Штодзень на Галоўпаштамце абслугоўваюць да дзесяці тысяч чалавек. За суткі тут прымаецца каля тысячы пасылак і трох тысяч лістоў. А некалі ў гэтых сценах гучаў стук малатка, дыктаваліся віншавальныя тэлеграмы і завязваліся гарадскія раманы...
Ручная работа
Праектаваць Галоўпаштамт пачалі ў 1947 годзе. Работу даручылі Уладзіміру Каралю — намесніку начальніка ўпраўлення па справах архітэктуры пры Савеце Міністраў БССР. Дапамагаў яму малады выпускнік Маскоўскага архітэктурнага інстытута Абрам Духан. Мінскі паштамт узводзіўся, можна сказаць, уручную: без кранаў і спецыяльнай тэхнікі, толькі намаганнямі рабочых.
Гэта быў адзін з першых новых будынкаў, што з'явіліся ў разбуранай сталіцы пасля Вялікай Айчыннай вайны. Цікава, што Мінгарвыканкам і гасцініца «Мінск», якія праектаваліся пазней, не маглі быць вышэйшыя за паштамт.
28 мая 1955 года адбылося ўрачыстае адкрыццё. А ўнікальны гадзіннік над уваходам з'явіўся ў маі 1961 года. Яго называюць «гадзіннікам свету», бо ён паказвае час у дзясятках гарадоў — Берліне, Токіа, Парыжы, Баку. За ўсю гісторыю ён ні разу не спыняўся. Раней, дарэчы, у пачатку кожнай гадзіны гучала вядомая мелодыя «Радзіма мая дарагая». Ігралася яна на звычайнай гітары: да струнаў былі прымацаваны малаточкі, якія злучаліся з гадзіннікам, і гук узмацняўся праз дынамікі. Замаўчаў гадзіннік у пачатку 1970-х, калі выйшаў указ аб забароне ў гарадах лішніх гукаў.
Інтэр'ер паштамта ўпрыгожваюць вітражы. Яны былі зроблены да Алімпіяды ў 1980 годзе і на той час лічыліся раскошай. У кожным акне — помнік беларускай архітэктуры (Сафійскі сабор у Полацку, Камянецкая вежа, ратуша ў Віцебску). Выявы на вітражах ахопліваюць вялікі перыяд часу — з ХІ па ХVІІІ стагоддзе. У круглай зале вісіць жырандоля, выкананая па спецзаказе Міністэрства сувязі СССР, вагой амаль паўтоны. А ў цэнтральнай устаноўлены знак, які паказвае адлегласць да гарадоў Беларусі і Еўропы.
Тэлеграмы і мяхі са спадчынай
— У пасылачнай зале заўсёды стаяў пах клею, сургучу і чуўся стук малаткоў, — успамінае работу на Галоўпаштамце Таццяна ГУЗЯНКОВА, цяперашняя супрацоўніца гісторыка-інфармацыйнага цэнтра «Белпошты».
У прафесіі жанчына ўжо 45 гадоў. Усміхаецца, што ў яе і выбару не было: мама працавала на пошце. Дома заўсёды было шмат газет — маленькая Таня любіла перапісваць адтуль літары і так у пяць гадоў навучылася чытаць. Дапамагала маме разносіць прэсу па суседзях. Натуральна, за гэта была ўзнагарода: хто грушу дасць, хто яблычак. А ў школе дзяўчынка ўжо рабіла падпіску на «Зорку» і «Піянера Беларусі».
У 17 гадоў (у 1972-м), паралельна з вучобай на вячэрнім факультэце Інстытута народнай гаспадаркі імя Куйбышава (цяперашні БДЭУ), Таццяна Аркадзеўна пайшла працаваць вучнем аператара сувязі ў аддзяленне №83 сталіцы. Пасля была начальнікам 114-га аддзялення, а ў 1980-х перавялася на паштамт — яе выбралі старшынёй прафсаюзнага камітэта прадпрыемства.
— Як і ўсюды ў сферы абслугоўвання, у нас працавалі пераважна жанчыны — 97 працэнтаў калектыву, — кажа Таццяна Гузянкова.
Фірмавае адзенне ў аператараў сувязі ўзнікла ў 1980 годзе: пашылі спецыяльна да Алімпіяды (сёння яго, дарэчы, можна ўбачыць у музеі пошты). А дагэтуль супрацоўнікі атрымлівалі звычайныя халаты.
Памятае Таццяна Аркадзеўна і як пошта пераходзіла на новую тэхніку. Замест квітанцый, якія пісаліся ўручную, — касавы апарат «КІМ» (на ім выконваліся простыя аперацыі для прыёму падпіскі і тэлеграм), электрамеханічная машына «Анега».
«З такой цяжкасцю яны ўкараняліся, — дзеліцца суразмоўніца. — Прыходзілася весці тлумачальную работу і ўласным прыкладам паказваць, як гэта зручна і добра. Не трэба сляпіцца і разбірацца — 1, 4 ці 7 напісана ў квітанцыі».
Тэлеграм у 1980-я гады слалі вельмі шмат. У асноўным віншавальныя, але сустракаліся і сумныя — з паведамленнем аб смерці блізкіх. Пасылак таксама было многа. З Беларусі адпраўлялі адзенне, дзіцячы абутак. З Украіны да нас часта ішлі семкі і арэхі, а з Еўропы ў вялікіх мяхах дасылалі рэчы, якія засталіся ў спадчыну ад кагосьці са сваякоў, што жылі ў эміграцыі.
— Усе думалі, што мы тут вельмі дрэнна жывём, і адпраўлялі паношанае адзенне, абутак. Была неяк прэтэнзія: жанчына з Бабруйска атрымала пасылку з Ізраіля і заявіла, што яе падмянілі. Пачалі разбірацца. Пошта прыйшла ў добрым стане, распакавана не была, вага адпавядала. Але жанчына не магла паверыць, што ёй прыслалі з Ізраіля калінінградскія шпроты, грэчку і гарох нашай вытворчасці. Аказалася, калі яе сваякі з'язджалі туды на пастаяннае месца жыхарства, бралі з сабой усё, што толькі можна. Прадуктаў таксама назапасілі. А ў іх жа тэрміны прыдатнасці не вечныя. Вось і адправілі зямлячцы: лічылі, у нас голад.
Скрыні для пасылак тады былі толькі драўляныя. На касах у спецыяльных каробачках ляжалі маленькія цвікі: кліенту ці аператару прыходзілася самастойна іх забіваць (малаток таксама выдавалі). Потым скрыні туга перавязвалі льняным шпагатам. На канцы ніці накладаўся плаўлены сургуч і ставіўся адбітак страхавой пячаткі. За змену аператар прымаў да ста такіх пасылак.
А яшчэ паштамт быў улюбёным месцам закаханых: тут часта прызначалі спатканні.
Вядома, цяпер тэхніка зусім іншая. Патокі людзей рэгулюе электронная чарга, грошы за «камуналку» прымае плацежна-даведачны тэрмінал. Але што захоўваецца — гэта высокія стандарты абслугоўвання, заўважае Таццяна Аркадзеўна:
— Я заўсёды кажу, што наведвальніка трэба прымаць так, быццам ён прыйшоў на пошту ўпершыню і не ведае, што такое бандэроль і дробны пакет. Варта расказаць аб усіх відах паслуг, якія цікавяць чалавека, назваць кошты, каб ён мог выбраць. Тады кліенты будуць вяртацца.
Наталля ЛУБНЕЎСКАЯ
А разам з імі навучанне, сацпакет і нават жыллё.
Беларусь — адзін з сусветных лідараў у галіне здабычы і глыбокай перапрацоўкі торфу.
«Мы зацікаўлены, каб да нас прыязджалі».
