Вы тут

Як развіваецца Латвія?


Як жыве Латвія на дадзены момант, якім чынам наш латвійскі сусед развіваецца? У ацэнцы латвійскіх рэалій нам можа дапамагчы статыстыка Сусветнага банка.


У 1990 годзе, будучы часткай СССР, Латвія была нашмат больш населенай краінай. Тады там пражывала 2,66 мільёна чалавек. На жаль, з-за беспрэцэдэнтнага для Еўрапейскага саюза, часткай якога краіна стала ў 2004 годзе, адтоку насельніцтва з латвійскай тэрыторыі, цяпер яе насельніцтва на 700 тысяч менш. Латвійскі ўрад, як зрэшты і літоўскі, які адчувае падобныя праблемы, спрабуе выкарыстоўваць усе сродкі, каб спыніць гэтую тэндэнцыю, але пакуль што ніякія з прынятых мер не даюць станоўчага эфекту і колькасць насельніцтва працягвае значна скарачацца кожны год. Для Беларусі такая тэндэнцыя двух балтыйскіх суседзяў таксама не азначае нічога добрага - гэта негатыўна ўплывае на тэмпы росту іх эканомік, а імклівае старэнне насельніцтва выклікае неабходнасць траціць ўсё больш на патрэбы пажылых, пры гэтым крыніц для гэтых выплат становіцца ўсё менш з-за адтоку моладзі . Вядома ж, нам больш выгадна было б бачыць  па суседстве эканомікі больш паспяховыя, якія імкліва растуць і з якімі можна больш паспяхова гандляваць.

На жаль, у апошнія гады расце тэндэнцыя павелічэння ўзроўню беднасці ў краіне. У 2010 годзе 19 працэнтаў латышоў было аднесена да бедных, у 2016 такіх было ўжо 22,5 працэнтаў. Гэта пры тым, што ўзровень ВУП на душу стабільна расце. У 2010 годзе на чалавека прыходзілася 17 810 долараў па парытэце пакупніцкай здольнасці, а ў 2016 - ужо 25 870.

Як у пераважнай большасці постсавецкіх краін, тэмпы нараджальнасці рэзка ўпалі пасля выхаду з СССР. Так, калі ў 1990 годзе нараджальнасць на адну жанчыну складала 2 дзіцяці, то зараз гэтая лічба апусцілася да 1,6. І гэта ўжо нядрэнна, улічваючы, што ў 2000 годзе каэфіцыент нараджальнасці апускаўся да цяперашняга нямецкага паказчыка 1,3. Скарацілася і колькасць родаў, якія суправаджаюцца кваліфікаваным медыцынскім персаналам, у СССР гэта было 100 працэнтаў, цяпер 98. У той жа час смяротнасць дзяцей пры нараджэнні і да пяці гадоў скарацілася з 17 у 1990 годзе да 5 па 2016 годзе. Цяперашні ўзровень смяротнасці дзяцей да пяці гадоў прыкладна ў два разы вышэй французскага або нямецкага, але ў 2010 годзе быў у тры разы вышэй, так што прагрэс у наяўнасці. Як і ў іншых постсавецкіх краінах рэзка вырас узровень хворых СНІДам, з 0,1 працэнта ў 1990 годзе да 0,7 працэнта па выніках 2016 года.

Шмат што ў Латвіі робіцца ў мэтах паляпшэння экалогіі і прывабнасці для турыстаў. Плошча пад лясамі ўзрасла з 31,7 тысяч кв.км у 1990 годзе да 33,6 па выніках 2016 года. Тэрыторыя зямель і тэрытарыяльных вод пад асаблівай абаронай, уключаючы запаведнікі, вырасла з 4,5 працэнта ў 1990 годзе да 17,8 працэнта.

Латвія ў СССР была высокаіндустрыяльнай краінай. Многія яшчэ памятаюць прамысловых гігантаў Латвіі, якія былі на слыху - "РАФ", які вырабляў дзясяткі тысяч мікрааўтобусаў штогод, Рыжскі вагонабудаўнічы завод, які выпускаў мноства электрацягнікоў і дызель-цягнікоў, а таксама трамвайных вагонаў, "ВЭФ", вядомы па ўсім свеце з-за сваіх радыёпрыёмнікаў, але які вырабляў яшчэ шмат і іншай падобнай прадукцыі. З-за ўзятага курсу на дэіндустрыялізацыю, гэтыя і іншыя буйныя прадпрыемствы ў большасці сваёй практычна спынілі працу ўжо да сярэдзіны 1990-х, у найлепшым выпадку атрымоўваецца захаваць некалькі соцень работнікаў і вырабляць у дзесяткі разоў менш прадукцыі ў параўнанні з савецкімі часамі. У выніку ў сучаснай Латвіі доля індустрыяльнай вытворчасці ў эканоміцы складае толькі 21 працэнт. Пры гэтым ёсць і пазітыў:  доля высокатэхналагічных тавараў у экспарце вырасла з чатырох у 2000 годзе да 13 працэнтаў у 2016. У сучаснай Латвіі рэзка скарацілася і значэнне аграрнага сектара ў параўнанні з савецкімі часамі, ён складае зараз толькі чатыры працэнты ад ВУП. Доля паслуг у эканоміцы паслядоўна расце, складаючы 75 працэнтаў па 2016 годзе. Гэта мае свае плюсы: у прыватнасці, на тэрыторыі краіны лепшая экалогія, людзі працаўладкаваны на больш лёгкай працы па працавыдаткам. Але ёсць і сур'ёзныя мінусы: такая эканоміка вельмі моцна залежыць ад стану сусветнай эканомікі, і ў выпадку сур'ёзных крызісаў мае малы запас трываласці. Так, эканоміка Латвіі ў выніку сусветнага крызісу 2008 года асела ў 2009 годзе на 18 працэнтаў, а беспрацоўе вырасла ў тры з лішнім разы да 22,8 працэнта. І аднаўленне потым было вельмі доўгае і цяжкае.

У наяўнасці і мілітарызацыя, якая адбываецца ў краіне. Доля ваенных выдаткаў расце: калі ў 2010 годзе яна складала 0,9 працэнта ад ВУП, то па выніках 2016 года ўжо 1,5 працэнта і плануецца яе далейшае павелічэнне.

На думку беларускага Прэзідэнта, Беларусь і Латвія пры жаданні могуць значна рушыць наперад па ўсіх напрамках супрацоўніцтва, якія ўяўляюць узаемавыгадны інтарэс. Пры гэтым цікавасць уяўляюць як палітычная, так і эканамічная сферы.

Сяргей КІЗІМА, доктар палітычных навук

Выбар рэдакцыі

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Актрыса НАДТ імя М. Горкага — пра шлях да сцэны і натхненне.

Грамадства

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

Тата і мама — два самыя важныя чалавекі ў жыцці кожнага дзіцяці.