Навошта патрэбна дыспансерызацыя?

«Ця­пер да­во­лі час­та пі­шуць і га­во­раць пра дыс­пан­се­ры­за­цыю. Маў­ляў, кож­ны па­ві­нен яе пра­хо­дзіць раз на год. А што на­огул ма­ец­ца на ўва­зе пад дыс­пан­се­ры­за­цы­яй?»

Ва­лян­ці­на Сця­па­на­ва, Мін­ская воб­ласць.

Тлу­ма­чыць за­гад­чы­ца ад­дзя­лен­ня пра­фі­лак­ты­кі 3-й цэнт­раль­най ра­ён­най клі­ніч­най па­лі­клі­ні­кі г. Мін­ска Тац­ця­на ЯКУ­ТА:

— За­да­ча дыс­пан­се­ры­за­цыі — па­пя­рэ­дзіць або як ма­га ра­ней вы­явіць сар­дэч­на-са­су­дзіс­тую, ан­ка­ла­гіч­ную, брон­ха-лё­гач­ную па­та­ло­гіі і цук­ро­вы дыя­бет. За­хвор­ван­ні та­ко­га кштал­ту яшчэ на­зы­ва­юць са­цы­яль­на знач­ны­мі, па­коль­кі яны най­больш час­та пры­вод­зяць да ін­ва­лід­нас­ці або смер­ці ў пра­ца­здоль­ным уз­рос­це.

Вы­явіць фак­та­ры ры­зы­кі пра­сцей, чым сімп­то­мы хва­ро­бы. Акра­мя та­го, гэ­та і больш эфек­тыў­на. Так мож­на ад­су­нуць раз­віц­цё за­хвор­ван­ня на мно­гія га­ды або на­ват па­пя­рэ­дзіць яго з'яў­лен­не. Га­лоў­ным чы­нам гэ­та да­ся­га­ец­ца з да­па­мо­гай ра­цы­я­наль­на­га хар­ча­ван­ня, вы­со­кай фі­зіч­най ак­тыў­нас­ці, ба­раць­бы з ліш­няй ва­гой, ку­рэн­нем і зло­ўжы­ван­нем ал­ка­го­лем. У про­ці­лег­лым вы­пад­ку нам не па­збег­нуць па­вы­ша­на­га ар­тэ­рыя­льна­га ціс­ку, раз­віц­ця атэ­раск­ле­ро­зу і цук­ро­ва­га дыя­бе­ту.

Для кож­на­га па­цы­ен­та пры­зна­ча­ец­ца ін­ды­ві­ду­аль­ная, у за­леж­нас­ці ад уз­рос­ту і по­лу, пра­гра­ма аб­сле­да­ван­ня.

18-29 га­доў. Вы­мя­рэн­не рос­ту, ва­гі, раз­лік ін­дэк­са ма­сы це­ла, вы­мя­рэн­не ар­тэ­рыя­льна­га ціс­ку, элект­ра­кар­дыя­гра­ма, агуль­ны ана­ліз кры­ві, ма­чы, глю­ко­за кры­ві, флю­а­раг­ра­фія, для жан­чын — агляд ура­ча-гі­не­ко­ла­га, агляд тэ­ра­пеў­та.

30-39 га­доў. Вы­мя­рэн­не рос­ту, ва­гі, раз­лік ін­дэк­са ма­сы це­ла, вы­мя­рэн­не ар­тэ­рыя­льна­га ціс­ку, элект­ра­кар­дыя­гра­ма, агуль­ны ана­ліз кры­ві, ма­чы, глю­ко­за кры­ві, ха­лес­тэ­рын кры­ві (па па­ка­зан­нях), флю­а­раг­ра­фія, для жан­чын — агляд ура­ча-гі­не­ко­ла­га, агляд тэ­ра­пеў­та.

Пас­ля 40 га­доў. Вы­мя­рэн­не рос­ту, ва­гі, раз­лік ін­дэк­са ма­сы це­ла, вы­мя­рэн­не ар­тэ­рыя­льна­га ціс­ку, элект­ра­кар­дыя­гра­ма, агуль­ны ана­ліз кры­ві, ма­чы, глю­ко­за кры­ві, ха­лес­тэ­рын, ацэн­ка ры­зы­кі сар­дэч­на-са­су­дзіс­тых за­хвор­ван­няў, вы­мя­рэн­не ўнут­ры­воч­на­га ціс­ку, флю­а­раг­ра­фія, для жан­чын — агляд ура­ча-гі­не­ко­ла­га, для муж­чын — аб­сле­да­ван­не пра­ста­ты, агляд тэ­ра­пеў­та.

Звест­кі за­но­сяць у карт­ку ўлі­ку дыс­пан­сер­на­га на­зі­ран­ня, а так­са­ма ў элект­рон­ную ба­зу да­ных. Пас­ля аб­сле­да­ван­ня ўра­чы за­ліч­ва­юць па­цы­ен­та да ад­ной з груп дыс­пан­сер­на­га ды­на­міч­на­га на­зі­ран­ня.

Гру­па Д (1) — зда­ро­выя па­цы­ен­ты, якія не ма­юць скар­гаў на стан зда­роўя, у якіх пад­час агля­ду не вы­яў­ле­ны за­хвор­ван­ні або па­ру­шэн­ні функ­цый ар­га­ніз­ма.

Гру­па Д (2) — прак­тыч­на зда­ро­выя па­цы­ен­ты, якія ма­юць фак­та­ры ры­зы­кі раз­віц­ця хра­ніч­ных за­хвор­ван­няў, а так­са­ма па­цы­ен­ты з хра­ніч­ны­мі за­хвор­ван­ня­мі ў ста­дыі стой­кай рэ­мі­сіі без па­ру­шэн­няў функ­цый ор­га­наў і сіс­тэм ар­га­ніз­ма.

Гру­па Д (3) — па­цы­ен­ты, якія ма­юць хра­ніч­ныя за­хвор­ван­ні з уме­ра­ны­мі або вы­яў­ле­ны­мі па­ру­шэн­ня­мі функ­цый ар­га­ніз­ма, з пе­ры­я­дыч­ны­мі аб­васт­рэн­ня­мі.

Гру­па Д (4) — па­цы­ен­ты, якія ма­юць гру­пу ін­ва­лід­нас­ці.

Ка­лі вас за­лі­чы­лі ў гру­пу Д (1), пра­цяг­вай­це вес­ці зда­ро­вы лад жыц­ця, каб за­ха­ваць зда­роўе на доў­гія га­ды.

Для па­цы­ен­таў гру­пы Д (2) урач скла­дзе ін­ды­ві­ду­аль­ную пра­гра­му па вы­яў­ле­ных фак­та­рах ры­зы­кі. Гэ­та бу­дуць рэ­ка­мен­да­цыі па змя­нен­ні ла­ду жыц­ця: ад­мо­ва ад ку­рэн­ня, пра­віль­нае хар­ча­ван­не, па­ве­лі­чэн­не фі­зіч­най ак­тыў­нас­ці, ад­сут­насць зло­ўжы­ван­ня спірт­ным і г.д. Не па­кі­дай­це гэ­тыя па­ра­ды без ува­гі.

Па­цы­ен­ты груп Д (3) і Д (4) бу­дуць зна­хо­дзіц­ца на дыс­пан­сер­ным улі­ку ў свай­го ўчаст­ко­ва­га ўра­ча-тэ­ра­пеў­та або ін­ша­га ўра­ча-спе­цы­я­ліс­та.

Звяр­ні­це ўва­гу на асноў­ныя па­каз­чы­кі, якія рэз­ка па­вы­ша­юць ры­зы­ку раз­віц­ця сар­дэч­на-са­су­дзіс­тых за­хвор­ван­няў:

1. Па­вы­ша­ны ар­тэ­рыя­льны ціск — вы­шэй­шы за 140/90 мм рт. сл.

2. Па­вы­ша­ны ха­лес­тэ­рын (звыш 5 ммоль/л).

3. Ліш­няя ва­га (ін­дэкс ма­сы це­ла — звыш 25). (ІМЦ = ма­са це­ла (кг) : рост (у м2).

4. Па­вы­ша­ны ўзро­вень глю­ко­зы ў кры­ві (звыш 5,5 ммоль/л).

Спа­лу­чэн­не ар­тэ­рыя­льнай гі­пер­тэн­зіі, атлус­цен­ня, па­вы­ша­на­га ўзроў­ню ха­лес­тэ­ры­ну і глю­ко­зы свед­чыць аб на­яў­нас­ці ме­та­ба­ліч­на­га сін­дро­му. Сло­ва «ме­та­ба­ліч­ны» азна­чае «звя­за­ны з аб­ме­нам рэ­чы­ваў». Сін­дром — гэ­та на­яў­насць не­каль­кіх асоб­ных сімп­то­маў. Ме­та­ба­ліч­ны сін­дром ура­чы воб­раз­на на­зы­ва­юць «смя­рот­ным квар­тэ­там», па­коль­кі ён рэз­ка па­вы­шае ры­зы­ку смя­рот­нас­ці ад ін­фарк­ту і ін­суль­ту. Раз­ві­ва­ец­ца гэ­ты сін­дром па­сту­по­ва, і пэў­ны час хво­ры яго ні­як не ад­чу­вае. Та­му і важ­на рэ­гу­ляр­на кант­ра­ля­ваць ча­ты­ры па­каз­чы­кі: ар­тэ­рыя­льны ціск, глю­ко­зу кры­ві, фрак­цыі ха­лес­тэ­ры­ну і ін­дэкс ма­сы це­ла.

У па­лі­клі­ні­цы па мес­цы жы­хар­ства ёсць усё не­аб­ход­нае для хут­ка­га аб­сле­да­ван­ня па­цы­ен­таў. Участ­ко­выя мед­сёст­ры на­ват пер­са­наль­на за­пра­ша­юць прай­сці дыс­пан­сер­ны агляд тых, хто не на­вед­ваў ура­чоў звыш двух га­доў.