Унікальны фестываль нямога кіно пад адкрытым небам праходзіць у Мінску і іншых гарадах краіны
У Беларусі пачаўся фестываль нямога кіно і жывой музыкі «Кінемо». Фільмы эпохі нямога кінематографа паказваюцца ў суправаджэнні жывой музыкі, напісанай спецыяльна для кожнай з карцін. Сеансы праходзяць пад адкрытым небам у дворыку мемарыяльнага музея імя Заіра Азгура. Сюды можна прыйсці з посцілкай і тэрмасам, а можна сесці на лавачку, купіць гарачую каву або глінтвейн і, як толькі познія прыцемкі дазволяць праецыраваць стужку на экран, атрымаць асалоду ад класікі кіно.
«Кінемо» праходзіць у Беларусі другі раз і абяцае набыць рэгулярны характар. Сёлета паказы праводзяцца не толькі ў Мінску: на выхадныя фестываль пераязджае ў Гродна, Магілёў і Брэст — гарады, дзе ўдалося знайсці прыдатныя пляцоўкі.
Праект Сіnеmаsсоре і Асацыяцыя маладых беларускіх кампазітараў сталі арганізатарамі фестывалю, у Мінску ім дапамагае музей імя Заіра Азгура. Адзін з арганізатараў, праграмны дырэктар праекта Сіnеmаsсоре Вольга Надольская распавядае, як «Кінемо» нараджалася:
— Мы на працягу некалькіх гадоў рэгулярна арганізоўвалі рэтраспектывы фільмаў нямецкага экспрэсіянізму ў кінатэатрах Мінска, запрашаючы беларускіх музыкаў паспрабаваць свае сілы ў стварэнні саўндтрэкаў да нямога кіно. У нейкі момант аднаму з пастаянных удзельнікаў гэтых паказаў кампазітару Віталю Эпаву прыйшла ў галаву ідэя зладзіць сеанс на свежым паветры. Віталь жа прапанаваў пляцоўку для гэтага — унутраны двор музея Азгура. Дырэктар музея Аксана Багданава паставілася да ідэі з вялікім энтузіязмам — так і з'явіўся «Кінемо».
Музыкі на паказах фестывалю аднаўляюць атмасферу, якая панавала ў кінатэатрах першай трэці ХХ стагоддзя, калі карцінка на экране суправаджалася жывой музыкай. Тапёр або кінаілюстратар — так называецца музыкант, які іграе для кінасеансаў. Са з'яўленнем гукавога кіно мастацтва тапёраў аказалася непатрэбным, аднак сёння кінаманы, у тым ліку і ў Беларусі, нярэдка звяртаюцца да падобнай практыкі. У «Кінемо» задзейнічаны музыканты з Асацыяцыі маладых кампазітараў Беларусі, якія ўзяліся напісаць музыку для кожнага фільма праграмы. Пра работу над саундтрэкамі я спыталася ў Віталя Эпава, аўтара ідэі і кампазітара:
— Адным з крытэрыяў адбору музыкаў для фестывалю з'яўляецца здольнасць асэнсаваць фільм і напісаць музычны твор. Гэта ўжо не зусім тапёрскае мастацтва. Перад музыкам стаіць пэўная задача: даць фільму яшчэ адно жыццё. Чым больш нестандартна думае аўтар, тым ярчэйшыя вобразы. Падыход у кожнага з кампазітараў розны: я, напрыклад, люблю дакладнасць пераходаў паміж эпізодамі, час у нотах распісваю аж да секундаў. Нехта любіць больш імправізаваць або хуліганіць — гэта не менш цікава. Мы пастаянна шукаем музыкаў для праекта і ў наступным годзе спадзяёмся ўбачыць удзельнікаў з іншых краін.
Што ж фэст падрыхтаваў гледачам? Эпоха нямога кінематографа багатая на вялікія імёны, выдатныя фільмы, этапныя эксперыменты. Вольга Надольская, працягваючы гутарку, расказала пра складанне зместу:
— Першапачаткова мы спрабавалі задаць тэматычныя рамкі, падвесці праграму пад нейкую канцэпцыю, але ў выніку адмовіліся ад гэтага. Сілаю не будзеш мілаю: калі музыкам па нейкіх прычынах не падабаецца фільм, не супадае настрой, рытм ці яшчэ нешта, лепш падабраць іншую карціну. Адзіны крытэрый, які мы стараемся выконваць пры складанні праграмы, — гэта разнастайнасць. Па-першае, жанравая: у праграме абавязкова прысутнічаюць камедыі, драмы і авангарднае кіно. Па-другое, геаграфічная: цяпер мы не абмяжоўваемся адным толькі нямецкім экспрэсіянізмам, паказваем амерыканскае, савецкае і нават японскае нямое кіно.
Сапраўды, у праграме «Кінемо» кожны знойдзе для сябе фільм на свой густ, у той жа час гэта карціны не выпадковыя для развіцця кінематографа. У афішы можна знайсці Гаральда Лойда (камедыя з якім адкрывала фестываль) і Бастара Кітана (яго дваццаціхвілінны фільм «Асаблівы знак» пакажуць у апошні дзень фестывалю, 17 ліпеня) — разам з Чарльзам Чапліным найпапулярнейшых комікаў амерыканскага, а можна сказаць, і сусветнага нямога кінематографа.
Рускае кіно прадстаўлена на фестывалі дзвюма карцінамі. Наватарскі для свайго часу фільм Сяргея Эйзенштэйна «Стачка» — гэта першы поўнаметражны фільм аўтара; гледачу стужка яскрава дэманструе савецкае агітацыйнае кіно, але цікава і іншае. Эйзенштэйн распрацоўваў тэорыю, новыя кінематаграфічныя прыёмы, магчымасці, тэхнікі кіно. У першую чаргу гэта тычылася мантажу, з дапамогай якога рэжысёр спрабаваў перадаць нейкі пасыл. Таму варта паглядзець карціну на вялікім экране і ўлавіць гэты пасыл, звяртаючы ўвагу на паслядоўнасць кадраў. Другім савецкім фільмам будзе «Шахматная гарачка» Усевалада Пудаўкіна і Мікалая Шпікоўскага. У адрозненне ад сур'ёзнага тону «Стачкі», гэты фільм камедыйны.
Нельга абысці бокам і нямецкі экспрэсіянізм, такі папулярны і ўплывовы ў перыяд свайго развіцця (і пасля) — у першай палове 1920-х гадоў. Поўнаметражны фільм аднаго з яго найбуйнейшых прадстаўнікоў, Фрыца Ланга («Стомленая смерць»), прымусіць гледача паглыбіцца ў філасофскае, змрочнае, але жыццесцвярджальнае апавяданне.
Два фільмы французскіх рэжысёраў таксама варта адзначыць: «Заваёву полюса» Жоржа Мельеса і «Чарльстом» Жана Рэнуара. Мельес — самы што ні на ёсць піянер кіно, свой першы фільм ён зняў ужо ў 1896 годзе (нагадаю, датай нараджэння кінематографа лічыцца 28 снежня 1895 года). Вядомы аматар павільённых здымак стаў пачынальнікам відовішчнага кіно, жанраў феерыі, камедыі, сцэнак з трукамі, ствараў першыя навукова-фантастычныя фільмы. Жан Рэнуар, сын мастака Клода Рэнуара, вядомы сваімі эстэтычнымі, змястоўнымі фільмамі «Правілы гульні», «Вялікая ілюзія», Рэнуар паспеў зняць і шмат кароткаметражных стужак, сярод якіх і «Чарльстан». Трэба звярнуць увагу на кадры, змест, сэнс, увогуле на ўсё і паспрабаваць зразумець, у чым геній Рэнуара.
Праграма з выдатных фільмаў, аўтарскае музычнае суправаджэнне, вечаровыя прыцемкі — гэта «Кінемо». Варта скарыстацца магчымасцю і ўбачыць гэтыя фільмы на вялікім экране, паглыбіцца ў высокае мастацтва, пабываць на кінасеансе пачатку ХХ стагоддзя.
Ірэна Кацяловіч.
У парадку дня — зацвярджэнне Канцэпцыі нацбяспекі і Ваеннай дактрыны.
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.