Вы тут

Сен­са­цыі эк­за­тыч­ных вы­ба­раў


З 7 кра­са­ві­ка па 12 мая ў Ін­дыі прай­шлі чар­го­выя прэ­зі­дэнц­кія вы­ба­ры. Вя­до­ма, для еў­ра­пей­скіх кра­ін та­кая пра­цяг­ласць вы­ба­раў мо­жа здац­ца вель­мі не­звы­чай­най, але спра­ва ў тым, што ў Ін­дыі больш за 800 млн вы­бар­шчы­каў, а гэ­та ро­біць пра­цэ­ду­ру га­ла­са­ван­ня до­сыць скла­да­най, пры­му­ша­ю­чы пра­во­дзіць яе ў 9 эта­паў. Спры­яе та­кой пра­цяг­лас­ці і скла­да­нас­ці і са­ма сіс­тэ­ма вы­бар­ча­га га­ла­са­ван­ня, якую час­та на­зы­ва­юць эк­за­тыч­най. Вы­ні­кі вы­ба­раў пры­нес­лі не­каль­кі сен­са­цый.

Пер­шай з іх ста­ла са­мая вы­со­кая яў­ка з 1984 го­да: у вы­ба­рах пры­ня­лі ўдзел 66,38% ад коль­кас­ці за­рэ­гіст­ра­ва­ных у кра­і­не вы­бар­шчы­каў. Дру­гой сен­са­цы­яй ста­ла са­мае гор­шае (у пра­цэнт­ных су­ад­но­сі­нах) па­ра­жэн­не кі­ру­ю­чай пар­тыі за ўвесь час не­за­леж­нас­ці Ін­дыі: пар­тыя Ін­дый­скі на­цы­я­наль­ны кан­грэс (ІНК) атры­ма­ла менш за 20% га­ла­соў у ніж­няй па­ла­це.

Бха­ра­тыя джа­на­та пар­ці (БДП), што атры­ма­ла боль­шасць га­ла­соў на вы­ба­рах, з'яў­ля­ец­ца пра­вай пар­ты­яй, якую паў­сюд­на на­зы­ва­юць за мя­жой «ар­га­ні­за­цы­яй ін­ду­ісц­кіх на­цы­я­на­ліс­таў». Для яе гэ­та най­леп­шы вы­нік за ўсю гіс­то­рыю з мо­ман­ту ства­рэн­ня ў 1980 го­дзе, які да­зва­ляе з атры­ма­ны­мі 282 дэ­пу­тац­кі­мі ман­да­та­мі ў ніж­няй па­ла­це ства­рыць урад са­ма­стой­на, без не­аб­ход­нас­ці пры­цяг­нен­ня са­юз­ні­каў. Праў­да, гэ­та азна­чае, што і ад­каз­ваць за вы­ні­кі кі­ра­ван­ня дру­гой у све­це па коль­кас­ці на­сель­ніц­тва кра­і­най прый­дзец­ца так­са­ма поў­нас­цю са­ма­стой­на.

Но­вым прэм'­ер-мі­ніст­рам Ін­дыі стаў На­рэнд­ра Мо­дзі, які быў да­гэ­туль га­лоў­ным мі­ніст­рам Гу­джа­ра­та, сё­ма­га па пло­шчы тэ­ры­то­рыі і дзя­ся­та­га па коль­кас­ці на­сель­ніц­тва шта­та кра­і­ны. Але, што больш важ­на, ме­на­ві­та ў кі­раў­ніц­тве На­рэнд­ра Мо­дзі гэ­тым шта­там і кры­ец­ца га­лоў­ны сак­рэт та­кой зруй­на­валь­най для ІНК пе­ра­мо­гі БДП на вы­ба­рах. Вы­ні­кі кі­ра­ван­ня Гу­джа­ра­там Мо­дзі час­та на­зы­ва­юць эка­на­міч­ным цу­дам, па­раў­ноў­ва­ю­чы з ты­мі вы­ні­ка­мі, што да­сяг­ну­ты най­больш па­спя­хо­вы­мі пра­він­цы­я­мі Кі­тая ў апош­нія га­ды.

Так, у 2010 го­дзе Мо­дзі за­явіў, што «до­ля Гу­джа­ра­та ў пра­мыс­ло­вас­ці Ін­дыі скла­дае 16%, у экс­пар­це — 22%, у вы­твор­час­ці фар­ма­цэў­тыч­най пра­дук­цыі — 35%, у вы­твор­час­ці наф­та­хі­міч­най пра­дук­цыі — 62%».

У за­слу­гу На­рэнд­ра Мо­дзі ста­вяць і не­бы­ва­лыя па мер­ках Ін­дыі тэм­пы рос­ту сель­ска­гас­па­дар­чай вы­твор­час­ці ў шта­це: з 2006 па 2010 га­ды яны скла­лі 12,8% у год на фо­не 2% у цэ­лым па кра­і­не. Гэ­та­му рос­ту спры­яе і ства­рэн­не ба­зы да­ных па пра­дук­тыў­нас­ці гле­бы. Ба­за, ство­ра­ная ў апош­нія га­ды, да­зва­ляе пра­да­стаў­ляць рэ­ка­мен­да­цыі па ўня­сен­ні ўгна­ен­няў. Усе вёс­кі шта­та пад­клю­ча­ны да элект­ра­сет­кі, што для Ін­дыі з'яў­ля­ец­ца вя­лі­кім да­сяг­нен­нем.

Пры гэ­тым не бу­дзем за­бы­ваць пра тое, што боль­шасць вы­бар­шчы­каў Ін­дыі жы­ве ў сель­скай мяс­цо­вас­ці і ха­це­ла б тых жа вы­ні­каў у сва­іх вёс­ках, што не маг­ло не ад­біц­ца на вы­ні­ках га­ла­са­ван­ня на апош­ніх вы­ба­рах.

Ад­ной з за­слуг Мо­дзі ста­ла шы­ро­кае пры­цяг­нен­не ў эка­но­мі­ку шта­та за­меж­ных ін­вес­та­раў. Больш за 20% з лі­ку най­буй­ней­шых 500 кар­па­ра­цый све­ту зра­бі­лі ўкла­дан­ні ў Гу­джа­рат. Штат стаў мес­цам кан­цэнт­ра­цыі аль­тэр­на­тыў­най энер­ге­ты­кі Ін­дыі. У тым лі­ку тут раз­ме­шча­на і най­буй­ней­шая ў кра­і­не со­неч­ная элект­ра­стан­цыя. Ро­бяц­ца кро­кі па фар­мі­ра­ван­ні элект­рон­на­га ўра­да, якія па­зі­тыў­на ацэнь­ва­юц­ца на­сель­ніц­твам. Пры гэ­тым ад­зна­чым і тое, што бес­пра­цоўе ў шта­це зна­хо­дзіц­ца на са­мым ніз­кім уз­роў­ні ў Ін­дыі і скла­дае ка­ля 1%. Не дзіў­на, што ў вы­ні­ку гэ­ты штат адзін з тых, дзе най­больш вы­со­кі ўзро­вень жыц­ця ў кра­і­не.

Ка­лі На­рэнд­ра Мо­дзі, стаў­шы прэм'­ер-мі­ніст­рам, змо­жа рас­паў­сю­дзіць та­кі ўда­лы во­пыт ма­дэр­ні­за­цыі эка­но­мі­кі ў Гу­джа­ра­це на ўсю кра­і­ну, рэз­ка па­вя­лі­чыў­шы тэм­пы рос­ту ін­дый­скай эка­но­мі­кі, Ін­дыя змо­жа на­быць но­вы ста­тус у све­це ў ся­рэд­не­тэр­мі­но­вай і доў­га­тэр­мі­но­вай перс­пек­ты­ве.

Пры та­кім сцэ­на­рыі раз­віц­ця па­дзей но­выя маг­чы­мас­ці трэ­ба не ўпус­ціць і бе­ла­рус­кім экс­пар­цё­рам, вы­ні­кі пра­цы якіх у Ін­дыі па­куль цяж­ка на­зваць зда­валь­ня­ю­чы­мі. Мо­гуць ака­зац­ца за­па­тра­ба­ва­ны­мі і маг­чы­мас­ці для буй­ных ін­дуст­ры­яль­ных прад­пры­ем­стваў Бе­ла­ру­сі па ства­рэн­ні збо­рач­ных вы­твор­час­цяў на ін­дый­скай тэ­ры­то­рыі. Пры ІНК Ін­дыя бы­ла вя­до­мая як кра­і­на з до­сыць за­кры­тай эка­но­мі­кай для пры­хо­ду за­меж­ных ін­вес­та­раў.

Гэ­та дрэн­ныя на­ві­ны для ІНК, са­май ста­рой і са­май вя­до­май за мя­жой па­лі­тыч­най пар­тыі Ін­дыі. Са ста­ноў­чых для ІНК мо­ман­таў экс­пер­ты ў пер­шую чар­гу ад­зна­ча­юць, што ў верх­няй па­ла­це ў ІНК за­ста­ло­ся да­стат­ко­ва дэ­пу­тац­кіх мес­цаў, каб на­кла­даць ве­та на не­па­жа­да­ныя для пар­тыі за­ко­на­пра­ек­ты кан­ку­рэн­таў. Так­са­ма не­ма­ла­важ­на і тое, што ў рэ­гі­я­наль­ных пар­ла­мен­тах у ІНК па-ра­ней­ша­му за­хоў­ва­ец­ца больш дэ­пу­тац­кіх мес­цаў, чым у Бха­ра­тыя джа­на­та.

Акра­мя та­го, у гіс­то­рыі Ін­дыі гэ­та зда­ра­ец­ца ўжо чац­вёр­ты раз, ка­лі ІНК губ­ляе свой ста­тус кі­ру­ю­чай пар­тыі. Ва ўсе па­пя­рэд­нія ра­зы ў кан­ку­рэн­таў не атрым­лі­ва­ла­ся на­доў­га за­ха­ваць на­бы­тую на вы­ба­рах па­пу­ляр­насць, да­зва­ля­ю­чы ІНК са­брац­ца з сі­ла­мі, ма­бі­лі­за­вац­ца і вяр­нуц­ца да ўла­ды.

Сяр­гей КІ­ЗІ­МА,

док­тар па­лі­тыч­ных на­вук

Выбар рэдакцыі

Рэгіёны

Чым прывабіць людзей да вёскі?

Чым прывабіць людзей да вёскі?

Месца для працавітых і смелых.

Грамадства

Знізіць аварыйнасць і траўматызм

Знізіць аварыйнасць і траўматызм

Што змяняецца для аматараў сродкаў персанальнай мабільнасці?