Памяці Паўла Саковіча

Апублікавана ў газеце "Літаратура і мастацтва" 25 ліпеня 2014 г.

___________________________________________________________________________

Здаецца, толькі ўчора ён заходзіў у рэдакцыю “ЛіМа” – прыносіў апавяданне з перажытага ў дзяцінстве, бо і сам быў з пакалення ваенных падранкаў, а значыць, зведаў і голад, і холад, і многія іншыя выпрабаванні таго цяжкага часу. Знешне такі ж, як і заўсёды: інтэлігентны, ветлівы, хоць у меру скрытны, але заўважна схуднелы, з нейкім глыбокім жалем у бялёсых вачах. І вось сумная вестка: 18 ліпеня не стала Паўла Саковіча, чалавека шчодрай душы, вядомага паэта і празаіка, грамадскага актывіста, вялікага сябра беларускіх дзяцей. Адразу зажурыўся гарачы і сонечны ліпень, атуліўся жалобай ягоны родны і самы любімы на свеце горад Орша, дзе на гэтую страту як быццам азваліся рэхам далёкія гудкі сёння ўжо забытых паравозаў.

Сын праслаўленага машыніста, дзіця і выхаванец чыгункі, Павел Саковіч тут, на “вузлавой” станцыі Орша нарадзіўся за два месяцы да пачатку вайны, потым жыў і выхоўваўся ў пасёлку чыгуначнікаў Орша-Заходняя. На ўсё жыццё ён запомніў жахі вайны, са слязамі на вачах апавядаў пра трагічную смерць сястрычкі Волечкі, якую фашысты застрэлілі за неасцярожна ўзяты ў іх рэвальвер. Была пасляваенная нішчымніца, усеагульная бяда і роспач. На мінах, захаваных у зямлі, гінулі лепшыя сябры і аднагодкі будучага пісьменніка. Аднак, нягледзячы на незагойныя шнары на сэрцы, падлетак стараўся добра вучыцца ў школе, паспяхова скончыў гістарычны факультэт БДУ.Далейшыя вяхі ягонай біяграфіі такія: служыў у войску, працаваў на заводзе, у рэдакцыях аршанскай “раёнкі” і сталічнай “Чырвонай змены”, у партыйных камітэтах і Міністэрстве культуры, загадваў культурна-масавым аддзелам Белсаўпрофа, быў намеснікам старшыні Рэспубліканскага савета па турызме. Ужо ў даволі сталым узросце, у 1996 годзе, вярнуўся да журналісцкай і літаратурнай дзейнасці: быў загадчыкам аддзела часопіса “Полымя”, потым перайшоў у “Вожык”, дзе працаваў да пенсіі.

За гады творчай працы Павел Саковіч напісаў шмат кніжак прозы, паэзіі, сатыры і гумару, вершаў і празаічных твораў для дзяцей. Перажытае ў маленстве нечакана ў памяці і сэрцы паэта адгукнулася значнай па аб’ёме і арыгінальнай па змесце паэмай “Не моўкне рэха тых гудкоў...”, якая асобным выданнем выйшла да 940-годдзя  Оршы. Паэма прысвечана землякам-аршанцам, і ў першую чаргу – чыгуначнікам, партызанам, Герою Савецкага Саюза Канстанціну Заслонаву, а таксама бацьку — машыністу паравоза, шчыраму працаўніку, чуламу і спагадліваму чалавеку. Тэма чыгункі заўжды хвалявала і натхняла пісьменніка. Ён жа і свой празаічны твор – апавяданне “Бацькаўшчына”, які стаў пераможцам літаратурнага конкурсу, упершыню надрукаваў у прафесійнай, вельмі папулярнай тады газеце чыгуначнікаў “Гудок”. Што для адзначанай вышэй паэмы, то ў вобразе бацькі асобнымі рысамі характару, міласэрнымі ўчынкамі пазнаецца легендарны Андрэй Лятун з аднайменнага апавядання Міхася Лынькова – непапраўны рамантык і аптыміст, чалавек моцнай сілы волі. Такім у дзяцінстве марыў стаць і Павел Саковіч, але вучыцца на машыніста лакаматыва яму не выпала: ён стаў добрым пісьменнікам.

Паэт любіў сваю чыгуначную станцыю Орша, ганарыўся тым, што гэты славуты край апявалі Янка Купала, Міхась Лынькоў, Уладзімір Караткевіч, Янка Сіпакоў. Нямала цікавых мастацкіх твораўпрысвяціў землякам-аршанцам і сам Павел Саковіч. Яго добра ведалі і заўсёды шчыра запрашалі на вечарыны настаўнікі і вучні мясцовых школ, работнікі культуры, супрацоўнікі аршанскіх бібліятэк, клубаў, музея Уладзіміра Караткевіча. Тут часта адбываліся сустрэчы з чытачамі то сам-насам, то калектыўна.

Сёння ж, калі слынны пісьменнік пайшоў з жыцця, журыцца гарачы ліпень, смуткуе знакамітая Орша, дзе будзе захаваны побач з бацькамі прах творцы. Сваё апавяданне “Скулан”, прысвечанае шчымлівым падзеям далёкіх пасляваенных часін, шаноўны Павел Паўлавіч марыў пабачыць у “ЛіМе”, але не паспеў: тая, што з іржавай касой, на жаль, не ведае ні літасці, ні спагады.

Віктар ГАРАДЗЕЙ