Вы тут

Уладзімір Лайкоў. Спуджанае шчасце


Уладзімір Лайкоў ужо больш за трыццаць пяць гадоў выкладае беларускую і рускую мову і літаратуру ў Мётчанскай сярэдняй школе Барысаўскага раёна. Дабро, прыгажосць (якая выратуе свет) — гэта тое, што ён часта прапаведуе на сваіх уроках, і тое, што праз мастацкае слова ўласных твораў імкнецца пасеяць, абудзіць, узвялічыць у сэрцах чытачоў. Апавяданне «Спуджанае шчасце» — яркі таму прыклад. Можа быць, у наш тэхнагенны час з яго кліпавым мысленнем паэтызацыя інтымных пачуццяў праз паводзіны і думкі галоўных герояў — маладых людзей — падаецца і не дужа модным аўтарскім стылем, але сам факт такой «нямоднасці» выклікае толькі шкадаванне.

Алесь БАДАК


«У счастья нет завтрашнего дня: у него нет и вчерашнего; оно не помнит прошедшего, не думает о будущем: у него есть настоящее — и то не день, а мгновение». (І.С. Тургенеў)

На прагрэтай сонцам паляне квітнеў чабор. Здавалася, яго духмяны пах даносіў лёгкі ветрык далёка, ажно да бярозавага ўзлеску. А там, ніжэй, за пагоркам адлівала блакітныя хвалі рака яго жыцця — Бярэзіна.

Уся Алесева істота была напоўнена цёплымі краскамі чаканага лета. Яго маладое цела прагла жыцця, вады, хараства, кахання...

Яшчэ ўчора нічога пэўнага, акрэсленага не існавала. Алесю вельмі падабалася Яніна. Раз-пораз яго позіркі былі там, дзе ўзнікала яна. Ён любаваўся яе мілавідным тварыкам, невялікімі карацелькамі-косачкамі, убранымі ў два бэзавыя банцікі. Слухаў звонкі і напеўны голас. Быў у замілаванні ад «зорачак у выгнанні...», пра якія спявала Янінка. Хацелася схавацца ў яе блакітных вачах. Ды хіба толькі схавацца — застацца там назаўсёды! Вось толькі адна незадача. Адзін са знаёмых яму хлопцаў — Мікола — таксама, мабыць, жыў гэтымі мроямі-чаканнямі. І што асабліва бянтэжыла Алеся: Яніне былі даспадобы заляцанні Міколы. Яна смяялася. Гарэзнічала, спявала. Яна звяртала на сябе ўвагу.

Але сёння вечарам моладзь збіраецца побач з палянкай, дзе так пахне чабор. Там будзе весела. Будзе многа музыкі, гульняў і розыгрышаў. Алесю карцела пабыць там. Здавалася, нешта павінна сёння здарыцца.

Першы прыцемак агарнуў наваколле. Каля рэчкі, высока ў небе ўжо шугала полымя: пастараліся хлопцы, нацягалі з недалёкага лесу дроў. Яніна з акардэонам у руках вяла моладзевы рэй. Спявала песню за песняй, хто мог і хацеў, дапамагаў ёй у гэтым. «Червону руту не шукай вечорами...», «У мяне ты адзіны!» Ах, як клаліся не столькі гукі, колькі словы гэтай вясёлай песні на трапяткое сэрца Алеся... «Вось быў бы я ў цябе адзіным... Бо ты — тая чырвоная рута, якую знайшоў я... — думаліся і паўтараліся неадчэпна ў галаве Алеся гэтыя словы, — якая ж ты прыгожая, якая ж ты недасяжная і якая жаданая, мілая мая Янінка!»

Яму так хацелася сказаць гэтыя словы сваёй каханай дзяўчыне. «Вось толькі ці прыйдзецца калі? Адкуль тая мая сарамяжлівасць, адкуль яна, тая нясмеласць?»

А Яніна іграла і спявала. Здавалася, усё наваколле гарэзнічала разам з гэтай прыгажуняй. І верылася, так хацелася верыць у тое, што і яна зверне ўвагу на Алеся, падаруе яму і толькі яму лепшую ў свеце ўсмешку. Такую, што аж затрапечацца сэрца, што нябачныя крылы перанясуць Алеся ў край мілоснасці і кахання.

Пакрысе набліжалася поўнач. Ужо не шугала, а толькі зрэдку зырчэла вогнішча. Моладзь дзе купкамі, а дзе і па двое, пазнікалі ў навакольнай цемры. Да слыху замроенага Алеся нечакана даляцеў раздражнёны голас Міколы. Няйначай зноў крыўдзіць мясцовы гжэчны кавалер Яніну. «Хаця ён і помслівы, гэты Мікола, але зараз, альбо ніколі!» — раптам смела вырашыў Алесь. Ён у адно імгненне быў ужо каля Яніны. «Слухай, Янінка, давай я праводжу цябе дадому!» «Ой, дзякуй, Алеська! Трымай акардэон — дапаможаш паднесці». «Вось яно, блізкае, яснае шчасце...» — словамі паэта падумаў Алесь. Узрушаны і шчаслівы, ён падхапіў адной рукой музычны інструмент, а другой — узяў гарачую і трапяткую руку дзяўчыны. І яны пайшлі ад чабаровай палянкі па сцяжынцы ў вёску...

Потым гулялі разам і наступным вечарам. Адны. Праўда, нібы прысутнічаў і трэці. Больш гаварыла Яніна. Сціплы Алесь усё больш адмоўчваўся. Дзяўчына нават не то пасмяялася, не то сыранізавала: «Маўчанне — золата!» А потым сарвалася з месца і шпарка пабегла ўбок ад сцяжынкі. Алесь — за ёю. Раптам яна ўпала, ён каля яе таксама. «Алеська, родненькі...» — шаптала Яніна. Алесь моцна абняў дзяўчыну. Гарачае яе дыханне абхапіла ўсяго Алеся. Вось-вось, здаецца, вусны сустрэнуцца з вуснамі. Вось яно, блізкае, яснае шчасце...

Ды раптам побач гучна залапатала крыламі нейкая вялікая чорная птушка. Быццам бы хто яе выпусціў з рук... Яніна з Алесем усхапіліся. Страх потым прайшоў. Ды ўжо знаёмая сцежка вяла іх у вёску...

За летам прыйшла восень. Пасля Пакроваў да Алеся (ён вучыўся ўжо ў горадзе) прыспела вестка: Яніна выйшла замуж за Міколу. Яшчэ праз год у іх нарадзіўся сын. А праз восем гадоў яны развяліся.

Алесь жа пасля заканчэння ўніверсітэцкай вучобы пабраўся шлюбам са сваёй аднакурсніцай. Яны нарадзілі дачку і сына, якія праз трыццаць гадоў зрабілі іх багатымі ажно на шэсць унукаў.

Але калі-нікалі асвеціцца Алесева памяць той чабаровай палянкай, тымі цёплымі летнімі вечарамі, тым першым каханнем. І сапраўды: хіба ж на вечар той можна забыцца? Пахне чабор...

Выбар рэдакцыі

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».