Тэма выкарыстання альтэрнатыўных крыніц энергіі не новая — спажыванне нафты і газу ў свеце расце, а крыніцы вуглевадароднай сыравіны не бясконцыя. Беларусь імкнецца не адставаць ад гэтага працэсу. У краіне ўсё больш шырока пачынаюць прымяняць альтэрнатыўную энергію, у прыватнасці, энергію ветру і сонца.
У аграгарадку Занарач Мядзельскага раёна ўжо 13 гадоў працуюць ветрагенератары, 7 гадоў з дапамогай сонечнай энергіі абаграваецца і асвятляецца амбулаторыя. А ў вёсцы Стахоўцы, што ля Занарачы, з пачатку дзевяностых стаяць дамы, пабудаваныя з экалагічна чыстых, энергазберагальных матэрыялаў.
У далёкім 1991-м нямецкая дабрачынная арганізацыя «Дамы замест Чарнобыля» прапанавала беларусам з забруджаных радыяцыяй раёнаў перасяляцца на чыстую тэрыторыю. Сіламі нямецкіх і беларускіх валанцёраў было пабудавана жыллё для 31 сям'і. Будаваліся дамы ў асноўным на прыватныя ахвяраванні жыхароў Германіі.
Энергазберагальныя дамы атрымаліся даволі прасторнымі, з вялікімі светлымі пакоямі, агульная плошча дома каля 135 квадратных метраў.
Для ўдзелу ў гэтай праграме сем'ям з дзецьмі неабходна было сабраць шэраг дакументаў і прайсці сумоўе. Акрамя таго, хтосьці з сям'і ці сваяк павінен быў папрацаваць у складзе будаўнічай брыгады міжнароднай дабрачыннай грамадскай арганізацыі «ЭкаДом» на працягу 2-х гадоў. Пасля заканчэння будаўніцтва дом перадаваўся сям'і на падставе дагавора ахвяравання без права продажу 10 гадоў.
Тыя дамы будаваліся па незвычайнай для нашых мясцін тэхналогіі: драўляная каркасная канструкцыя запаўнялася гліняна-шчэпкавым саставам, які ўтрамбоўваўся і прасушваўся на працягу 6 месяцаў. Затым фасад уцяпляўся двума слаямі пліт з трыснягу, паміж якімі клалася параізаляцыйная плёнка. На вонкавую паверхню пліты замацоўвалася арміраваная шкласетка, затым фасад тынкаваўся. З унутранага боку дом таксама ўцяпляўся трыснягом ці тынкоўкай.
— Мы жывём у гэтым доме з 2000 года. Няма ніякіх праблем. Дом заўсёды сухі і цёплы, у ім камфортна і ўтульна, — кажа гаспадар аднаго з дамоў па вуліцы Дружнай вёскі Стахаўцы. — І мясціны тут вельмі прыгожыя, возера Нарач усяго ў двух кіламетрах. А з вокнаў у нас адкрываецца выдатны від на ветракі.
Першыя ў Беларусі ветраэнергетычныя ўстаноўкі былі ўзведзены ў 2000 і 2001 гадах той жа дабрачыннай арганізацыяй «Дамы замест Чарнобыля» сумесна з МДГА «ЭкаДом» на сродкі дабрачыннай акцыі з Германіі, у якой прынялі ўдзел больш за 5000 чалавек.
Па словах дырэктара МДГА «ЭкаДом» Юрыя Супрыновіча, тэрмін службы ветракоў — дваццаць гадоў. Вышыня першай устаноўкі — 52 метры, дыяметр лопасцяў — пад 30 метраў. Даваць электраэнергію станцыя пачынае пры хуткасці ветру 3 метры за секунду, а пры ўзмацненні ветру ў 3 разы магутнасць узрастае да 250 кілават-гадзін. Прамысловая моц другога ветрака — 600 кВт.г, вышыня яго ўжо 65 метраў. За год абедзве ўстаноўкі вырабляюць 1,3 мільёна кілават-гадзін электраэнергіі, чаго хапае на 700 сем'яў.
А ў канцы жніўня 2013 года запусцілі і трэці вятрак, магутнасцю 1 МВт.г І цяпер усё тры ўстаноўкі разам выпрацоўваюць 2,5 мільёна кілават-гадзін. Такую колькасць энергіі хапае ўжо на 1350 сем'яў. Ветракі падключаны ў агульную сетку Белэнерга, а сродкі, выручаныя ад продажу «ветраной» электраэнергіі, ідуць на ажыццяўленне іншых дабрачынных праектаў у раёне.
— Мой вопыт мне падказвае, што, нягледзячы на ўсе асцярогі навукоўцаў, ветраная энергія — вельмі перспектыўная ў нашай краіне! У першую чаргу таму, што энергія ветру — аднаўляльная, вецер ніколі не знікне, а значыць, і ветраэнергетычныя ўстаноўкі будуць працаваць і прыносіць прыбытак, — кажа Юрый Супрыновіч. — Трэці вятрак, які мы нядаўна запусцілі, не стане апошнім.
У 2006 годзе ў аграгарадку Занарач была пабудавана першая ў Беларусі амбулаторыя, якая працуе на сонечных батарэях. Па сваіх якасных характарыстыках яна цалкам адпавядае стандарту «будынак з нізкім спажываннем энергіі».
— Яшчэ пры праектаванні ўлічваліся самыя дробныя фактары. Нават узровень размяшчэння будынка і кірунак ветру ўплываюць на цепластраты праз корпус будынка, — кажа загадчык амбулаторыі Вячаслаў Трубач. — Будынак праектаваўся такім чынам, што самыя наведвальныя памяшканні, мой кабінет у тым ліку, знаходзяцца на сонечным боку. У паўночнай жа частцы амбулаторыі засталіся ў асноўным дапаможныя і падсобныя памяшканні. Вокны ў нас таксама няпростыя: з сонечнага боку яны нашмат большыя. Мала хто пра гэта задумваецца, але такое размяшчэнне дапамагае істотна знізіць энергаспажыванне. Акрамя таго, сам корпус будынка спраектаваны такім чынам, што нават пры пахмурным надвор'і ў холе светла. У першую чаргу так атрымліваецца дзякуючы вялікім задыякальным вокнам на даху амбулаторыі.
Амбулаторыя цалкам пабудавана з экалагічна чыстых матэрыялаў і па найноўшых энергазберагальных тэхналогіях: каркас зроблены з дрэва, а прастора паміж стойкамі і бэлькамі запоўнена цеплаізаляцыйнымі плітамі з трыснягу. Звонку перад апошнім пластом трысняговай пліты ўлажылі пара-гідраізаляцыйную плёнку, якая эфектыўна абараняе будынак ад пранікнення вільгаці.
— На даху амбулаторыі ўсталяваны дзве сонечныя батарэі. Першая — геліятэрмічная, яна пераўтварае сонечную энергію ў цеплавую. З дапамогай спецыяльнага цепланосьбіта цяпло пераносіцца ў напоўнены вадой бойлер і праз цеплаабменнік награвае яе. Такім чынам на працягу 6 месяцаў за кошт сонечнай энергіі мы маем гарачую ваду бясплатна. А лішак гарачай вады ў бойлеры выкарыстоўваецца для падагрэву паветра ў сістэме вентыляцыі. У зімовыя месяцы, а таксама позняй восенню і ранняй вясной вада награваецца ад цепласеткі, — тлумачыць Вячаслаў Трубач. — Другая батарэя — геліяэлектрычная. Яна пераўтварае сонечную энергію ў ток. Гэтая ўстаноўка не толькі забяспечвае электрычнасцю нашу амбулаторыю, яна падключана да агульнай электрасеткі для перадачы лішку электраэнергіі. Увогуле памяшканне максімальна аўтаматызавана: зададзеная тэмпература, звычайна гэта 20 градусаў цяпла, падтрымліваецца аўтаматычна на працягу працоўнага дня. У 18.00 ацяпленне адключаецца і зноў уключаецца за гадзіну да пачатку наступнага працоўнага дня, каб мы прыйшлі ўжо ў цёплае памяшканне.
Навукоўцы лічаць, што запасаў вуглевадароднай сыравіны ў свеце хопіць яшчэ недзе на стагоддзе. За гэты час чалавецтва павінна прыдумаць і ўкараніць альтэрнатыўныя крыніцы энергіі. А на Мядзельшчыне, здаецца, не чакаюць гэтага часу. Там ужо і сённяшнім зімовым вечарам утульна ззяюць вокны вясковых хат — ззяюць электрычным святлом амаль бясплатнай энергіі.
Вольга Ціцянкова.
Шматмільярдны бізнес ні перад чым не спыняецца, у тым ліку не шкадуе здароўя людзей.
«Нават калі б не было медаля, з Парыжа я б ехаў самым шчаслівым».
Пенсіі працоўным — без абмежаванняў, дадатковая падтрымка — сем’ям.
Хто і як павінен вызначаць дух беларускага кіно?