Цешча і шэршні

З тых ча­соў, як мы за­бра­лі це­шчу да ся­бе ў го­рад, яе дом у вёс­цы пус­туе: вы­бі­ра­ем­ся хі­ба раз на год, ка­лі бя­ром ад­па­чы­нак.

Дык вось. Пры­яз­джа­ем не­як і ба­чым, што над дзвя­ры­ма ве­ран­ды па­ся­лі­лі­ся шэрш­ні. Лё­та­юць, га­ды, па два­ры, гу­дуць, як тыя бам­бар­дзі­роў­шчы­кі... Але ж нас не ча­па­юць, пэў­на, ця­мяць, хто тут са­праўд­ныя гас­па­да­ры... Ну дык і ня­хай са­бе... Я — збі­ра­ю­ся ў гры­бы. А це­шча, ба­чу, ста­іць на два­ры і, за­драў­шы га­ла­ву, па­зі­рае на тое гняз­до.

— Ва­сі­леў­на, што так піль­на ці­ку­е­це? — пы­та­ю­ся на ўся­ля­кі вы­па­дак.

— Ды вось ду­маю, зя­цёк, як бы спа­роць гэ­тых «ква­та­ран­таў», — ад­каз­вае це­шча.

— Лепш не ча­пай­це, — раю гас­па­ды­ні, — а то, крый Бог, раз­ва­ру­шы­це — ма­ла не па­да­сца.

Жан­чы­на слу­хае, але ж як быц­цам не ве­рыць мне. Та­ды я на поў­ным сур'­ё­зе ка­жу ёй: маў­ляў, ёсць адзін спо­саб...

— Які? — ажыў­ля­ец­ца це­шча.

— У нас жа бу­дзе доў­гая жэрд­ка? — пра­цяг­ваю.

— А як жа... Ёсць, — ад­каз­вае гас­па­ды­ня. — Ёю мож­на спа­роць гняз­до?

— Не, — пе­ра­пы­няю, — не спя­шай­це­ся. — А пак­ля ці ней­кая ва­та ёсць?

— Ёсць... Ды на­вош­та ж?

— Трэ­ба на­ма­таць яе на жэрд­ку і пры­вя­заць шпа­га­ці­най.

— І што — та­ды ўжо мож­на па­роць?

— Не... Спа­чат­ку па­ма­чыць у бен­зі­не.

— І той сму­род у гняз­до? — це­шча пра­гне рас­пра­вы над «пры­шэль­ца­мі»!

— Не, — пе­ра­пы­няю. — Тую пак­лю ці ва­ту трэ­ба спяр­ша пад­па­ліць...

Ба­чу, як мая Ва­сі­леў­на ня­ў-цям­на, ні­чо­га не ра­зу­ме­ю­чы, лы­пае ва­чы­ма, але ж да­вод­жу той дыя­лог да ла­гіч­на­га фі­на­лу:

— А вось та­ды, ка­лі «фа­кел» доб­ра ўзга­рыц­ца, яго мож­на і ў гняз­до.

— Дык гэ­так жа, То­лі­чак, і ха­та мо­жа зга­рэць, — да­хо­дзіць на­рэш­це да це­шчы.

— Ну вя­до­ма ж, мо­жа, — уз­ды­хаю я. — Але шэрш­няў так­са­ма не бу­дзе!

— Усё жар­ту­еш са ста­рой, усё здзе­ку­еш­ся, — пад­ціс­кае вус­ны Ва­сі­леў­на і зноў за­дзі­рае га­ла­ву — гля­дзіць на тое гняз­до.

Мне б спы­ніц­ца і неш­та слуш­нае ска­заць ёй, дык жа не: у гры­бы ду­жа хо­чац­ца.

...Праз га­дзін­ку-дру­гую вяр­та­ю­ся з ле­су і зда­лёк яшчэ ба­чу — ля вес­ніц «ка­рэ­та» «хут­кай да­па­мо­гі» ста­іць. Не ўцяр­пе­ла, зна­чыць, мая Ва­сі­леў­на, уз­ва­ру­шы­ла шэрш­няў!

І са­праў­ды ў ха­це — на двух лож­ках — і жон­ка, і це­шча. Ка­ля іх па дак­тор­цы ў бе­лых ха­ла­тах.

Але ж, дзя­ка­ваць Бо­гу, не­як абы­шло­ся: у баль­ні­цу ма­іх жан­чын не за­бра­лі.

Ана­толь З.

г. Мінск.

Рэ­ві­зор сваю служ­бу знае

...Што ні ка­жы, а ў вя­лі­кім го­ра­дзе ча­ла­ве­ку ця­жэй. Гля­не ён, бед­ны, з вы­шы­ні свай­го па­вер­ха аль­бо вый­дзе на ву­лі­цу — на­ро­ду цем­ра, мож­на ска­заць, не раў­ну­ю­чы, як тых му­ра­шоў! Усе сну­юць узад-упе­рад, і ўсе та­бе не­зна­ё­мыя. Аж дзі­ка ро­біц­ца: ні та­бе спы­ніц­ца ля ка­го, ні па­ві­тац­ца, ні за­га­ва­рыць. Ні­ко­му ты не па­трэб­ны, ні­ко­му не ці­ка­вы...

Ін­шая рэч у нас, у мяс­тэч­ку. Усе тут свае, усе, мож­на ска­заць, род­ныя. Кож­на­га ве­да­еш ма­ла што па іме­ні, дык яшчэ і па баць­ку, па дзе­ду, па дзе­цях, па спра­вах... Су­стрэ­неш­ся, — і пай­шло-па­еха­ла. Неш­та смеш­нае мож­на ўзга­даць так­са­ма.

Узяць хоць бы на­шу Мар­ты­наў­ну. Не­ка­лі яна рэ­ві­зо­рам бы­ла ва ўпраў­лен­ні сель­скай гас­па­дар­кі, ка­бі­нет асоб­ны ме­ла — з вя­лі­кім ста­лом, з тэ­ле­фо­на­мі...

Дык вось, рас­каз­ва­ла, зво­ніць ёй не­як сяб­роў­ка з вёс­кі і ад­ра­зу ж ка­ман­дуе: «Кі­дай сваю пра­цу — гры­бы ў ле­се пай­шлі! Ба­ра­віч­кі, па­да­сі­на­віч­кі... Ма­ла­дзень­кія... Ну, прос­та цуд! Су­сед поў­ны ко­шык на ро­ва­ры па­вёз... Да­вай і мы з та­бою ма­ха­нём!»

— Ну як гэ­та — ма­ха­нём? — бян­тэ­жыц­ца рэ­ві­зор­ка. — Я ж не ма­гу... Я на пра­цы.

— Пры­чы­ну знай­шла... Мож­на па­ду­маць, што ты на кан­ве­е­ры пра­цу­еш — без ця­бе вы­твор­часць ста­не!.. Ані­чо­га ж не зро­біц­ца: па­пе­ры згар­ні і хо­ду... Да­вай, я ча­каю!

«Ат, — па­ду­ма­ла Мар­ты­наў­на, — і са­праў­ды: пра­ца — яна ні­ко­лі не скон­чыц­ца, а гры­бы сён­ня ёсць, заўт­ра — ня­ма. Дык ча­му, і праў­да, у лес не зма­тац­ца?»

Ад­пра­сі­ла­ся, за­еха­ла да­моў, пе­ра­апра­ну­ла­ся — праз га­дзін­ку яны ўжо ў ле­се бы­лі. Але ж...

Гэ­та су­се­ду ў кош гры­бы са­мі пра­сі­лі­ся. Ім жа з сяб­роў­кай — трас­цу! Но­гі ад­бі­лі — дзве жме­ні лі­сі­чак знай­шлі. І ве­ча­рэе ўжо: кал­гас­ны ста­так на дой­ку па­гна­лі.

— У тым ляс­ку яшчэ па­гля­дзім — ка­жа сяб­роў­ка, — і ўсё: зной­дзем дык зной­дзем, а не — то не з на­шым шчас­цем...

Ідуць яны да та­го ляс­ка, усоў­ва­юць на­сы ў гу­шчар, а там... жы­вё­ла ней­кая. І вя­лі­кая... Лось ці што? Пры­гля­дзе­лі­ся — ка­ро­ва! Ста­іць... Ча­мусь пры­вя­за­ная...

У Мар­ты­наў­ны, як рэ­ві­зо­ра, ад­ра­зу ж дум­ка: нех­та з кал­гас­на­га стат­ка скрас­ці ха­цеў. Трэ­ба ў мі­лі­цыю зва­ніць, каб зло­дзея пад­піль­на­ва­лі, трэ­ба пра­ве­рыць...

Але ж гэ­та — по­тым. А за­раз што? Вы­мя ў ка­ро­вы як тое вяд­ро. Даў­но, ві­даць, не да­ілі: шка­да жы­вё­лі­ну.

Мар­ты­наў­на блі­жэй да ле­су жы­ла: пры­вя­ла ка­ро­ву да­моў, па­да­іла, на­па­іла. На­заўт­ра зран­ку па­еха­ла на пра­цу. На­він там ні­я­кіх: пра знік­лую ка­ро­ву ні сло­ва ні­хто.

Прый­шло­ся ўве­ча­ры са­мой па­ехаць на фер­му. Пад­лі­чы­ла ўсіх ка­роў унут­ры (ні­чо­га ні­ко­му не ка­жу­чы), пад­лі­чы­ла ў вы­гуль­ным два­ры. Ліч­бы схо­дзяц­ца. Дык чыя ж у яе ка­ро­ва?

Так і так, ка­жа яна за­гад­чы­цы фер­мы, пры­вя­ла на сваю га­ла­ву... Мо­жа, возь­ме­це ў ста­так? У вас хут­чэй яе зной­дуць...

Як у ва­ду гля­дзе­ла! Га­дзі­ны праз дзве прый­шла на фер­му ба­бу­ля з да­лё­кай вёс­кі, ска­за­ла, што ўнук, апо­ек, вы­гнаў­шы ра­гу­лю ў по­ле, на­вя­заў яе ў ляс­ку, а сам — у кра­му «на пі­ва». І на­піў­ся там так... Пра ка­ро­ву ўспом­ніў толь­кі на­заўт­ра!

...Яно доб­ра ўсё, што доб­ра кан­ча­ец­ца.

Н. Ня­хай,

Чэр­вень­скі ра­ён.

Адзін дзень з жыц­ця гас­па­ды­ні

Ро­дам я з не­вя­лі­кай вё­сач­кі, што ля во­зе­ра Сві­цязь, і год та­му яшчэ, ка­лі жы­ла мая ма­ма, до­сыць час­та ез­дзі­ла ту­ды, пра­вед­ва­ла — і яе, і сяст­ру...

Дык вось. Пры­яз­джаю не­як. Сяст­ра ка­жа, што ёй вель­мі трэ­ба ў На­ва­гру­дак. А мне — ад­па­вед­на — па­быць за гас­па­ды­ню.

Трэ­ба дык трэ­ба, не ма­лень­кая, дзя­куй Бо­гу.

Рас­ка­за­ла мне сяст­ра, што ра­біць, ка­го, ка­лі і чым кар­міць.

Як след я ўсё па­ра­бі­ла — і ў абед, і ве­ча­рам, на­нач за­чы­ні­ла ко­за­чак: Ро­зу, Мі­мо­зу, Зор­ку і коз­лі­ка Бор­ку. За­зі­раю ў ку­рат­нік, а там — лі­чы што пус­та. Ча­му? Сяст­ра ж ка­за­ла, што ку­рэй па­він­на быць 16, а сям­нац­ца­ты — пе­вень...

Я за­хва­ля­ва­ла­ся — пай­шла шу­каць. Па­гля­дзе­ла за хлеў­чы­кам, прай­шла­ся па ву­лі­цы — у адзін бок, у дру­гі, па­клі­ка­ла... Ня­ма!

Па­ча­ла ўспа­мі­наць, ці не бе­га­лі якія са­ба­кі, ці не лё­таў кар­шун? Бо яны ж маг­лі спа­ло­хаць ку­рэй, але каб з'ес­ці... Ды цэ­лы дзя­ся­так...

Я ў ад­чаі: не ве­даю, што ду­маць, дзе шу­каць.

За­зір­ну­ла ў су­сед­скі квет­нік, у ма­лін­нік, яшчэ раз абы­шла за­ку­точ­кі. Во, ду­маю, што ж я ма­ме ска­жу? Якая з мя­не гас­па­ды­ня: ку­рэй па­губ­ля­ла!

Ад рос­па­чы па­чы­наю клі­каць гуч­ней. Як на тое лі­ха, і ма­біль­нік зво­ніць... Сяст­ра — пы­та­ец­ца пра сваю гас­па­дар­ку. Ду­маю, во якая тэ­ле­па­тыя: ня­доб­рае на­ват на ад­лег­лас­ці ад­чу­вае!

Я толь­кі рот ад­кры­ла, каб шчы­ра пра ўсё рас­ка­заць, — ба­чу (цу­ды та­кі зда­ра­юц­ца!): з-за хлеў­чы­ка, што пры да­лё­кай ха­це, вы­бя­гае ад­на ку­рач­ка, за ёй — дру­гая і ўсе ас­тат­нія! А сле­дам — пры­го­жы не­зна­ё­мы пе­вень. «Пад­га­няе» іх ды кво­кае: вось, маў­ляў, мае пры­га­жу­ні... У мя­не ад ра­дас­ці на­ват слё­зы на­бег­лі.

...Вось та­кі атры­маў­ся дзень — з жыц­ця ня­ўда­члі­вай гас­па­ды­ні.

Лі­лія Скін­дзер,

г. Іва­цэ­ві­чы.

Па су­ніч­кі...

Баць­кі і са­праў­ды вы­хоў­ва­юць дзя­цей, а дзе­ці — баць­коў. Не ве­ры­це? Та­ды слу­хай­це.

На­ша вёс­ка амаль з усіх ба­коў акру­жа­на ле­сам. У доб­рыя га­ды ягад ды гры­боў там — хоць каў­ша­мі бя­ры! Ці ка­ша­мі... Вось лю­дзі і бя­руць: увесь лет­не-асен­ні се­зон у ле­се «пра­па­да­юць». Але ж за­раз не пра гэ­та.

У нас ка­ля са­ма­га ле­су не­як сот­кі бы­лі, мы там буль­бы на­са­дзі­лі. Трэ­ба ж на­гля­даць, як рас­це, трэ­ба ж пра­са­чыць, каб жу­кі не ўссе­лі, каб пус­та­зел­ле ў рост не пай­шло...

Сха­дзі­ла не­як з дзет­ка­мі (Ві­цы — дзе­сяць га­доў, Ле­ры — сем і Алён­цы — тры), пра­ве­ры­ла ўсё... Дай, ду­маю, і ў ля­сок за­зір­ну — пер­шых су­ні­чак ма­лым па­шу­каю. Ка­жу ста­рэй­шай да­чцэ: «Ты па­гля­дзі сяст­ры­чак, а я вам ху­цень­ка ягад на­збі­раю».

За­бег­ла ў лес, ту­ды-сю­ды па­кру­ці­ла­ся, жмень­ку на­бра­ла ды на­зад на ўзлес­се. Гля­джу і ва­чам не ве­ру: дзя­цей ма­іх ня­ма! Ду­маю, ня­ўжо да­моў без мя­не пай­шлі? Але ж не па­він­ны, бо яны ў мя­не па­слух­мя­ныя.

Да­вай я клі­каць іх — з ле­су на крык вы­бя­гае Ві­ка.

— А дзе ас­тат­нія? — пы­та­ю­ся ў яе.

— Ой, ма­мач­ка, я ска­за­ла Ле­ры, каб гля­дзе­ла Алён­ку, а са­ма так­са­ма ў яга­ды пай­шла.

Удзвюх ужо мы ста­лі гу­каць ма­лод­шых.

З ле­су вы­бя­гае Ле­ра. Я да яе:

— Дзе Алён­ка?

— Ой, ма­мач­ка, я ёй ска­за­ла тут па­ста­яць, а са­ма ады­шла­ся ягад па­гля­дзець.

Утра­іх мы ста­лі клі­каць Алён­ку. А яна ў нас, трэ­ба ска­заць, дзяў­чын­ка вель­мі ціх­мя­ная: слоў­ка ліш­ня­га ні­ко­лі не ска­жа... Кры­чым мы, кры­чым, а ў ад­каз ці­шы­ня — ні­хто не ад­гу­ка­ец­ца...

У рос­па­чы я ха­це­ла зноў­ку ў лес па­бег­чы. А ку­ды, у які бок? Не­вя­до­ма... Ды і ста­рэй­шых па­кінь... А рап­там яны так­са­ма ў лес па­да­дуц­ца — сяст­рыч­ку шу­каць?

Што ра­біць? Як той ка­заў, узя­ла са­ма ся­бе ў ру­кі — да­вай ва­кол пры­гля­дац­ца. І што вы ду­ма­е­це: пад ад­ной з ела­чак уба­чы­ла сваю да­чуш­ку! Ста­іць, маў­чыць, не ад­зы­ва­ец­ца. Ці то па­крыў­дзі­ла­ся, што мы не ўзя­лі яе су­ніч­кі збі­раць, ці то пра­ву­чыць нас ха­це­ла?

Га­лі­на Цу­ма­ра­ва,

в. Ста­ры Пруд.

Руб­ры­ку вя­дзе
Ва­лян­ці­на Доў­нар.

Ад яе ж шчы­рыя він­ша­ван­ні ўсім жан­чы­нам! Ня­хай вам сон­ца смя­ец­ца! Ня­хай усё ўда­ец­ца! Хай свет­лым бу­дзе кож­ны ваш дзень!

Пі­шы­це!