Вы тут

«Хай не мора тут, вядома, — ды найлепей мыцца дома!»


За што ку­піў, як той ка­заў… «Хут­кая» дзядзь­ку ад­на­го на ву­лі­цы па­да­бра­ла, без па­мя­ці быў — ледзь­ве ад­ра­та­ва­лі. Спы­та­лі, як проз­ві­шча? Ён, хоць і сла­бым га­лас­ком, але ж ад­ка­заў, як ёсць, па­вод­ле паш­пар­та:

Ня­трэ­ба

Док­тар­ка, му­сіць, гу­ма­рыст­кай бы­ла:

—Ну вам, мо­жа, і са­праў­ды не трэба… Ка­лі жыць не хо­ча­це… А вось нам без ва­ша­га прозвішча — ну ні­як: ле­кі ж трэ­ба «спі­саць», спра­ва­зда­чу зра­біць…

Аку­рат як нам, на­дру­ка­ваў­шы конкурсны зды­мак, потым выкласці ўсе прапановы подпісаў, пажадана па парадку. Та­кім чы­нам:

Жыц­цё — яно ні­бы­та кні­га

(Ці ўсё ж зу­сім на­ад­ва­рот?),

І ў ім па­він­на быць інт­ры­га

І не­ча­ка­ны па­ва­рот.

Дык хто ж ка­му тут спі­ну мые?

З ча­го апо­вед рас­па­чаць?

Ну, а па­коль­кі не ня­мы я,

Скла­да­на бу­дзе пра­маў­чаць,

на­пі­саў так спа­дар Ана­толь Га­ра­чоў з вёс­кі Даў­на­ры Іў­еў­ска­га ра­ё­на. І, вя­до­ма ж, не толь­кі пра ся­бе: пы­тан­не, хто і ка­му (кан­крэт­на) «спі­ну мые», дай­ма­ла мно­гіх. Мно­гія, як звы­чай­на, і ад­ка­зы знай­шлі. Ну, па-пер­шае:

Тро­хі смеш­на вы­гля­дае:

Баб­ця — уну­ка аб­мы­вае…

А яму, трэ­ба ска­заць,

Без ма­ло­га 25:

Жон­ка мо­жа спі­ну мыць,

Як на шыю па­са­дзіць.

Лі­чыць так спа­да­ры­ня Соф'я Ку­сян­ко­ва з вёс­кі Лу­чын Ра­га­чоў­ска­га ра­ё­на. І пры гэ­тым са­ма ж су­мня­ва­ец­ца, бо, хут­чэй за ўсё, у ма­ла­до­га ча­ла­ве­ка не тая шыя, каб не­ка­га на ёй тры­маць:

Пес­ціць хлоп­ца баб­ка На­сця…

Во ка­мусь­ці бу­дзе «шчас­це»:

Апроч лыж­кі, ані­чо­га

Не тры­маў у руч­ках Го­га!

Не бу­дзем уз­гад­ваць кры­ла­тае: «Ён жа Го­ша, ён жа Жо­ра»… Не той вы­па­дак. І муж­чы­на, па­доб­на, не той. Спа­дар Мі­ка­лай Ста­рых з Го­ме­ля ве­дае, ча­му:

Так за­ве­дзе­на ў лю­дзей:

Трэ лю­біць сва­іх дзя­цей.

Ды за­моц­ная лю­боў

«Ле­піць» мам­чы­ных сын­коў.

Як­раз ён, той сы­нок, трэ­ба ра­зу­мець, на здым­ку? Але з кім — з мам­кай? Ці…

Я пра гэ­та­га хлап­чы­ну

Ду­маў не­ба­га­та:

Ка­лі та­та мые спі­ну,

Зна­чыць, не­жа­на­ты, —

пі­ша спа­дар Га­ра­чоў. Вы не па­ве­ры­це, але, па­вод­ле су­жэн­цаў Аст­роў­скіх з Мін­ска, з тым жа пос­пе­хам ён мо­жа быць і… не­за­муж­нім:

Мам­ка хо­дзіць за та­бой,

Дзеў­цы мы­ліць шыю…

А са­ма ся­бе ва­дой

Хі­ба не аб­мы­еш?!

Што ж не ле­зеш у ра­ку?

Доб­рае на­двор'е!

…Вый­дзеш за­муж — му­жы­ку

Бу­дзе кост­ка ў гор­ле!

Цал­кам маг­чы­ма. Вось і па­збаў­ля­юц­ца…

Але ж мы ця­пер не пра кост­кі і раз­во­ды. Ста­ры анек­дот (на но­вы лад): хло­пец тэ­ле­фа­нуе дзяў­чы­не. Пы­тае: «А што ты ро­біш?». Яна ў ад­каз: «Шыю мыю». Ён па­ты­лі­цу па­чу­хаў і ду­мае: «Вар­тая дзеў­ка! Гэ­та ж трэ­ба — усё ўмее: і шые, і мые. Доб­рая бу­дзе жон­ка! Трэ­ба жа­ніц­ца…»

Хто ве­дае, мо­жа, як­раз гэ­тай дум­кай (трэ­ба… вар­та…) і кі­ра­ваў­ся ма­ла­дзей­шы з ге­ро­яў здым­ка (гля­ну­лі яшчэ раз — на верх­ні? — Аўт.), ка­лі… браў шлюб са ста­рэй­шай.

Так-так, асоб­ныя з чы­та­чоў пры­ня­лі жан­чы­ну не за ба­бу­лю, не за ма­ту­лю, на­ват не за та­ту­лю, а ме­на­ві­та за жон­ку. Спа­да­ры­ня Лю­боў Чыг­ры­на­ва з вёс­кі За­ба­лац­це Ві­лей­ска­га ра­ё­на так і пі­ша:

Гэ­та ж трэ­ба — заўт­ра свя­та,

А ва­ды ня­ма ў ха­тах!

Дзе ж па­мыц­ца бе­да­ку?..

Жон­ка Лі­да з му­жам Фе­дзем

Па­да­лі­ся на ра­ку.

Тут вель­мі да­рэ­чы бу­дуць рад­кі спа­да­ра Ва­ле­рыя Гаў­ры­ша з Ча­ву­саў:

Шчас­це, што ля вёс­кі

Ёсць та­кая лу­жа…

Дзе ж аб­мы­еш кост­кі,

Ка­лі прый­дзе сцю­жа?

…Усім, хто чуе,

я на­раю:

Па­бу­дуй­це лаз­ню з краю!

І та­ды…

Ну зга­дзі­це­ся, бу­дзе ра­цыя ў рад­ках спа­да­ра Сця­па­на Не­фі­до­ві­ча з вёс­кі Лю­бань Лу­ні­нец­ка­га ра­ё­на:

У кал­га­се ро­біць Якаў,

Аб ку­рор­тах ма­рыць,

А за­ро­бак — кот на­пла­каў,

Вось та­бе й Ка­на­ры…

Жон­ка Яка­ва без спрэч­кі

Па­вя­ла яго да рэч­кі:

 Хай не мо­ра тут, вя­до­ма, —

Ды найлепей мыц­ца до­ма!

А ка­лі яшчэ і на­па­ру — з ка­ха­ным ці ка­ха­най… Па­вод­ле спа­да­ра Га­ра­чо­ва:

Алу сён­ня ра­на ўспер­ла:

Свай­му Мак­су пле­чы цер­ла…

Жон­ка Ко­лі Бас­ка­ва

Аж зу­ба­мі ляс­ка­ла!

Трэ­ба ра­зу­мець, ад зайз­драс­ці: муж ма­ла­ды…

Зрэш­ты, мы ад­хі­лі­лі­ся. А яно ж трэ­ба ска­заць, што на здым­ку чы­та­чы ўба­чы­лі не толь­кі ба­бу­лю з уну­кам, ма­ту­лю (та­ту­лю) з сы­нам (з дач­кою), жон­ку з му­жам, але і шмат ка­го яшчэ. Па­вод­ле спа­да­рынь Га­лі­ны Пят­роў­скай са Смар­гон­шчы­ны і Лю­бо­ві Чыг­ры­на­вай з Ві­лей­шчы­ны) — жа­ні­ха:

Не гля­дзі­це на мя­не,

Што я бруд­на­ва­ты,

Це­ра­ні­це па спі­не —

Тут жа дам­ся ў сва­ты!

«Спя­вае» так Га­лі­на Ула­дзі­мі­ра­ўна. Уз­гад­вае пес­ню і Лю­боў Мі­хай­лаў­на:

Ян­ка зла­віў быў Ален­чын руч­нік,

Кі­нуў су­се­ду на спі­ну.

Ду­маў, што дзядзь­ка ста­ры

                        як му­жык,

Не за­ці­ка­віць дзяў­чы­ну…

Ка­лі су­сед пры вя­лі­кіх гра­шах,

Мо­жа ўсё раз­ва­ліц­ца па швах.

Хто па­пя­рэ­джа­ны, той, вя­до­ма ж, уз­бро­е­ны, а хто не?

Спа­да­ры­ня Ма­рыя Гры­шчан­ка з Дзяр­жын­ска ўзгад­вае: «Не­ка­лі ў нас на чы­гун­цы пра­ца­ваў адзін муж­чы­на. Ва­сі­лём яго зва­лі. Доб­ры быў сле­сар… Дык вось. Па­лез ён не­як пад ва­гон ка­лод­кі ста­віць. Ра­бо­та цяж­кая, брудная, на два­рэ спё­ка — пот, мож­на ска­заць, гра­дам… Ва­сіль вы­ці­раў яго — з тва­ру, з шыі, з гру­дзей, з га­ла­вы — то ру­кой, то бруд­ным ру­ка­вом… На­рэш­це ўсё зра­біў: з‑пад ва­го­на вы­ныр­вае, як той чорт з та­ба­кер­кі… А тут як­раз ка­бе­та ідзе — уся та­кая пры­ваб­ная, пры­бра­ная… Ад стра­ху аж пе­ра­хрыс­ці­ла­ся, по­тым ка­жа: «…А я і не ве­да­ла, што ў нас на чы­гун­цы нег­ры пра­цу­юць!».

Ад­сюль, з гэ­та­га ўспа­мі­ну, ві­даць, і рад­кі:

Ад ма­зу­ту-бру­ду цесць

Зя­ця ад­мы­вае —

Страш­на­ва­та, што та­го

Жон­ка не па­знае.

Але ж, мо­жа, яе во­чы ба­чы­лі, што куп­ля­лі? Па­вод­ле спа­да­ры­ні Пят­роў­скай:

Трак­та­рыс­та па­ка­хаць —

«Поз­на лег­чы, ра­на ўстаць»,

То­ну мы­ла за­ку­піць

І што­дня ў рэ­чцы мыць.

Ска­жа­це, што зі­мой гэ­та не­гу­ман­на? Спа­да­ры­ня Ра­і­са Ва­сіль­е­ва з Го­ме­ля гэ­так­са­ма ка­жа:

Пра­во­дзіць жон­ка за­гар­тоў­ку

(Та­кой не ба­чы­лі ні­дзе):

Са­ма пры­бра­ла­ся ў ва­тоў­ку,

Му­жык жа — го­лы… І ў ва­дзе.

Трэ­ба ра­зу­мець, ня­доб­ра гэ­та? На дум­ку спа­да­ры­ні Клаў­дзіі Ду­бо­вік з Ві­лей­кі — як па­гля­дзець:

Ра­нак. Мы­юц­ца муж­чы­ны…

Ёсць на тое тры пры­чы­ны:

З до­му вы­гна­лі жан­чы­ны,

Мо трыц­ца­ты раз за год

Ад­ка­заў во­да­пра­вод,

Аль­бо мыц­ца ў ці­шы —

Аса­ло­да іх ду­шы?

Ка­то­ры з ва­ры­ян­таў праў­дзі­вы — ёсць пы­тан­не. А вось вый­сця ча­сам ня­ма, як пры­знае спа­да­ры­ня Ма­рыя Гры­шчан­ка, бо сан­тэх­ні­ка мо­жа быць якас­най, ім­парт­най, а вось сан­тэх­ні­кі — толь­кі ай­чын­ны­мі:

ЖЭС да­во­дзіць нам даў­но:

Тру­бы са­ржа­ве­лі.

Ме­сяц дай­це на ра­монт,

Мо­жа, мы й па­спе­ем?..

Вось дык шту­ка!

Дзе ж ця­пер

Нам знай­сці ва­дзі­цы?

Хоць не ле­та на два­рэ —

Трэ­ба ў рэ­чцы мыц­ца.

Што праў­да, тое праў­да: і пра тру­бы, і пра іх за­ме­ну, і пра ад­сут­насць ва­ды (га­ра­чай) — цёп­лая та­ды вы­ру­чае:

Шмат хто,

Хоць і па­кры­се

Бруд у во­зе­ра ня­се, —

за­ўва­жа­юць су­жэн­цы Аст­роў­скія, а спа­дар Вік­тар Трай­коў­скі з Мін­ска ў та­кім мыц­ці на­ват пе­ра­ва­гу ба­чыць:

Мый­ся, сын­ку мой, «да­пят­на»,

Тут — па­куль яшчэ бяс­плат­на…

У гро­шы, зга­дзі­це­ся, мно­гае ўпі­ра­ец­ца. На дум­ку спа­да­ра Га­ра­чо­ва —

Ка­лі быў у нас кал­гас, —

Лаз­ня пра­ца­ва­ла.

І на пі­ва, і на квас

Гро­шы­каў ха­па­ла.

А ця­пер ёсць СВК,

Ды не ле­пей лю­ду:

Толь­кі род­ная ра­ка

Ад­мы­вае з бру­ду.

Вось і атрым­лі­ва­ец­ца, што не­ка­лі, як за­зна­чае спа­дар Не­фі­до­віч, мож­на бы­ло піць ва­ду з ка­на­вы, а ця­пер — страш­на на­ват з Пры­пя­ці, бо за­бру­джа­ны рэ­кі… І та­му так да мес­ца тут за­клік су­жэн­цаў Аст­роў­скіх:

Каб чыс­тай ва­дзі­цы

Маг­лі мы на­піц­ца,

Не трэ­ба ў рэч­ках

З шам­пу­ня­мі мыц­ца!

А зрэш­ты… Ёсць дум­ка (у спа­да­ра А. Мі­ра­но­ві­ча з Баб­руй­ска), што ў аб'­ек­тыў на­ша­га фо­та­ка­рэс­пан­дэн­та тра­пі­ла ну зу­сім не тое, што ўсе па­ду­ма­лі:

Нех­та ска­жа, што ў ра­цэ

Хло­пец аб­мы­ва­ец­ца?

Не, тут ро­лік для БТ

Трэ­ці дзень зды­ма­ец­ца:

Той рэ­кла­мы ўжо за­ма­ла,

Бо ця­пер і мы­ла — «Ма­ра»!

Доб­рая, зга­дзі­це­ся, наз­ва ў срод­каў для мыц­ця: хоць-не­хаць ку­піш, каб до­ма бы­ла, каб жыць з ма­рай (хоць та­кой, ка­лі ін­шых ня­ма). А да­рэ­чы: Джон Рак­фе­лер ма­рыў за­ра­біць сто ты­сяч до­ла­раў і да­жыць да 100 га­доў. За­ра­біў — 318 міль­яр­даў і па­мёр у 97.

Ад­куль, па-пер­шае, вель­мі важ­ная вы­сно­ва: не ўсе ма­ры збы­ва­юц­ца, на­ват у Рак­фе­ле­ра. І ад­сюль жа — па-дру­гое: хай пры­клад­на гэ­так жа (як у Рак­фе­ле­ра) не збу­дуц­ца ма­ры ва­шы.

Нам жа за­ста­ло­ся пад­вес­ці вы­ні­кі. У пры­ват­нас­ці, на­га­даць, што на мі­ну­лым кон­курс­ным здым­ку бы­ла ма­ла­дзі­ца, якая з ка­ляс­кай тэ­па­ла по­бач з ро­тай сал­дат… Ды аб'­явіць, што най­леп­шыя рад­кі пра яе, пра іх (на дум­ку вя­лі­ка­га чы­тац­ка­га жу­ры) на­пі­са­лі спа­да­ры Ку­сян­ко­ва з Ра­га­чоў­шчы­ны, Чыг­ры­на­ва з Ві­лей­шчы­ны, Гры­шчан­ка з Дзяр­жын­ска, Гаў­рыш з Ча­ву­саў, Не­фі­до­віч з Лу­ні­не­чы­ны, су­жэн­цы Аст­роў­скія з Мін­ска, Га­ра­чоў з Іў­еў­шчы­ны.

Вось з гэ­тым, апош­нім мер­ка­ван­нем, па­га­дзі­ла­ся і жу­ры ма­лень­кае — рэ­дак­цый­нае: пяць да­рэ­фор­мен­ных ба­лаў за рад­кі:

Вель­мі мно­гія з жан­чын

Ма­ры­лі аб цу­дзе:

Муж — сал­дат,

Дык, мо­жа, сын

Ге­не­ра­лам бу­дзе?

Толь­кі, як зда­вён бы­ва­ла,

Ма­ры не збы­ва­юц­ца,

Бо ў па­на ге­не­ра­ла

Свае дзе­ці ма­юц­ца.

А ў да­да­так да гэ­тай ад­зна­кі — заў­сё­дны прыз у вы­гля­дзе пад­піс­кі на да­ра­гую сэр­цам «Звяз­ду» на трэ­ці квар­тал.

Хо­ча­це, каб га­зе­та пры­хо­дзі­ла і да вас? Та­ды вы­піс­вай­це аль­бо ўваж­лі­ва гля­дзі­це на но­вы кон­курс­ны зды­мак, пры­дум­ляй­це под­пі­сы (мож­на не­каль­кі, але не больш, чым па во­сем рад­коў) і да­сы­лай­це ў рэ­дак­цыю. Вам па­шан­цуе!

Ва­лян­ці­на Доў­нар.

Фо­та Ана­то­ля Кле­шчу­ка.

Выбар рэдакцыі

Рэгіёны

Чым прывабіць людзей да вёскі?

Чым прывабіць людзей да вёскі?

Месца для працавітых і смелых.

Грамадства

Знізіць аварыйнасць і траўматызм

Знізіць аварыйнасць і траўматызм

Што змяняецца для аматараў сродкаў персанальнай мабільнасці?