З зімы - у "тропікі"

Палац Румянцавых-Паскевічаў вось ужо амаль два стагоддзі з’яўляецца сімвалам Гомеля. А зімовы сад – адзін з аб’ектаў палацава-паркавага комплексу – сапраўдная яго перліна.

Двухпавярховы будынак побач з агляднай вежай прыстасоўваўся пад зімовы сад у 1770-1780-х гадах. Але спачатку, як пішуць некаторыя крыніцы, у гэтым доме жыла прыслуга Румянцавых. Іншыя ж сцвярджаюць, што тут атабарылася ваенна-паходная канцылярыя генерал-фельдмаршала Пятра Румянцава-Задунайскага. Дакладна вядома, што калі гаспадаром палаца стаў Іван Паскевіч, у гэтым будынку нейкі час быў цукровы завод. І па сённяшні час у цокальным паверсе захаваліся печы ды іншае абсталяванне.

Зімовы сад у гэтым памяшканні з’явіўся пры Фёдары Паскевічы, графе Эрыванскім, князі Варшаўскім. Менавіта ён пачаў збіраць калекцыю рэдкіх і экзатычных для нашай мясцовасці раслін.

Як распавяла галоўны ландшафтны архітэктар Святлана Прышчэпава, і сёння ў зімовым садзе захаваліся расліны з калекцыі Фёдара Паскевіча. Падзеі рэвалюцыі ды Першай сусветнай вайны не закранулі гэты дзівосны куточак. А падчас Вялікай Айчыннай вайны яго збярог мясцовы жыхар сталага веку, які даглядаў сад па ўласнай ініцыятыве. На жаль, прозвішча яго цяпер ніхто не памятае.

Будынак, дзе размешчаны зімовы сад, захаваўся ў такім выглядзе, якім ён быў у часы Паскевічаў. Сцены, аздобленыя моцна абпаленай глінай, пакрытай глазурай, а таксама каменная чаша з фантанам бачылі яшчэ князёў і іх гасцей.

Цяпер у зімовым садзе каля 300 раслін, сярод якіх шмат экзатычных. Напрыклад, толькі субтрапічных тут 18 відаў: магнолія, розныя пальмы, эвонімус (або брызгліна), кававае дрэва, інжыр (фігавае дрэва), смакоўніца, лаўр высакародны, язмін гімалайскі, фітаспорум, лігуструм шыракалісты, біручына бліскучая, аспідыстра высокая, папараць, плюшч Калхідскага, ціс ягадны, цытрус, лімон, авакада... А самае старое дрэва – пальма веералістая, пасаджаная ў 1888 годзе.

Супрацоўнікі запрашаюць ў зімовы сад увесь люты – тут цвіце фітаспорум, які напаўняе ўсё памяшканне тонкім водарам.

Акрамя раслін, у зімовым садзе можна паназіраць за рыбкамі, а таксама пазнаёміцца з двума відамі чарапах: добра вядомымі нам прэснаводнымі і кітайскім трыоніксам, ці далёкаўсходняй чарапахай. Апошнюю падарыў саду жыхар Гомеля, бо дома не мог даць рады экзатычнай госці. У Кітаі гэтых рэптылій вырошчваюць, як у нас курэй, – для ежы. У гэтай чарапахі мяккі панцыр, але даволі агрэсіўны характар: калі акварыум без накрыўкі, яна можа лёгка з яго выскачыць і пагрызці ўсё, што патрапіцца на зуб. Зразумела, што ў зімовым садзе яна ўтрымліваецца па ўсіх правілах і ўжо амаль 15 гадоў прыцягвае ўвагу наведвальнікаў. А яшчэ тут жывуць пухнатыя дэкаратыўныя зайчыкі ды марскія свінкі.

Як распавялі ў адміністрацыі палацавапаркавага комплексу, зараз памяшканне зімовага саду чакае рэканструкцыі. І гэта будзе вельмі няпростая справа. Будынак – помнік архітэктуры, таму нельга мяняць яго знешні выгляд. З другога боку, шмат якія расліны настолькі выцягнуліся, што ўпіраюцца ў столь. Як гэта праблема будзе вырашана, пакуль невядома.

У Гомелі няма свайго заапарку, але часткова гэту функцыю ўзяў на сябе палацава-паркавы комплекс. У верасні мінулага года тут пачала працаваць выстава “Заатэра”. Цяпер наведвальнікі могуць пазнаёміцца з рэптыліямі, звярамі і птушкамі, якія насяляюць розныя куточкі зямнога шару. Тут можна ўбачыць хамелеона і зялёную ігуану, паслухаць вясёлае шчабятанне неразлучнікаў і паназіраць за шыншыламі. Юныя наведвальнікі выказваюць сваё захапленне, пішуць лісты з падзякамі.

Гомельскі парк заслугоўвае асобнага аповеду, і каб убачыць яго хараство, раім прыехаць туды ўлетку. А калі хто наведае Гомель у красавіку – маі, то зможа палюбавацца на цюльпаны, якіх тут больш за 100 000 штук розных гатункаў.

Застаецца зазначыць, што кошт квіткоў для наведвальнікаў зімовага саду вельмі дэмакратычны – 1,50 руб. Квіток у “Заатэру” для дарослых каштуе 3 руб., для дзяцей і студэнтаў – 2 руб., для груп больш за 10 дзяцей – 1,50 руб. з кожнага. А ў цудоўны парк, з якога адкрываецца непаўторны від на Сож, уваход бясплатны. Але можна купіць пачастунак для вавёрак, якія тут амаль што ручныя.

Аксана ЯНОЎСКАЯ

Фота аўтара