Наш галаўны мозг развіваецца цягам усяго жыцця — ён не дастаецца людзям ад нараджэння ў цалкам сфарміраваным выглядзе. Нервовыя клеткі мозга растуць і ствараюць сістэмы, якія забяспечваюць кантроль за рознымі функцыямі — слыху, зроку, руху, маўлення і інш. Калі мозг не стымуляваць ад нараджэння, то нервовыя клеткі развівацца не будуць.
—Участкі мозга, якія адказваюць за развіццё рухаў, размяшчаюцца побач з тымі, што звязаны з маўленнем, — тлумачыць настаўнік-лагапед 3‑й гарадской дзіцячай клінічнай паліклінікі г. Мінска Вольга МАШЭДА. — Таму ўздзеянне на пальчыкі рук прыводзіць да растарможвання рухальных і маўленчых зон мозга. А чым больш розных імпульсаў паступае ў мозг, тым больш паспяхова развіваюцца разумовыя і маўленчыя здольнасці. Для вызначэння ўзроўню развіцця маўлення ў першыя гады жыцця распрацаваны спецыяльны метад. Дзіця просяць паказаць адзін пальчык, два, тры. Дзеці, якім даволі хутка і без напружання даюцца ізаляваныя рухі пальчыкаў, — гэта малыя, якія размаўляюць. Калі ж пальцы дзіцяці непаслухмяныя, напружаныя, згінаюцца толькі разам, або, наадварот, слабыя і не даюць дакладных ізаляваных рухаў, значыць, ёсць праблемы з маўленнем…
Да таго часу, пакуль рухі пальцаў рук не стануць свабоднымі, дакладнымі, скаардынаванымі, развіцця маўлення ў поўным аб'ёме дамагчыся не ўдасца.
Развіваючая работа ажыццяўляецца па прынцыпе «знізу ўверх» — ад руху да маўлення, а не наадварот.
Трэніраваць пальцы рук можна з 6‑месячнага ўзросту. Самы просты метад — масаж, пагладжванні ад кончыкаў пальчыкаў да запясця. Можна выкарыстоўваць і такое практыкаванне: браць кожны пальчык, згінаць і разгінаць яго. Такім чынам маўленчыя ўчасткі будуць фарміравацца ў абодвух паўшар'ях галаўнога мозга.
З 7–8 месяцаў дзіця пачынае «заграбаць» прадмет у далонь з поўным згінаннем вялікага пальчыка. Цяпер яму можна даверыць складванне ў скрыню буйных яркіх цацак і прадметаў.
Найбольш цяжка дзіцяці даецца расцісканне пальчыкаў. Большасць дзяцей навучаюцца гэтаму ў 10–11 месяцаў. У гэты перыяд можна вучыць катаць шарыкі з цеста, рваць паперу, перабіраць драўляныя каралі і гузікі, знаходзіць у ёмістасці з крупамі нейкія дробныя прадметы. Дзеці любяць такія гульні, галоўнае, каб дарослыя падтрымлівалі іх.
Для развіцця пераймання рухаў выкарыстоўваюць пацешкі, у якіх задзейнічаюць дзіцячыя ручкі: «ладушкі-ладушкі», «сарока-белабока», «хлопчык-з‑пальчык», «ідзе каза рагатая». Падабаюцца дзецям і актыўныя гульні, калі іх тармосяць, падкідваюць.
Для развіцця дробных скаардынаваных рухаў рук можна выкарыстоўваць гульні з кубікамі, укладышамі, рознакаляровымі прышчэпкамі, складванні пірамідак і матрошак, практыкаванні для пальчыкаў і пальчыкавы тэатр.
У 1 годзік дзіця авалодвае некаторымі рухавымі маніпуляцыямі, у яго ўзнікае патрэба ў кантактах з дарослым. Як вынік — вымаўленне 3–10 асэнсаваных слоў, якія працяглы час перамешваюцца з лопатам.
Рабіце так:
1.Развівайце дробную маторыку рэгулярна (з улікам узросту).
2.Спачатку выконвайце ўсе рухі рукамі дзіцяці, а па меры засваення яно пачне рабіць усё самастойна.
3.Сачыце за тым, каб практыкаванні выконваліся правільна. Калі нешта не атрымліваецца, дапамажыце з выкананнем: зафіксуйце патрэбнае становішча пальчыкаў і інш.
4.Чаргуйце новыя практыкаванні і гульні са старымі.
5.Хваліце дзіця за поспехі, сачыце за яго настроем і фізічным станам.
Святлана БАРЫСЕНКА
Амаль тысяча дзвесце чалавек сабраліся, каб вырашаць найважнейшыя пытанні развіцця краіны.
Расказаў першы намеснік старшыні Дзяржаўнага камітэта па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь Дзяніс Каржыцкі.
Як вакцыны выратоўваюць жыцці і чаго можа каштаваць іх ігнараванне?
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
