка­ха­дзэ ў 1938 го­дзе ў Гру­зіі. З ран­ня­га дзя­цін­ства быў пры­ву­ча­ны да пра­цы. Баць­кі пры­ві­ва­лі Да­ві­ду, яго дзвюм сёст­рам, Та­ма­ры і Жэ­ні, а так­са­ма бра­ту Анас­та­су лю­боў да зям­лі і да род­ных мяс­цін, ву­чы­лі ва ўсім ба­чыць пры­го­жае. З дзя­цін­ства Да­від лю­біў са­ды — са­дзіў дрэ­вы, ві­на­град­ні­кі. Баць­ка Да­ві­да — Ва­но Ка­ха­дзэ — лі­чыў, што чэр­ствы ча­ла­век жы­ве ў тым до­ме, ва­кол яко­га ня­ма ні дрэў­ца. Ён кі­ра­ваў кал­га­сам, ву­чыў сва­іх дзя­цей ца­ніць пра­цу ін­шых лю­дзей і па­ва­жаць іх. У час Вя­лі­кай Ай­чын­най вай­ны Ва­но Ка­ха­дзэ за­гі­нуў пад Ста­лін­гра­дам.

Пас­ля шко­лы Да­від Іва­на­віч па­сту­піў у сель­ска­гас­па­дар­чы тэх­ні­кум, бо не ўяў­ляў сваё жыц­цё без пра­цы на зям­лі. За­тым бы­ла служ­ба ў Са­вец­кай Ар­міі. Адзін год пра­ца­ваў на ра­дзі­ме ў тэх­ні­ку­ме. Але лю­боў да зям­лі і па­ста­ян­нае імк­нен­не да па­знан­ня но­ва­га пры­вя­лі ма­ла­до­га, пры­го­жа­га, мэ­та­на­кі­ра­ва­на­га гру­зі­на на бе­ла­рус­кую зям­лю. Ён стаў сту­дэн­там Бе­ла­рус­кай сель­ска­гас­па­дар­чай ака­дэ­міі ў Гор­ках.

Ме­на­ві­та тут ён су­стрэў сваё са­праўд­нае, адзі­нае на ўсё жыц­цё, ка­хан­не. Бе­ла­рус­кая дзяў­чы­на Люд­мі­ла за­бра­ла яго сэр­ца ў па­лон. У 1968 го­дзе на­ра­дзі­ла­ся дач­ка Іры­на. Да­від Іва­на­віч вы­ра­шыў звя­заць свой лёс з бе­ла­рус­кай зям­лёй, хоць ні­ко­лі не за­бы­ваў пра род­ную Гру­зію і сва­іх род­ных, якія там за­ста­лі­ся.

У 1970 го­дзе Да­від Іва­на­віч стаў стар­шы­нёй кал­га­са «За­ра». Вяс­коў­цам не вель­мі ве­ры­ла­ся, што ён на­доў­га за­тры­ма­ец­ца ў іх. Кал­гас быў сла­бы, а ра­бо­ты — не­па­ча­ты край. Амаль усё трэ­ба бы­ло па­чы­наць з ну­ля. Але Да­від Іва­на­віч пра­цы і ад­каз­нас­ці за яе не ба­яў­ся. Ка­лі ма­ла­ды кі­раў­нік браў­ся за спра­ву, то аба­вяз­ко­ва да­во­дзіў яе да кан­ца, ка­лі штось­ці абя­цаў — то аба­вяз­ко­ва вы­кон­ваў. Ад­на­вяс­коў­цы не маг­лі не ўба­чыць шчы­ра­га кло­па­ту кі­раў­ні­ка кал­га­са аб іх і іх сем'­ях. Да­ві­ду Іва­на­ві­чу па­ве­ры­лі, і ўсе ра­зам узя­лі­ся пад­ні­маць на но­гі за­ня­па­лую гас­па­дар­ку.

Па­ча­лі з бу­даў­ніц­тва вы­твор­чых па­мяш­кан­няў. По­тым бу­да­ва­лі да­мы, фер­мы. Да­від Іва­на­віч быў упэў­не­ны, што на тэ­ры­то­рыі кал­га­са па­він­на быць свая шко­ла, і аба­вяз­ко­ва вя­лі­кая, пры­го­жая і ўтуль­ная. Ён ве­рыў, што гас­па­дар­ка ста­не моц­най, пры­едуць ма­ла­дыя спе­цы­я­ліс­ты — а для іх сем'­яў па­трэб­на жыл­лё і шко­ла. Кож­ная па­бу­до­ва каш­та­ва­ла вя­лі­кіх на­ма­ган­няў кі­раў­ні­ка, але ён ве­рыў, што ро­біць доб­рую спра­ву. Так з'я­ві­лі­ся кра­ма, сель­скі Дом куль­ту­ры...

Жыц­цё ў вёс­цы Ма­цю­шы не толь­кі на­ла­дзі­ла­ся, але і ста­ла ці­ка­вым, на­сы­ча­ным. Лю­дзі па­ва­жа­лі стар­шы­ню, іш­лі да яго і ў го­ры, і ў ра­дас­ці. І кож­на­га ён вы­слу­хоў­ваў, да­ваў па­ра­ду, да­па­ма­гаў, ка­лі гэ­та бы­ло ў яго сі­лах. Умеў цвёр­да і ра­шу­ча ска­заць «не», ка­лі гэ­та су­пя­рэ­чы­ла яго пе­ра­ка­нан­ням. Трэ­ба ска­заць, што і дыс­цып­лі­на ў кал­гас­ні­каў бы­ла жа­лез­ная не та­му, што ба­я­лі­ся кі­раў­ні­ка, а та­му, што со­рам­на бы­ло стра­ціць да­вер та­ко­га ча­ла­ве­ка.

Раз­гляд­ваю фо­та­зды­мак Да­ві­да Іва­на­ві­ча і пры­гад­ваю сло­вы ад­на­вяс­коў­цаў: «Ён быў прос­ты і да­ступ­ны, вы­шэй за ўсё ца­ніў ча­ла­ве­чае жыц­цё, для яго не бы­ло дро­бя­зяў, ён імк­нуў­ся зра­біць жыц­цё вяс­коў­цаў бліз­кім па кам­форт­нас­ці да га­рад­ско­га ўзроў­ню». Да­від Іва­на­віч ні­ко­лі і ні­ко­му не да­зва­ляў кры­ты­ка­ваць сва­іх пад­на­ча­ле­ных і заў­сё­ды ра­ён­на­му кі­раў­ніц­тву ка­заў: «Мае спе­цы­я­ліс­ты — доб­рыя, я ні­ко­му іх у крыў­ду не дам, я — кі­раў­нік, мя­не і кры­ты­куй­це!»

Як са­доў­нік з лю­боўю і кло­па­там са­дзіць свой сад, так і Да­від Іва­на­віч ства­рыў свой кал­гас. Яго лю­бі­лі, па­ва­жа­лі, га­то­вы бы­лі вы­ка­наць лю­бое яго да­ру­чэн­не. Пла­ці­лі лю­боўю за кло­пат і не­абы­яка­васць.

Цяж­ка ска­заць, якую з дзвюх сва­іх ра­дзім Да­від Ка­ха­дзэ лю­біў больш. Гру­зію, дзе на­ра­дзіў­ся, дзе па­кі­нуў род­ных, дзе за­ста­лі­ся са­ды і ві­на­град­ні­кі, што па­са­дзіў, або Бе­ла­русь, дзе пра­жыў боль­шую част­ку свай­го жыц­ця і якой ад­даў сваё сэр­ца, дзе кла­пат­лі­ва рас­ціў свой сад — бу­да­ваў вёс­ку Ма­цю­шы і ўма­цоў­ваў кал­гас «За­ра». За 25 га­доў, на пра­ця­гу якіх Да­від Іва­на­віч кі­ра­ваў ім, ка­лек­тыў гас­па­дар­кі не­ад­на­ра­зо­ва ад­зна­чаў­ся як адзін з леп­шых. За доб­ра­сум­лен­ную пра­цу Ка­ха­дзэ быў уз­на­га­ро­джа­ны Га­на­ро­вай гра­ма­тай Вяр­хоў­на­га Са­ве­та БССР і ме­да­лём «За пра­цоў­ную доб­лесць», меў мност­ва ін­шых гра­мат.

Да­від Іва­на­віч лю­біў сваю сям'ю, ад­на­вяс­коў­цаў, бе­ла­рус­кія края­ві­ды. Лю­біў су­стра­каць гас­цей, час­та­ваць іх за сва­ім ста­лом, лю­біў слу­хаць бе­ла­рус­кія пес­ні...

5 ве­рас­ня 2006 го­да Да­ві­да Іва­на­ві­ча не ста­ла. У апош­ні шлях яго пра­во­дзі­ла ўся вёс­ка... Прай­шло сем га­доў, як Ма­цю­шы жы­вуць без гэ­та­га шчы­ра­га, кла­пат­лі­ва­га ча­ла­ве­ка. Але ад­на­вяс­коў­цы па­мя­та­юць свай­го кі­раў­ні­ка. Усё са­праўд­нае не за­бы­ва­ец­ца.

Я і мае ад­на­клас­ні­кі сё­ле­та за­кан­чва­ем шко­лу. Хут­ка мы апы­нем­ся пе­рад вы­ба­рам: якім шля­хам кро­чыць да­лей? Жыц­цё па­ка­жа, кім кож­ны з нас ста­не, якую ка­рысць пры­ня­се сва­ёй Ра­дзі­ме. Але мне хо­чац­ца ве­рыць, што лёс Да­ві­да Іва­на­ві­ча Ка­ха­дзэ ста­не пры­кла­дам ад­да­на­га слу­жэн­ня зям­лі і лю­дзям і для ма­іх ад­на­клас­ні­каў, і для тых, хто пра­чы­тае мой ар­ты­кул. Мне зда­ец­ца, што сён­ня на­шай кра­і­не вель­мі не ха­пае та­кіх та­ле­на­ві­тых кі­раў­ні­коў, якія мо­гуць па­вес­ці за са­бой, за­ха­піць ідэ­яй, і пай­сці да кан­ца, не зва­жа­ю­чы на цяж­кас­ці і пе­ра­шко­ды. Та­кія лю­дзі асвят­ля­юць да­ро­гу ін­шым...

Ве­ра­ні­ка КА­ЗА­ЧО­НАК,
ву­ча­ні­ца 11 кла­са Ма­цю­шэў­ска­га дзі­ця­ча­га са­да—ся­рэд­няй
шко­лы По­лац­ка­га ра­ё­на.

Пра аў­та­ра

На­ша­му аў­та­ру 17 га­доў. Ве­ра­ні­ка лю­біць спорт (ра­ней зай­ма­ла­ся бе­гам, ця­пер — ва­лей­бо­лам). Шмат чы­тае мас­тац­кай лі­та­ра­ту­ры, ад­да­ючы пе­ра­ва­гу рус­кім кла­сі­кам. Коль­кі ча­су та­му дзяў­чы­на спя­ва­ла ў гурт­ку пры вяс­ко­вым До­ме куль­ту­ры, а сён­ня ёй больш па­да­ба­ец­ца ха­дзіць на тан­цы ра­зам з сяб­роў­кай. Лю­біць слу­хаць му­зы­ку, асаб­лі­ва — рэп.

— Збі­ра­ю­ся звя­заць сваё да­лей­шае жыц­цё з пе­да­га­гіч­най дзей­нас­цю, — ска­за­ла Ве­ра­ні­ка. Дзяў­чы­на па­дзя­лі­ла­ся, што хо­ча па­сту­піць у Бе­ла­рус­кі дзяр­жаў­ны пе­да­га­гіч­ны ўні­вер­сі­тэт імя М.Тан­ка і ў бу­ду­чым ву­чыць дзе­так бія­ло­гіі і геа­гра­фіі.