Усё часцей мы вымушаны адстойваць сваю гісторыю, яшчэ раз даказваць даўно вядомыя ісціны, рабіць усё дзеля таго, каб не дапусціць скажэння падзей Другой сусветнай вайны, рэабілітацыі фашызму і прыніжэння ролі савецкага народа ў Вялікай Перамозе. Такой пазіцыі прытрымліваюцца і ўдзельнікі міжнароднага форуму пераможцаў «Вялікая Перамога, здабытая адзінствам», які ўпершыню адбыўся ў Мінску.
Анатоль ІКСАНАЎ, выканаўчы дырэктар Міждзяржаўнага фонду гуманітарнага супрацоўніцтва дзяржаў — удзельніц краін СНД:
— Назва форуму красамоўная. Сапраўды, перамагчы ў тую страшную вайну, якую забываць нельга, мы маглі толькі разам. Калі б паасобку, не было б ні незалежнай Беларусі, ні Расіі, ні Арменіі... Перамогу над фашызмам здабывалі ўсім светам. Яе цана, перш за ўсё, заключалася ў тым, што пацярпела кожная сям'я. І варта ў XXІ стагоддзі нагадваць, чаго чалавецтву каштавала гэтая катастрофа — Другая сусветная вайна.
На жаль, сёння многія працэсы палітызаваны, і пад палітычныя праблемы пачынаюць «падцягваць» і псеўдагісторыю — з тым, каб перагледзець і вынік Вялікай Перамогі. Для мяне самая галоўная праблема заключаецца ў тым, каб маладыя вучоныя, якія прыходзяць у гістарычную навуку, мелі правільныя арыенціры. Важна, каб моладзь розных краін працягвала кантактаваць, каб у будучыні разам вырашаць агульныя праблемы.
Тарас ГАГНІДЗЭ, старшыня арганізацыі «Гістарычная спадчына» (Грузія):
— Тое, што гісторыю, асабліва савецкага часу, перапісваюць, выкладаюць на свой лад, а пэўныя таварышы прыстасоўваюць яе пад свае кан'юнктурныя інтарэсы, у большай ступені актуальна для Грузіі, чым для Беларусі. У нашай краіне ветэранаў падтрымліваюць вельмі сціпла.
Яны атрымліваюць невялікую пенсію, ніякіх сацыяльных ільгот у іх няма. Трэба аддаць належнае новай уладзе, якая ў апошні час пачала звяртаць увагу на ветэранаў, але гэта кропля ў моры ў параўнанні з тым, чаго заслугоўваюць гэтыя паважаныя людзі. Падобныя форумы — як глыток паветра для іх, як сонейка ў цяжкі воблачны восеньскі дзень.
Палад БЮЛЬБЮЛЬ аглы, Надзвычайны і Паўнамоцны Пасол Азербайджанскай Рэспублікі ў Расійскай Федэрацыі, старшыня праўлення Міждзяржаўнага фонду гуманітарнага супрацоўніцтва дзяржаў — удзельніц краін СНД:
— У Азербайджане з вялікай павагай адносяцца да гісторыі Вялікай Айчыннай вайны. Калі яна пачалася, у краіне пражывала каля 5 мільёнаў насельніцтва. 660 тысяч чалавек пайшлі на фронт, больш за 400 тысяч не вярнуліся дадому. Баку забяспечваў фронт нафтай, бензінам, алівай. Баку прымаў параненых, якія да нас ішлі з усіх франтоў. Баку ўнёс вельмі вялікі ўклад у Перамогу ў Вялікай Айчыннай вайне.
Сёння, калі мы жывём у розных краінах, у абсалютна іншай палітычнай абстаноўцы, кажучы сучаснай мовай, у іншым фармаце, вельмі важна памятаць пра тое, што зрабілі нашы бацькі і дзяды дзеля нашай свабоды, дзеля сённяшняга жыцця. Забываючы аб гэтым, мы перакрэсліваем цэлую вялізную трагічную і гераічную старонку краіны, у якой большасць з нас нарадзілася. І гэта было б абуральнай несправядлівасцю. Гісторыю трэба берагчы, паважаць. І недапушчальна, каб у XXІ стагоддзі знішчаліся помнікі.
Мікалай ГУЦУЛ, старшыня праўлення Славянскай праваахоўнай арганізацыі «Веча», аўтар кніг па ваенна-навуковай тэматыцы (Малдова):
— Колькі я ўзначальваю арганізацыю, столькі ж Малдова займаецца пытаннямі аднаўлення і ўвекавечвання памяці. 7 мая мы адкрываем 70-ты адноўлены воінскі помнік. Тым не менш сітуацыя ў Рэспубліцы Малдова вельмі няпростая. У нас нават няма падручніка па гісторыі Малдовы.
Нашы школьнікі вывучаюць гісторыю Румыніі. Там, вядома, не адлюстравана роля Чырвонай Арміі ў Вялікай Айчыннай вайне, у тым ліку малдаўскіх салдат, якія ўнеслі свой уклад у Вялікую Перамогу над фашызмам. А ў асноўным падкрэсліваецца, што Малдова, Бесарабія была акупавана таталітарным камуністычным рэжымам. Мы павінны ўнесці кардынальныя змены ў сваю літаратуру, каб у нас была ўласная гісторыя малдаўскага народа.
Аляксандр ЧАЧЫЯ, кіраўнік Цэнтра праблем глабалізацыі, акадэмік Расійскай акадэміі сацыяльных навук, доктар палітычных навук, прафесар:
— Хлуслівыя абвінавачванні супраць нашых бацькоў і дзядоў, якія яшчэ працягваюць вяшчаць з тэлеэкранаў ліберальныя палітыкі, псеўдагісторыкі і купленыя журналісты, павісаюць у паветры. Грамадства адмаўляецца іх прымаць. Адыгрывае сваю ратавальную ролю інстынкт нацыянальнага самазахавання. Людзі разумеюць, што, змешваючы з граззю сваё мінулае, адмаўляючы светлую памяць сваіх бацькоў і дзядоў, яны парушаюць натуральны ход гісторыі, парываюць жывую сувязь часоў і пакаленняў.
А адмаўленне ад пераемнасці пакаленняў азначае гібель нацыі. Вайна, якая закранула нашу культуру, гісторыю, традыцыі, нашу духоўнасць і мараль, не скончылася ў 1945 годзе. Яна працягваецца і сёння. Іншымі формамі, метадамі, але сутнасць не мяняецца. Галоўнае для пэўных сіл — не дапусціць адзінства нашых народаў, бо гістарычны вопыт паказаў: калі мы разам, мы можам усё. І звышдзяржаву пабудаваць, і ў сусветнай вайне перамагчы, і космас заваяваць.
Фота Яўгена ПЯСЕЦКАГА
А разам з імі навучанне, сацпакет і нават жыллё.
Беларусь — адзін з сусветных лідараў у галіне здабычы і глыбокай перапрацоўкі торфу.
«Мы зацікаўлены, каб да нас прыязджалі».
