Вы тут

Ці здолее Каталонія дабіцца незалежнасці?


Каталонія апошнім часам зноў у «топе» стужак навін сусветных інфармагенцтваў. На 1 кастрычніка тут прызначаны рэферэндум аб незалежнасці ад Іспаніі. Плебісцыт, запэўніваюць мясцовыя палітыкі, адбудзецца нягледзячы на ўсе пагрозы Мадрыда. Урад краіны, у сваю чаргу, катэгарычна супраць і пагражае сепаратыстам самымі жорсткімі мерамі. Як сцвярджаюць аналітыкі, Іспанія цяпер на парозе глыбокага палітычнага крызісу, якога не бачыла з заканчэння грамадзянскай вайны ў 1936 годзе. Чым гэтым разам абернецца палітычнае супрацьстаянне Мадрыда і Барселоны?


Сярпом па кароне

Карані канфлікту «памерам» амаль з тысячагоддзе. Каралеўства Арагон, якое размяшчалася прыкладна на той жа тэрыторыі, што і сённяшняя Каталонія, з'явілася ў ХІ стагоддзі — тады ж, калі і каралеўства Кастылія, з якога паўстала сучасная Іспанія. У 1516 годзе кароль Арагона і каралева Кастыліі пабраліся шлюбам і аб'ядналі свае землі, якія, аднак, фармальна заставаліся рознымі дзяржавамі, хоць і з адной кіруючай дынастыяй. Іспанская мова паступова пачала адцясняць каталонскую, а з часам справа дайшла да таго, што іспанскія каралі задумаліся аб адмене каталонскай аўтаноміі (якая надавала рэгіёну пэўныя прывілеі). У 1640 годзе гэта прывяло да паўстання, вядомага як Вайна жняцоў — у ім прымалі актыўны ўдзел сяляне, якія выкарыстоўвалі сярпы ў якасці зброі. Каталонская знаць абвясціла аб незалежнасці ад іспанскай кароны і абвясціла рэспубліку. Іспанцы мяцеж задушылі, а ў пачатку ХVІІІ стагоддзя канчаткова ліквідавалі аўтаномію правінцыі. Вайна жняцоў стала першай спробай нацыянальнага самавызначэння каталонцаў, а «Песня жняцоў», якая з'явілася ў тыя гады, дасюль з'яўляецца гімнам Каталоніі.

У ХІХ стагоддзі Каталонія стала прамысловым сэрцам Іспаніі, і ў каталонскай інтэлігенцыі і палітыкаў усё часцей сталі ўзнікаць думкі: а ці так ужо патрэбна Іспанія каталонскаму народу? Да канца ХІХ стагоддзя ўспаміны пра кароткую, але страчаную незалежнасць правінцыі сталі папулярнай тэмай для абмеркавання і ў публіцыстыцы. Зорны час каталонскай незалежнасці прыпаў на перыяд Другой рэспублікі, якая была абвешчана ў краіне ў 1931 годзе пасля падзення манархіі. Да таго часу ў рэгіёне ўжо існаваў моцны сепаратысцкі рух, дзякуючы якому ў 1932-м ён атрымаў аўтаномны статус, быў сфарміраваны рэгіянальны ўрад — жэнералітат (урад). Каталонія стала адной з галоўных апор маладой рэспублікі.

Новая песня

Адказам на перамогу левых стаў правы мяцеж Франка. У краіне пачалася грамадзянская вайна, у якой паўсталага генерала падтрымалі Германія і Італія, а рэспубліцы аказаў падтрымку Савецкі Саюз. Каталонія аказвала асабліва моцны супраціў франкістам і пала пад ударамі мяцежнікаў адной з апошніх. Упартасць каталонцаў тлумачылася двума фактарамі: па-першае, Франка лічыў, што каталонская мова не мае права на існаванне, а аўтаномія павінна быць ліквідаваная. Па-другое, прамысловая Каталонія была пралетарскім рэгіёнам — тут налічвалася велізарная колькасць левых аб'яднанняў, варожых ваеннай дыктатуры Франка. Менавіта ў каталонскім анархісцкім апалчэнні ваяваў англійскі рэспубліканскі добраахвотнік — пісьменнік Джордж Оруэл.

Але рэспубліка змагла пратрымацца толькі тры гады. У 1939-м Франка атрымаў перамогу. Пачалося масавае знішчэнне палітычных праціўнікаў рэжыму. Новыя ўлады ліквідавалі аўтаномію, актывісты беглі з краіны або былі арыштаваныя, прычым арышт нават здаваўся дабром, таму што ў першыя гады забойствы без суда і следства былі звычайнай практыкай. У 1940-я гады краіна была царствам тэрору, але пазней рэжым Франка некалькі памякчэў. Іспаніі патрабаваліся добрыя адносіны з НАТА і еўрапейскімі суседзямі, а таксама эканамічны рост.

Але ў культурных адносінах каталонцы жыць лягчэй не сталі. Каталонскія культура і мова знаходзіліся пад строгай забаронай. Размовы на каталонскай мове не дапускаліся не толькі ў публічных месцах, але і ў побыце: за гэта пагражаў штраф, а ў асобных выпадках — нават турэмнае зняволенне. Любыя праявы каталонскага нацыяналізму строга душыліся, забараняліся нават надмагіллі на каталонскай. Сітуацыя трохі змянілася толькі ў другой палове 1960-х гадоў, калі каталонскую мову пачалі абмежавана выкарыстоўваць у некаторых рэгіянальных СМІ. У 1968 годзе на конкурсе «Еўрабачання» Іспанію прадстаўляў спявак з Каталоніі Жуан Мануэль Серат. Ён адмовіўся спяваць на іспанскай мове, і ўлады ледзь паспелі замяніць выканаўцу, каб ён не выступіў на галоўнай музычнай еўрапейскай пляцоўцы на каталонскай (пазней Серат быў выгнаны з краіны). Сярод музыкаў развіўся цэлы рух «Новая песня» (Nоvа Саncо), прыхільнікі якога спявалі толькі на каталонскай мове. А песня Люіса Льяка «Слуп» стала гімнам пратэстных рухаў у розных краінах свету.

Шампанскае скончылася

Састарэлы дыктатар Франка памёр у 1975-м, яго кіраванне працягвалася амаль 40 гадоў. Пасля яго смерці пачаўся працэс дэмантажу дыктатуры. Расстацца з мінулым асабліва імкнуліся ў Каталоніі — існуе нават легенда, што ў дзень смерці Франка ў крамах Барселоны раскупілі ўсё шампанскае. У 1978-м новая Канстытуцыя Іспаніі прызнала афіцыйны статус усіх моў, якія з'яўляюцца традыцыйнымі для народаў, што насяляюць краіну. Іспанія, паводле асноўнага закона, была прызнана шматнацыянальнай дзяржавай. У 1979 годзе Каталонія атрымала статус аўтаноміі ў спрошчаным парадку, паколькі ўжо валодала ім у гады Другой рэспублікі, быў адноўлены жэнералітат. Аднак каталонцы так і не атрымалі колішняга самакіравання.

У 2006 годзе ўлады Іспаніі і Каталоніі падпісалі дагавор, які надаваў рэгіёну значную адміністрацыйную і фінансавую незалежнасць, аднак у 2010-м Канстытуцыйны суд Іспаніі адмяніў некаторыя палажэнні гэтага дакумента. Гэта прывяло да шматлікіх акцый пратэсту, а таксама да ідэі рэферэндуму. Неафіцыйныя «трэніровачныя» плебісцыты аб незалежнасці ўжо праводзіліся ў 2009 і 2011 гадах. У 2014-м такая спроба была заблакаваная Канстытуцыйным судом Іспаніі, таму замест яго ў Каталоніі правялі «грамадзянскае апытанне»: амаль 81% тых, хто прагаласаваў, выступілі за аддзяленне ад Іспаніі.

Галоўны камень спатыкнення — не самабытнасць, а эканоміка. Каталонія заўсёды была ключавым рэгіёнам у эканамічным плане краіны. Яна вырабляе 20% іспанскага ВУП і з'яўляецца адным з галоўных донараў для больш бедных рэгіёнаў поўдня Іспаніі. Эканоміка Каталоніі даволі разнастайная: і магутная прамысловасць, і фінансавы сектар, і сучасная сельская гаспадарка. Немалыя багацці прыносіць рэгіёну турызм. Сталіца Каталоніі Барселона з'яўляецца трэцім у Еўропе горадам па наведванні турыстамі і найбуйнейшым портам на Міжземным моры.

«Крызіс узнік не ўчора і звязаны з тым, што Каталонія мае недастатковую аўтаноміі ад Іспаніі. На думку прыхільнікаў рэферэндуму, цэнтр недастаткова паважае яе мову і культуру. Акрамя таго, Каталонія плаціць у дзяржбюджэт больш, чым атрымлівае на развіццё рэгіёна», — адзначыла для gаzеtа.ru старшы навуковы супрацоўнік Інстытута сусветнай эканомікі і міжнародных адносін РАН Кацярына Чаркасава. Штогод Каталонія папаўняе дзяржаўную казну Іспаніі на суму каля €62 млрд. Аб'ём трансфертаў пры гэтым складае толькі €45 млрд. У 2003 годзе ў рэгіён было накіравана каля 16% ад агульных бюджэтных сродкаў, а ў 2015-м — 9,5%.

Дату чарговага рэферэндуму вызначыў жэнералітат Каталоніі. Нягледзячы на тое, што іспанскі Канстытуцыйны суд прызнаў плебісцыт незаконным, спаслаўшыся на канстытуцыю, якая не прадугледжвае самавызначэння рэгіёнаў. Рэферэндум аб аддзяленні ад Іспаніі — «апошняе, чаго хацела б цяпер каталонскае грамадства», — заявіў прэм'ер-міністр Іспаніі Марыяна Рахой Брэй. І як быццам адказваючы яму, старшыня ўрада аўтаномнай вобласці Карлес Пучдэмон-і-Казамажа абвясціў адзінае пытанне плебісцыту, прапанаванае жыхарам правінцыі: «Ці хочаце вы, каб Каталонія стала незалежнай дзяржавай з рэспубліканскай формай праўлення?»

Мадрыд пачаў ціснуць на Каталонію эканамічна — паспрабаваў стрымаць падрыхтоўку да галасавання аб незалежнасці, запатрабаваўшы штотыднёвых справаздач аб усіх фінансах, каб пераканацца, што рэгіянальныя бюджэтныя сродкі не трацяцца на рэферэндум. 14 верасня Каталонія адмовілася даваць справаздачу аб тратах і паспрабавала аспрэчыць знешні кантроль над сваімі фінансамі. 20 верасня грамадзянская гвардыя Іспаніі пачала ператрусы і затрыманні. Пад варту ўзялі не менш за 14 супрацоўнікаў міністэрстваў эканомікі, замежных спраў, працы і сацыяльнай абароны, а таксама апарату ўрада Каталоніі. Падчас ператрусаў таксама выявілі каля 10 мільёнаў бюлетэняў, падрыхтаваных для рэферэндуму. Акрамя таго, пад следства трапіла больш за 700 каталонскіх чыноўнікаў, якія падтрымалі плебісцыт.

У сваю чаргу, Карлес Пучдэмон абвінаваціў цэнтральны ўрад у адмене самакіравання ў рэгіёне і абвясціў аб увядзенні надзвычайнага становішча. Мэр Барселоны Ада Кола заклікала каталонцаў выходзіць на вуліцы і змагацца за свае правы. У некалькіх дзясятках гарадоў Каталоніі прайшлі масавыя акцыі пратэсту — толькі ў Барселоне, па звестках Blооmbеrg, на вуліцы выйшла каля 40 тыс. чалавек. Яны выказвалі сваё абурэнне, выкрыкваючы «Nо раsаrаn!» («Яны не пройдуць!») — вядомы лозунг рэспубліканцаў канца 1930-х гадоў, калі ў Іспаніі бушавала грамадзянская вайна. Сама алюзія на тыя часы, дарэчы, даволі сур'ёзны знак. Таксама супраць наступу на свабоду самавызначэння афіцыйна выступіў легендарны футбольны клуб «Барселона».

Карлес Пучдэмон не раз заяўляў, што рэферэндум пройдзе ў любым выпадку, дазволіць яго Мадрыд ці не. Прычым даваў зразумець, што яму рэальна пагражае турма, але дзеля незалежнай Каталоніі ён гатовы і на гэта. Мадрыдская Еl Раіs напісала, што дзеянні прыхільнікаў незалежнасці па іспанскім Крымінальным кодэксе могуць быць кваліфікаваныя як «паўстанне» і «змова». Пакаранне — 30 гадоў турмы. Усё вельмі сур'ёзна, але каталонцы здавацца не збіраюцца. «Каталонскія палітыкі, — канстатуе французская Lа Fіgаrо, — не баяцца апынуцца па-за мяжой закона».

У лабавую?

Марыяна Рахой і Карлес Пучдэмон усё больш нагадваюць ваенных лётчыкаў, якія ідуць адзін на аднаго ў лабавую атаку, заўважае kоmmеrsаnt.ru. А ў ёй, як вядома, перамога за тым, у каго мацнейшыя нервы і больш рашучасці ісці да канца. Яно і зразумела: ужо вельмі высокія стаўкі. Як не раз казаў Марыяна Рахой, рэферэндум у Каталоніі можа прывесці да развалу Іспаніі як адзінай дзяржавы, паколькі з яе могуць узяць прыклад Краіна Баскаў, Арагон, Галісія, Канарскія астравы. І што тады застанецца ад каралеўства? У сваю чаргу, кіраўнік жэнералітата Карлес Пучдэмон называе цяперашні рэферэндум апошнім шанцам Каталоніі заваяваць незалежнасць. Паводле яго слоў, іншага шанцу ў агляднай будучыні не прадставіцца. І гэта таксама факт. Пасля пазбаўленага юрыдычнай сілы апытання аб выхадзе з Іспаніі, якое ў 2014-м папярэдні ўрад Каталоніі правёў замест абяцанага рэферэндуму, правал яшчэ адной спробы плебісцыту будзе азначаць паразу сепаратыстаў. А гэта здыме пытанне аб незалежнасці — як мінімум да прыходу да ўлады наступнага пакалення каталонскіх палітыкаў. Увогуле, адварочваць ад сутыкнення ў такой сітуацыі, піша kоmmеrsаnt.ru, — усё роўна, што накіраваць свой самалёт у зямлю. Чым завершыцца цяперашняе супрацьстаянне даведаемся ўжо зусім хутка: адлік пайшоў на гадзіны.

Захар БУРАК

burаk@zvіаzdа.bу

Дзейны прэзідэнт Егіпта Абдэль Фатах ас-Сісі атрымаў падчас галасавання на выбарах кіраўніка дзяржавы каля 22 мільёнаў галасоў выбаршчыкаў — 97 % ад агульнай колькасці тых, хто прагаласаваў. Аб гэтым заявіў старшыня цэнтральнай выбарчай камісіі Лашын Ібрагім. Такім чынам, ас-Сісі зноў зойме прэзідэнцкае крэсла на наступныя чатыры гады. Новаабраны прэзідэнт Егіпта прынясе прысягу перад Палатай прадстаўнікоў у пачатку чэрвеня, пасля чаго пачнецца адлік яго другога тэрміну. Што адбываецца ў адной з ключавых краін Чорнага кантынента?


Ісламісты і вайскоўцы

Унутраная палітыка Арабскай Рэспублікі Егіпет вызначаецца яе эканамічнымі перавагамі. Зараз найбольшыя паступленні ў казну дзяржавы забяспечваюць плацяжы за права праходу суднаў па Суэцкім канале. На другім месцы — турызм, які атрымаў у апошнія гады асаблівы статус у краіне. На трэцім месцы — здабыча нафты і газу. Такім чынам, унутраная палітыка краіны арыентавана перш за ўсё на падтрыманне і развіццё бюджэтаўтваральных кірункаў. Кампаніі, што ствараюцца ў Егіпце для інвестыцый, напрыклад, у турбізнесе, атрымліваюць важкія падатковыя льготы. У краіну дазволены ўвоз любой валюты ў неабмежаванай колькасці.

Заахвочваюцца інвестыцыі замежных кампаній у нерухомасць. Пры ўсім гэтым Егіпет трыццаць гадоў фактычна быў краінай аднаго кіраўніка. Прэзідэнтам рэспублікі з 1981-га з'яўляўся нязменны Хосні Мубарак. Палітыка, якую ён праводзіў, на працягу дзесяцігоддзяў не выклікала актыўнага пратэсту большасці насельніцтва. Мубарака зрынула хваля народнага гневу ў ходзе «арабскай вясны». Прэзідэнт падаў у адстаўку пасля 18 дзён дэманстрацый і агульнанацыянальнай забастоўкі.

У выніку ў лютым 2011-га ўлада перайшла да вайскоўцаў, традыцыйных захавальнікаў стабільнасці ў дзяржаве. 16 чэрвеня 2012 года ў краіне прайшлі выбары — пераможцам аказаўся стаўленік умеранай ісламісцкай групоўкі «Браты-мусульмане». Ісламісты падтрымалі Мурсі, аднак грамадства ў цэлым аказалася расколатае. Улада новаабранага прэзідэнта аказалася нетрывалай — у лістападзе 2012-га ён выдаў указ, які надзяляе яго практычна неабмежаванай уладай у імя абароны рэвалюцыі. Сам кіраўнік адзначаў, што мае на мэце абарону Устаноўчага сходу, які павінен быў напісаць краіне новую канстытуцыю. У чэрвені 2013-га, у гадавіну прыходу Мурсі да ўлады, шматмільённыя маршы вымусілі ваенных умяшацца. Генерал Абдэль Фатах ас-Сісі прад'явіў Мурсі ўльтыматум і запатрабаваў вырашыць супярэчнасць з пратэстоўцамі на працягу дваіх сутак. Ваенныя дэ-факта ўзялі ўладу ў свае рукі, прэзідэнт-ісламіст быў зрынуты.

Цяжкія рэформы

У студзені 2014-га краіна прыняла новую канстытуцыю — за яе прагаласавалі 98 працэнтаў выбаршчыкаў. Праз паўгода ас-Сісі, фактычна кіруючы краінай на той момант, выйграў прэзідэнцкія выбары. Людзі чакалі ад прыходу ваенных нармалізацыі сітуацыі ў краіне і стабільнасці. Ас-Сісі абвясціў «перыяд цяжкай працы» — ён заклікаў суграмадзян уставаць у пяць раніцы і аддаваць працы ўсе сілы. Ён ахвяраваў у бюджэт палову сваёй маёмасці, многія чыноўнікі і бізнесмены ўзялі з яго прыклад. 140 мільёнаў долараў выдзеліла армія. Краіна пачала балючыя эканамічныя рэформы — інфляцыя падскочыла да 34 працэнтаў, аднак ас-Сісі растлумачыў: кароткі перыяд нягод забяспечыць эканамічны росквіт у будучыні. Прэзідэнт таксама абвясціў рэформу і мадэрнізацыю ісламу. Ён прапанаваў выключыць з падручнікаў рэлігійных школ заклікі да гвалту і ўслаўленне жорсткасці. Прэзідэнт нават прыехаў на калядную імшу ў хрысціянскі храм і пажадаў вернікам шчаслівых Калядаў.

Былы прэзідэнт Мурсі ў гэты час быў прыгавораны да смяротнага пакарання. Прысуд потым адмянілі. Зараз Мурсі сядзіць у турме. Тым не менш дагэтуль Егіпет узрушваюць тэракты. У 2015-м, напрыклад, начыненая выбухоўкай машына ўзарвалася на шляху картэжа пракурора Хішам Бараката. Чыноўнік загінуў. Армія краіны вядзе безвыніковую барацьбу з ісламістамі Сінайскага паўвострава, раз'юшанымі звяржэннем Мурсі. Мясцовыя тэрарысты прысягнулі на вернасць баевікам «Ісламскай дзяржавы» і прынялі назву «Вілаят Сінай». Менавіта яны заклалі бомбу на борт расійскага пасажырскага самалёта A321, з-за выбуху якой загінулі 224 чалавекі. Баевікі не шкадуюць ні хрысціян-коптаў, ні нават братоў па веры. 24 лістапада 2017 года яны напалі на мячэць эр-Роўд у ваколіцах горада Арыш. Тады былі забітыя больш за 300 чалавек. Цяжкая абстаноўка з бяспекай падарвала турыстычную галіну: калі да «арабскай вясны» ў Егіпет прыязджалі да 15 мільёнаў турыстаў штогод, то сёння ад паездак у краіну пірамід перасцерагаюць улады шэрагу дзяржаў.

Два дзіцяці на сям'ю

Егіпет з'яўляецца самай населенай дзяржавай на Блізкім Усходзе і другой па колькасці насельніцтва на афрыканскім кантыненце. Паводле апошніх даных, тут пражывае амаль 95 мільёнаў чалавек. Яшчэ дзевяць мільёнаў егіпцян знаходзяцца за мяжой. Насельніцтва хутка павялічвалася ў перыяд з 1970 па 2010 год у сувязі з дасягненнямі ў медыцыне і павышэннем прадукцыйнасці сельскай гаспадаркі, так званай зялёнай рэвалюцыі. Пры ўварванні Напалеона ў 1798 годзе колькасць жыхароў Егіпта налічвала ўсяго тры мільёны, у 1939-м — 16,5 мільёна. Насельніцтва сканцэнтравана ўздоўж і ў дэльце ракі Ніл (у прыватнасці, у Каіры і Александрыі), а таксама паблізу Суэцкага канала.

Летась міністр аховы здароўя і народанасельніцтва Егіпта Ахмед Імада эд-Дзін і міністр мясцовага развіцця Мухамед Хішам аш-Шэрыф абвясцілі аб запуску стратэгічнага плана па кантролі за нараджальнасцю пад назвай «Развіццё Егіпта: толькі два дзіцяці на сям'ю». Як адзначыў кіраўнік міністэрства аховы здароўя, змагацца з рэзкім прыростам насельніцтва перш за ўсё неабходна з дапамогай павышэння ўзроўню адукаванасці, працаўладкавання жанчын і прадухілення ранніх шлюбаў. Паводле яго слоў, «кантрацэпцыя — апошняе, на што варта спадзявацца пры рэалізацыі гэтай стратэгіі». Рэлігійныя ўстаноўкі, на яго думку, «таксама адыграюць важную ролю ў працэсе павышэння ўзроўню праінфармаванасці насельніцтва».

У 2005 годзе ўзровень нараджальнасці ў Егіпце складаў у сярэднім 2,5 дзіцяці, а цяпер ён вырас да 3,5. «Альбо прырост насельніцтва і далей будзе разбураць Егіпет, альбо мы вырашым гэтую праблему», — заявіў Ахмед Імада эд-Дзін. Насельніцтва Егіпта штогод павялічваецца больш чым на два мільёны чалавек. Як адзначыў міністр мясцовага развіцця, калі прырост працягнецца такімі ж тэмпамі, праз тры гады ўрад Егіпта будзе абавязаны забяспечыць насельніцтва 20 тыс. дзіцячых садоў, праз шэсць гадоў — 100 тыс. школ, а праз 25 гадоў — дадатковымі двума мільёнамі працоўных месцаў. Раней у шэрагу рэгіёнаў Егіпта дзейнічалі праграмы бясплатнага распаўсюджання сродкаў кантрацэпцыі, але, як правіла, па рэлігійных меркаваннях шмат хто адмаўляецца ад удзелу ў іх. Для Каіра нормай лічыцца два — чатыры дзіцяці на сям'ю, для больш бедных сельскіх раёнаў — ад шасці і вышэй.

На першы погляд, дзяржаўная палітыка па скарачэнні нараджальнасці ў мусульманскай краіне (больш за тое — у адным з цэнтраў мусульманскага свету) — нерэальная задача. Аднак варта ўлічваць той факт, што галоўным ініцыятарам гэтай праграмы ў Егіпце сталі не два міністры, а асабіста прэзідэнт Абдэль Фатах ас-Сісі. Гэта ён забіў трывогу, калі атрымаў лічбы штогадовага прыросту насельніцтва краіны на 2,5 мільёна чалавек. Прэзідэнт Егіпта паставіў пагрозу росту насельніцтва ў адзін шэраг з пагрозай тэрарызму. «Дзве галоўныя праблемы, якія стаяць перад нашай дзяржавай, — тэрарызм і рост насельніцтва. Гэтыя праблемы значна абцяжарваюць наш рух наперад», — сказаў ён. Характэрна, што гэтая заява была зроблена менавіта на маладзёжным форуме. Матывацыя ас-Сісі выключна эканамічная. Чыста матэматычныя падлікі егіпецкага ўрада такія: калі скараціць нараджальнасць хоць бы да 2,4 мільёна ў год, то да 2030-га ўдасца сэканоміць да 11 мільярдаў долараў.

Універсітэт аль-Азхар — найбуйнейшая ў суніцкім свеце мусульманская навучальная ўстанова, абсалютны аўтарытэт для ўсіх мусульман не толькі ў Егіпце, нечакана падтрымаў ініцыятыву свецкай улады. Ён апублікаваў фетвы, у якіх сказана, што іслам у прынцыпе не забараняе планаванне сям'і.

Суэц і новая сталіца

За свой першы прэзідэнцкі тэрмін ас-Сісі многае зрабіў: будаваў дарогі, жыллё, электрастанцыі, мацаваў абарону. Сярод маштабных праектаў — пашырэнне Суэцкага канала, стварэнне новай сталіцы. У шэрагу дасягненняў ас-Сісі — дамоўленасці з Саудаўскай Аравіяй і Аб'яднанымі Арабскімі Эміратамі аб істотнай фінансавай падтрымцы, шмат у чым дзякуючы поспехам у барацьбе супраць «Братоў-мусульман». Аднак усё роўна трэба было залазіць у даўгі да МВФ, які выдзеліў Егіпту 21 млрд долараў на даволі жорсткіх умовах. У выніку егіпцянам прыйшлося зноў зацягваць паясы.

Увогуле, ас-Сісі ўступае ў свой другі прэзідэнцкі тэрмін у няпростых для Егіпта ўмовах. «Ён робіць фантастычную працу ў вельмі складанай сітуацыі», — так сказаў пра кіраўніка Егіпта прэзідэнт ЗША Дональд Трамп пасля іх сустрэчы ў мінулым годзе ў Вашынгтоне. Як заявіў «Коммерсанту» афіцыйны прадстаўнік МЗС Егіпта Ахмед Абу Зейд, падчас свайго першага тэрміну прэзідэнту краіны ўдалося актывізаваць адносіны з усімі замежнымі партнёрамі краіны. З тым, што Каір вяртае сабе пазіцыі на Блізкім Усходзе, згодныя і іншыя эксперты. Зрэшты, знешнепалітычных партнёраў Егіпта прэзідэнт цалкам задавальняе як узважаны і моцны палітык, які вядзе непрымірымую барацьбу з тэрарызмам. Аднак для павышэння ўзроўню бяспекі ў краіне яшчэ неабходна прыкласці шмат намаганняў. Дарэчы, наколькі гэта складана, паказвае беспрэцэдэнтная ваенная аперацыя на Сінайскім паўвостраве. Перамагчы тэрарыстаў да выбараў, як меркаваў ас-Сісі, не ўдалося.

Захар БУРАК

Фота з адкрытых крыніц

Загаловак у газеце: БАРСЕЛОНА VS МАДРЫД

Выбар рэдакцыі

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».