З майстроў — у лесапатолагі, або Доктар, які лечыць дрэвы

Ці за­дум­ва­лі­ся вы, што ў ле­су, як і ў ча­ла­ве­ка, так­са­ма ёсць свае ўра­чы, якія ста­ран­на вы­ву­ча­юць яго хва­ро­бы і ра­ту­юць ад шкод­ні­каў? Та­кія аба­вяз­кі мае ле­са­па­то­лаг Ка­пыль­ска­га ляс­га­са Вік­то­рыя ЕЎ­СЮ­ЧЭ­НЯ. Дзяўчына па­еха­ла ўслед за му­жам Сяр­ге­ем, які ўжо дру­гі год пра­цуе тут па раз­мер­ка­ван­ні па­моч­ні­кам ляс­ні­ча­га.

Пакуль Сяр­гей пра­во­дзіць агляд ле­са­сек, з на­мі раз­маў­ляе Вік­то­рыя. Гэ­та ця­пер сям'я асе­ла ў Ка­пы­лі. А да той па­ры, па­куль ад­но­сі­ны не бы­лі за­рэ­гіст­ра­ва­ны афі­цый­на, у па­ры за­ста­ва­лі­ся роз­на­га­лос­сі — ку­ды ехаць пра­ца­ваць? Ад­нак ле­пей па­чаць рас­по­вед пра сям'ю Еў­сю­чэ­няў з ін­ша­га мо­ман­ту.

...Абое вы­ра­шы­лі ву­чыц­ца на май­строў ле­су ў По­лац­кім дзяр­жаў­ным ляс­ным ка­ле­джы. Тра­пі­лі яны ў ад­ну гру­пу і з са­ма­га пер­ша­га кур­са па­сяб­ра­ва­лі. Са­ма Вік­то­рыя з По­лац­ка, ёй бы­ло лёг­ка, бо ву­чы­ла­ся ў род­ным го­ра­дзе. На­конт вы­ба­ру пра­фе­сіі доў­га су­мня­ва­ла­ся: як гэ­та звы­чай­на зда­ра­ец­ца з мо­лад­дзю, ха­це­ла­ся і та­го, і дру­го­га, і трэ­ця­га — ка­ра­цей, па­спра­ба­ваць ся­бе ва ўсім. Да апош­ня­га ду­ма­ла іс­ці ў ве­тэ­ры­на­ры. Ад­нак пе­рад ва­чы­ма быў уда­лы прык­лад ста­рэй­шай сяст­ры, якая ву­чы­ла­ся ў По­лац­кім ляс­ным ка­ле­джы на май­стра ле­су. Ляс­ную спра­ву не на­за­веш жа­но­чым за­ня­ткам, але з кож­ным го­дам на гэ­тую спе­цы­яль­насць па­сту­пае ўсё больш дзяў­чат. За­кан­чваў уста­но­ву і род­ны дзядзь­ка Вік­то­рыі. Па­ду­маў­шы, яна пас­ля дзе­вя­ці кла­саў па­сту­пі­ла ў ка­ледж.

У Сяр­гея бы­ла ін­шая гіс­то­рыя: ён ура­джэ­нец Ка­пы­ля, а ву­чыц­ца па­ехаў аж­но ў По­лацк. На­прош­ва­ец­ца спра­вяд­лі­вае пы­тан­не — ча­му хло­пец вы­ра­шыў вы­брац­ца па ве­ды так да­лё­ка? Тым больш што, як і Вік­то­рыя, доў­га пе­ра­бі­раў спе­цы­яль­нас­ці. Ака­за­ла­ся, на По­лач­чы­не жы­ве ба­бу­ля Сяр­гея, і кла­пат­лі­вы ўнук вы­пра­віў­ся ёй на да­па­мо­гу. За га­ды ву­чо­бы хло­пец зра­зу­меў, што жыц­цё ўда­ле­чы­ні ад до­ма не цу­кар, і па раз­мер­ка­ван­ні вы­ра­шыў вяр­нуц­ца ў род­ны край, ку­ды пас­ля за­браў і жон­ку.

Доў­гі час яны прос­та сяб­ра­ва­лі. Сяр­гей не­каль­кі ра­зоў ра­біў спро­бы пры­знац­ца ў сва­іх па­чуц­цях, ад­нак дзяў­чы­на ўпар­ці­ла­ся і не пры­ма­ла за­ля­цан­няў. Са­ма тлу­ма­чыць па­во­дзі­ны так: ха­це­ла пра­ве­рыць — ці са­праў­ды гэ­та ка­хан­не. Да­па­мог ра­за­брац­ца вы­па­дак. Во­ляю лё­су «сяб­роў» па­ста­ві­лі на­пар­ні­ка­мі для вы­ка­нан­ня су­мес­на­га пра­ек­та па эка­ло­гіі, і пра­ца вы­ма­га­ла час­тых су­стрэч. Пас­ля зда­чы пра­ек­та, які аба­ра­ні­лі на «вы­дат­на», усё і за­кру­ці­ла­ся. Гэ­та быў апош­ні курс на­ву­чан­ня, а ў хут­кім ча­се за­ка­ха­ныя атры­ма­лі дып­ло­мы і раз'­еха­лі­ся па раз­мер­ка­ван­ні: Вік­то­рыя — у Бя­рэ­зін­скі бія­сфер­ны за­па­вед­нік, а Сяр­гей — у Ка­пыль­скі ляс­гас. Ве­да­лі б ра­ней, што так скла­дзец­ца — па­еха­лі б ра­зам.

— У Бя­рэ­зін­скім за­па­вед­ні­ку я пра­ца­ва­ла май­страм ле­су, — уз­гад­вае дзяў­чы­на. — Там бы­ла свая спе­цы­фі­ка: вы­сеч­кі не пра­во­дзі­лі­ся. А су­пра­цоў­ні­каў уся­го і бы­ло, што я, па­моч­нік ляс­ні­ча­га ды ча­ты­ры лес­ні­кі. Ці­шы­ня і спа­кой.

Ад­нак за 400 кі­ла­мет­раў за­стаў­ся ка­ха­ны, ды і год рэд­кіх су­стрэч даў­ся ў зна­кі: трэ­ба бы­ло неш­та мя­няць. Ле­тась у лю­тым яны ажа­ні­лі­ся, і муж за­браў ма­ла­дую жон­ку з за­па­вед­ных мяс­цін на сваю ра­дзі­му, у Ка­пыль. На но­вым мес­цы Вік­то­рыі да­вя­ло­ся змя­ніць про­філь пра­цы: з май­стра ле­су яна пе­ра­ква­лі­фі­ка­ва­ла­ся ў ін­жы­не­ра-ле­са­па­то­ла­га. Ін­шы­мі сло­ва­мі, ста­ла ляс­ным «док­та­рам».

— Па пер­шым ча­се не ве­да­ла, што ра­біць, бо ў кніж­ках на­пі­са­на ад­но, а на прак­ты­цы атрым­лі­ва­ец­ца зу­сім ін­шае. Але на­пра­мак ці­ка­вы, па­ста­ян­на да­вед­ва­ю­ся штось­ці но­вае, — рас­каз­вае Вік­то­рыя. — Гэ­та се­зон­ная пра­ца, якая па­чы­на­ец­ца з кан­ца кра­са­ві­ка і пра­цяг­ва­ец­ца да кан­ца ліс­та­па­да. Зі­мою шкод­ныя ку­зур­кі, як вя­до­ма, спяць.

Ле­са­па­то­лаг па­каз­вае ра­бо­чы ін­стру­мент: пласт­ма­са­выя ко­ну­са­па­доб­ныя паст­кі для на­ся­ко­мых. Ад­ной та­кой пры­ла­ды да­стат­ко­ва на 25 гек­та­раў ле­су. «Упры­га­жэн­ні» Вік­то­рыя раз­веш­вае па ел­ках, на якіх вод­зяц­ца ка­ра­е­ды-ты­пог­ра­фы ці са­сно­выя пі­ліль­шчы­кі. Апе­ты­ты «еда­коў» час­та пры­вод­зяць да ма­са­ва­га за­сы­хан­ня дрэў.

Акра­мя ба­раць­бы са шкод­ні­ка­мі, ле­са­па­то­лаг што­год аба­вяз­ко­ва пра­во­дзіць за­ме­ры на вы­дзе­ле­ных пля­цоў­ках — гэ­та тры ўчаст­кі, на якіх рас­туць тры па­ро­ды дрэў: ел­ка, бя­ро­за, дуб. Спе­цы­я­ліст вя­дзе ўлік, на­коль­кі дрэ­вы зда­ро­выя.

Вік­то­рыя ад­зна­чае: ёй па­шан­ца­ва­ла, што да яе ў ад­дзе­ле пра­ца­ва­лі ле­са­па­то­ла­га­мі яшчэ тры ча­ла­ве­кі. Кож­ны неш­та пад­ка­заў, па­ка­заў і ма­ла-па­ма­лу з но­вай спе­цы­яль­нас­цю яна ра­за­бра­ла­ся. Сяр­гей ужо дру­гі год пра­цуе па­моч­ні­кам кі­раў­ні­ка ляс­ніц­тва. У яго пад­па­рад­ка­ван­ні два май­стры ле­су і лес­ні­кі. У асноў­ным Сяр­гей зай­ма­ец­ца па­пя­ро­вай пра­цай і ад­во­да­мі ле­са­сек. Пра­ца па­да­ба­ец­ца, яго ўсё за­да­валь­няе, у ад­роз­нен­не ад Вік­то­рыі — жон­ка не су­праць пе­ра­брац­ца блі­жэй да По­лац­ка. Па­ла­чан­цы сум­на ў Ка­пы­лі: до­ма ёсць шмат мес­цаў для ці­ка­ва­га ад­па­чын­ку мо­ла­дзі.

— А тут пра­сцей з'ез­дзіць у Ня­свіж, па­гля­дзець па­лац, ён зна­хо­дзіц­ца за 15 кі­ла­мет­раў ад­сюль, — ка­жа Вік­то­рыя. — Ча­сам на­вед­ва­ем ля­до­вы па­лац, што ў Са­лі­гор­ску. У са­мім Ка­пы­лі за­баў ма­ла. Ёсць фіз­куль­тур­на-азда­раў­лен­чы комп­лекс, ку­ды мож­на бяс­плат­на ха­дзіць у ба­сейн ці трэ­на­жор­ную за­лу — ляс­гас за­бяс­печ­вае та­кі дзень ад­па­чын­ку. Уво­гу­ле, тут уме­юць ар­га­ні­за­ваць воль­ны час сва­іх су­пра­цоў­ні­каў. На­прык­лад, пра­вод­зяц­ца спар­тыў­ныя спа­бор­ніц­твы ся­род ляс­га­саў. Трох­дзён­ ная ванд­роў­ка ў Санкт-Пе­цяр­бург — так­са­ма «бо­нус» ад пра­цы.

Не крыў­ду­юць ма­ла­дыя спе­цы­я­ліс­ты і на ка­лек­тыў: ка­ле­гі ўсе, як на пад­бор, з гу­ма­рам. Ка­лі па­трэб­на да­па­мо­га — ідуць на вы­руч­ку і не ад­маў­ля­юць.

Да­лей пра­цяг­ваць на­ву­чан­не Вік­то­рыя не збі­ра­ец­ца, а вось Сяр­гей ужо на трэ­цім кур­се «за­воч­кі» БДТУ.

Па­куль су­жэн­цы жы­вуць на здым­най ква­тэ­ры, арэн­ду якой аплач­вае ляс­гас. Вік­то­рыя да­дае, што ка­лі б не гэ­тая па­лёг­ка, то ў бюд­жэ­це ўтва­ры­ла­ся б знач­ная «дзір­ка». Дзяў­чы­на атрым­лі­вае тры з па­ло­вай міль­ё­ны руб­лёў, яе муж — ча­ты­ры з па­ло­вай.

— На­са­мрэч, у Ка­пы­лі кош­ты не­ма­лень­кія, — да­дае Вік­то­рыя. — Крам ма­ла, але гэ­та на­ват доб­ра: менш мар­ну­ем гро­шай. Па адзен­не ез­дзім на ры­нак у Слуцк — ён зна­хо­дзіц­ца за 60 кі­ла­мет­раў ад­сюль.

Ма­ла­дая сям'я асаб­лі­ва не за­гад­вае на­пе­рад, бо кло­па­таў ха­пае і на пра­цы, і до­ма. У бу­ду­чы­ні яны збі­ра­юц­ца на­бы­ваць жыл­лё — ня­хай жа іх за­ду­ма спраў­дзіц­ца!

Ка­ця­ры­на РА­ДЗЮК.

Фо­та Над­зеі БУ­ЖАН і з ар­хі­ва.

Мінск — Ка­пыль — Мінск.