І радзей, і пазней

Скарачэнне колькасці насельніцтва краіны будзе адбывацца ў выніку адмоўнага паказчыка нараджальнасці.

Паводле прагнозаў, найбольшыя дэмаграфічныя страты закрануць сельскую мясцовасць. Да 2030 года гарадское насельніцтва ў Беларусі павялічыцца на 2,6 працэнта — з 7,22 млн да 7,41 млн чалавек, і яго доля дасягне 80 працэнтаў. Колькасць сельскага насельніцтва за той жа час скароціцца амаль на 400 тысяч і складзе 1,85 млн чалавек. Колькасць насельніцтва зменшыцца ва ўсіх рэгіёнах, за выключэннем Мінска, насельніцтва якога будзе расці павольнымі тэмпамі, паведамляе Рэсурсны цэнтр ЮНФПА.

Наогул да 2050 года колькасць насельніцтва зменшыцца ў 33 краінах. Доля эканамічна і сацыяльна неактыўных пажылых людзей пры гэтым будзе расці, а колькасць працаздольнага насельніцтва скарачацца.

Вядома, што ўзровень нараджальнасці наўпрост залежыць ад узроўню сацыяльна-эканамічнага развіцця грамадства і сацыяльных змен, якія адбываюцца ў грамадстве. У традыцыйным аграрным грамадстве дзеці былі найперш дадатковымі «працоўнымі рукамі». Працуючы разам з бацькамі, яны набывалі працоўныя навыкі натуральным чынам. Нараджэнне дзяцей мела эканамічны сэнс. У развітым індустрыяльным грамадстве дзеці павінны доўга вучыцца, каб атрымаць кваліфікацыю, якая адпавядала б сучасным патрабаванням. Каб забяспечыць нашчадкам належныя ўмовы, дарослыя аддаюць перавагу меншай колькасці дзяцей.

Для Беларусі характэрная і тэндэнцыя павелічэння сярэдняга ўзросту жанчын пры нараджэнні першага дзіцяці. У апошні час гэта 25,5 года, а наогул сярэдні ўзрост жанчыны пры нараджэнні дзіцяці складае 28 гадоў.

Да змяншэння нараджальнасці вядзе, як ні круці, жаночая эмансіпацыя. Узровень нараджальнасці ў Беларусі досыць нізкі. Сумарны каэфіцыент складае 1,6 на адну жанчыну. Нават нязначны рост гэтага каэфіцыента ў апошні час (да 1,7) не забяспечвае звычайнага ўзнаўлення.

Паляпшэнне становішча жанчыны на рынку працы стымулюе нараджальнасць. Так, у ЗША сумарны каэфіцыент нараджальнасці — 2,06, Нідэрландах — 1,76, Фінляндыі — 1,83, Швецыі — 1,90, Нарвегіі — 1,88. Але ў цэлым у Еўропе сярэдняя колькасць дзяцей, народжаных адной жанчынай (сумарны каэфіцыент нараджальнасці) роўная 1,5.

Святлана БАРЫСЕНКА