Адкуль паходзяць назвы вёсак Залессе, Замошша, Бузуны?

Прыходзяць на памяць вёскі Залессе, Замошша, Руднікі, Бузуны, Баравікі Пружанскага раёна, адкуль паходзіць мой род. Раскажыце, калі ласка, аб іх назвах.

Недалёка ад тых мясцін і цяпер жыве брат маёй мамы Мікалай Адамавіч Карпыза, зараз яму 80 гадоў. З іх 40 гадоў ён адпрацаваў сельскім паштальёнам, таму ведае не толькі ўсе навакольныя вёскі, людзей, але і лясы — дзе больш грыбоў, ягад расце. У Рудніках пахаваныя мая бабуля і побач — мама (у 15 гадоў немцы звезлі маму ў Германію).

Газета «Звязда» ўжо 29 гадоў для мяне — родная газета на роднай мове.

У мабільніку я запісаў дату 9.08.2017 г. (з музычным напамінам). «Звяздзе» — 100 гадоў.

З павагай, Сяргей ЖУКАЎ, афіцэр запасу, г. Мінск

Адказвае старшыня Рэспубліканскай тапанімічнай камісіі пры НАН Беларусі Ігар Капылоў.

Паходжанне назваў вёсак Залессе і Замошша не выклікае цяжкасцяў. Гэтыя назвы адносяцца да ліку так званых назваў-арыенціраў — паказваюць на месцазнаходжанне паселішча адносна іншых геаграфічных аб'ектаў. У першым выпадку — найменне сведчыць, што вёска знаходзіцца за лесам, у другім — за мохам. У сваю чаргу слова мох у беларускіх народных гаворках мае значэнне «балота, парослае мохам». З такім жа значэннем гэта слова ўжывалася і ў старабеларускай мове ў перыяд Вялікага Княства Літоўскага. У некаторых мясцовасцях Беларусі так называюць лес, які зарос мохам.

У пісьмовых крыніцах звесткі пра вёску Залессе з'яўляюцца ў канцы XІX ст. У матэрыялах перапісу насельніцтва 1897 года адзначаецца, што ў вёсцы на той час было 35 двароў з 299 жыхарамі. Паводле тагачаснага адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу вёска адносілася да Руднікоўскай (Рудніцкай) воласці Пружанскага павета Гродзенскай губерні.

Вёска Замошша намнога старэйшая. Паводле звестак «Вялікага гістарычнага атласа Беларусі» яна згадваецца ў канцы XVІ ст. У канцы XVІІІ стагоддзя гэты населены пункт адносіўся да маёнтка Сялец Берасцейскага павета ВКЛ, належаў Сапегам. У канцы XІX ст. гэта было даволі шматлюднае паселішча. Паводле перапісу 1897 года ў вёсцы налічваліся 63 двары і 328 жыхароў.

Вёска Руднікі вядзе сваё паходжанне ад назвы «рудня». Так называлася дробнае прамысловае прадпрыемства, на якім у мінулыя часы здабывалі балотную жалезную руду або плавілі, выраблялі з яе жалеза. Людзі, якія здабывалі або плавілі руду, называліся руднікамі. Такім чынам, заснавала гэту вёску сям'я або група сваякоў па назве занятку. Вёска Руднікі ў XІX стагоддзі была валасным цэнтрам: у ёй дзейнічала валасное ўпраўленне, праваслаўная царква, было народнае вучылішча, лячэбніца, лаўка і карчма. На той час у вёсцы было 27 двароў са 196 жыхарамі.

У аснову назвы вёскі Бузуны магла быць пакладзена мянушка чалавека. Бузунамі на некаторых усходнеславянскіх тэрыторыях называлі людзей, якія любілі распачынаць бойку, інакш кажучы, бузуны — гэта задзіры, забіякі, буяны. Бузунамі таксама маглі называцца людзі, якія жылі на балоцістай мясцовасці. Слова буза ў народных гаворках мае значэнні «гразкае, топкае месца», «багна на балоце», «рачны і азёрны мул у вадаёме». У XІX стагоддзі вёска адносілася да Дабучынскай воласці Пружанскага павета, у ёй пражывала 340 чалавек.

Матывацыяй назвы вёскі Баравікі магла паслужыць мянушка людзей, якая ўжывалася для абазначэння тых, хто жыве ў бары. У канцы XІX ст., у адрозненне ад сучаснасці, гэта было даволі шматлікае паселішча. У вёсцы налічвалася 60 двароў з 403 жыхарамі.