Святкаваць дні нараджэння любімых пісьменнікаў можна па-рознаму. А вось прыхільнікі творчасці народнага паэта Беларусі Якуба Коласа дакладна ведаюць: кожны год 3 лістапада, у дзень яго нараджэння, усіх чакаюць у гасцінным доме класіка, які зараз з'яўляецца Дзяржаўным літаратурна-мемарыяльным музеем. А заўтра ўся вялікая каманда па традыцыі рушыць на Стаўбцоўшчыну, каб наведаць родныя мясціны творцы. Свята, што атрымала сімвалічную назву "Каласавіны", стала сапраўды агульным, сёлета яно праходзіць вось ужо 30-ты раз.
— Кожныя з нашых "Каласавін" пакідаюць свой след у даследаванні творчай спадчыны народнага паэта, — кажа дырэктар літаратурна-мемарыяльнага музея Якуба Коласа Зінаіда КАМАРОЎСКАЯ. — Здавалася б, што можна новага знаходзіць на працягу трох дзесяцігоддзяў такой вялікай колькасці даследчыкаў! Аказваецца, можна. Творчасць Коласа, яго жыццёвая дарога невычарпальныя, у іх адкрываюцца ўсё новыя і новыя штрыхі, факты, рысы. Сімвалічна, што кожныя "Каласавіны" як магнітам прыцягваюць у музей новыя матэрыялы, адкрыцці, прадметы. Летась такім адкрыццём сталі лісты Коласа да Аляксея Новікава-Прыбоя, а літаральна сёння нам прынеслі ўнікальныя тканыя посцілкі са Стаўбцоўшчыны. Яны датуюцца канцом ХІХ — пачаткам ХХ стагоддзя.
За 30 гадоў існавання "Каласавін" музею класіка было падорана, перададзена нямала прадметаў, так ці інакш звязаных з творчасцю ці асобай Якуба Коласа. Самыя цікавыя прадметы можна пабачыць на адмысловай юбілейнай выстаўцы. У ліку апошніх знакавых падарункаў — літаграфіі Васіля Ткачука і зборнік выбраных твораў Коласа з дароўным надпісам класіка, адрасаваным яго сябру, рускаму пісьменніку Аляксею Новікаву-Прыбою. Дарэчы, кніга ў музей Коласа была перададзена з фондаў Літаратурнага музея Янкі Купалы.
Успаміны аднаго з удзельнікаў свята дапамаглі скласці пазл апошняга дня Якуба Коласа. Так, скульптар, народны мастак Беларусі Леў ГУМІЛЕЎСКІ расказаў, што бачыў класіка... за дзве гадзіны да яго смерці.
— Я ішоў па Круглай плошчы — зараз плошча Перамогі ў сталіцы. Кіраваўся ў інстытут — я тады працаваў на першым курсе, — успамінае скульптар. — Убачыў, як да гастранома пад'ехала машына "Пабеда". Выйшаў Колас, зайшоў у краму... Калі я вярнуўся дадому з заняткаў, то ўжо стала вядома, што паэт памёр.
Даследчыкі біяграфіі Якуба Коласа пацвердзілі: у той дзень паэт мог заехаць у краму, каб купіць цукеркі ў падарунак сваёй унучцы Машы на дзень нараджэння. Памятная сустрэча пакінула моцнае ўражанне ў свядомасці Льва Гумілеўскага, ён стварыў эскіз скульптурнага партрэта Якуба Коласа з сімвалічнай назвай "Пісьмо ў ЦК. 13 жніўня, 1956 год" (вядома, што ў апошні дзень свайго жыцця класік хадзіў у ЦК з лістом аб стане беларускай мовы).
Госці "Каласавін" — добрыя сябры музея Коласа з-за мяжы. Ужо шмат гадоў доўжыцца сяброўства з Літаратурна-мастацкім музеем Марыны і Анастасіі Цвятаевых у расійскім Аляксандраве. У падарунак Эльвіра КАЛАШНІКАВА, вучоны сакратар Цвятаеўскага музея, прывезла работу мастачкі з Аляксандрава, выкананую ў стылі наіўнага жывапісу.
З музеем Уладзіслава Бранеўскага, філіялам Літаратурнага музея імя Адама Міцкевіча ў Варшаве, пазнаёміла яго загадчыца Эліза ЧАПСКА. Дарэчы, у творчай спадчыне абодвух паэтаў — Коласа і Бранеўскага — можна заўважыць агульныя рысы: яны творцы — з народа, шмат пісалі і клапаціліся пра простых людзей. Нават дамы атрымалі прыкладна ў адзін час, іх планіроўкі падобныя, і ў абодвух будынках сёння — літаратурныя музеі. Разам з жонкай Вандай Уладзіслаў Бранеўскі наведваў Мінск у 1955 годзе. Ёсць успаміны, што ён вельмі высока ацэньваў творчасць свайго беларускага калегі.
У ліку добрых традыцый — віншаванне і вітанне сяброў дома Коласа. Кветкі ў падарунак — унучцы класіка Марыі МІЦКЕВІЧ.
Навукоўцы розных пакаленняў шмат разважалі пра адметнасці творчасці Якуба Коласа, дзяліліся сваімі адкрыццямі і знаходкамі. А таксама выказвалі прапановы. Так, неаднаразова гучала ідэя аб стварэнні персанальнай энцыклапедыі "Якуб Колас". Думку выказаў доктар філалагічных навук, член-карэспандэнт НАН Беларусі Міхась МУШЫНСКІ. Шаноўны даследчык зазначыў, што выхад такога выдання быў бы надзвычай сімвалічным і своечасовым да 135-годдзя класіка, якое мы будзем святкаваць налета. Дарэчы, Міхась Мушынскі быў таксама адзначаны граматай музея за шматгадовае плённае супрацоўніцтва.
Якуб Колас — творца, які дапамог беларусам адчуць сябе беларусамі, яго творчасць — адна з асноў, на якіх грунтуецца сённяшняя нацыянальная ідэя, наша ідэнтычнасць. Яго варта памятаць, вывучаць і — калі будзе неабходнасць — бараніць, — лічаць ганаровыя госці "Каласавін", старшыня Беларускага саюза мастакоў Рыгор СІТНІЦА і старшыня Цэнтральнага камітэта прафсаюзаў работнікаў культуры Наталля АЎДЗЕЕВА.
Некаторыя ўдзельнікі сёлетніх, ужо 30-х "Каласавін", дзяліліся ўспамінамі пра самае першае свята ў гонар Коласа, на якім ім выпала магчымасць некалі прысутнічаць. У іх ліку — старшыня грамадскай назіральнай камісіі па ахове гісторыка-культурнай спадчыны Міністэрства культуры, пісьменнік Анатоль БУТЭВІЧ.
Марына ВЕСЯЛУХА
Фота Кастуся ДРОБАВА
Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».