Малады фермер Аляксей Тодрык працягвае сямейную справу, якую яшчэ ў 90-я гады пачаў яго бацька Бернард Станіслававіч. У той час фермерскі рух толькі пачаў развівацца і гэты кірунак здаваўся адным з перспектыўных. Бо калі гэта беларус адмаўляўся ад скваркі? Таму і сын Аляксей пасля аграрнага ўніверсітэта бацькаву справу не толькі падтрымаў, але вывеў на новы ўзровень, стаў займацца племянной свінагадоўляй. Зараз у фермерскай гаспадарцы Аляксея Тодрыка 100 свінаматак самай папулярнай у свеце мясной пароды Дзюрок.
«Правільная» сяўба і кармы «па навуцы»
Аляксей у гэтыя дні ўвесь час у полі. Як вядома, веснавы дзень год корміць, але і тут важна вытрымаць тэрмін. На былых тарфяніках глеба лёгкая, зерне можа загінуць ад мароза, таму сеюць пшаніцу пасля таго, як сады адцвітуць. Неяк народную прыкмету праігнаравалі — і пасевы прапалі, прыйшлося ўсё поле перасейваць. Пасля гэтага тэрміны сяўбы не апярэджваюць.
За пшаніцай настане чарга кукурузы, потым пачнецца сяўба соі. Гэтую культуру ў гаспадарцы пачалі вырошчваць нядаўна. Раней завозілі з Бразіліі, Украіны, Расіі. А некалькі гадоў таму ўпершыню пасеялі на ўласным полі — атрымалі 12 ц/га. Гэта дазволіла забяспечыць амаль трэцюю частку патрэбы ў каштоўным бялковым корме. Пасля таго як купілі экструдар для апрацоўкі зерня, з'явілася магчымасць атрымаць тлушчавую сою, а кармавая база стала значна таннейшай.
Дарэчы, кармы тут фарміруюцца «па навуцы». Уся рэцэптура, да апошняй амінакіслаты, распрацоўваецца пад канкрэтную пароду сумесна з вучонымі Гродзенскага аграрнага ўніверсітэта — па мінералах, вітамінах і ферментах. Правільны разлік садзейнічае добраму прыросту, а гэта і ёсць эфектыўнасць работы, бо доля кармоў складае 70 % сабекошту прадукцыі.
Тварам да сваіх
У гаспадарцы зрабілі стаўку на Дзюрок. Гэта парода чырвоных свіней выведзена ў ЗША шляхам селекцыі ў ХІХ стагоддзі. Зараз экзатычны від распаўсюджваецца і ў нашай краіне. Фермер Аляксей Тодрык — адзін з нямногіх, хто заняўся развядзеннем чырвоных свінак. Пад свой праект атрымаў 160 га зямлі ды старыя будынкі былой птушкафермы. Іх знеслі, а на гэтым месцы пабудавалі новы рэпрадуктар на 100 свінаматак. Ад кожнай можна атрымаць да 20 парасят у год. Каб забяспечыць шырокі попыт з боку племянных гаспадарак, фермера ўключылі ў дзяржаўную праграму «Аграбізнес-2020».
— У краіне ўводзяцца новыя свінакомплексы, ім патрэбны пародзістыя свінаматкі, — тлумачыць Аляксей. — За мяжой кошт адной дасягае 700—1000 еўра, для таварнай фермы гэта немэтазгодна. Мы прадаём у некалькі разоў танней. Нядаўна ўкамплектавалі два свінакомплексы ў Карэліцкім і Бераставіцкім раёнах. Ёсць заяўкі з іншых рэгіёнаў краіны.
З Тодрыкам актыўна супрацоўнічаюць беларускія племпрадпрыемствы. Яшчэ нядаўна яны былі нацэлены на закупку жывёл з-за мяжы. Але зараз, дзякуючы дзяржаўнай палітыцы, гэтыя закупкі вельмі абмежаваны, бо валюта на іх не выдзяляецца. Затое ёсць магчымасць развіваць племянную справу на месцах.
— Калі дзяржаўным племпрадпрыемствам перасталі выдзяляць валюту, яны пачалі лічыць грошы і павярнуліся тварам да сваіх вытворцаў, — заўважае Аляксей. — Гэта добры стымул для фермераў.
Зараз пародзістых дзюркоў пачынаюць купляць у Тодрыка ўсе пяць племпрадпрыемстваў рэспублікі. Адтуль яны паступаюць на свінакомплексы. Сам фермер стабільна працуе з еўрапейскімі партнёрамі. За некалькі гадоў набылі 60 кабаноў у Даніі. Дарэчы, Аляксей імкнецца ўкараняць замежны вопыт, пераймае прыёмы работы, рацыён кармлення.
Важны фактар — новыя тэхналогіі. У Даніі, напрыклад, амаль адсутнічае ручная праца. Там на 700 свінаматак прыходзіцца адзін работнік. У Аляксея на ферме працуюць толькі заатэхнік і ветэрынарны ўрач. Дарэчы, ветурач тры гады праходзіла стажыроўку ў той жа Даніі і зараз карыстаецца гэтым вопытам на гродзенскай зямлі.
— Я бачыў, як працуюць дацкія фермеры, — кажа Тодрык, — яны эканомяць кожную капейку. І нават ва ўмовах дарагой працоўнай сілы і кошту на паліва атрымліваюць добры прыбытак.
З выгляду і беларускі, і еўрапейскі рэпрадуктары не адрозніваюцца адзін ад аднаго. Вось толькі трапіць туды чалавеку «з вуліцы» немагчыма — фермер непакоіцца, каб не занеслі небяспечны вірус АЧС.
Зона пад наглядам
У мэтах бяспекі забараняецца ўтрыманне свіней на ўласных падворках у межах пяцікіламетровай зоны ад рэпрадуктара.
— Так, людзі не могуць трымаць свіней паблізу нашага комплексу, — сцвярджае Аляксей Тодрык, — але прэтэнзій ніхто не выказвае. У навакольных вёсках жывуць у асноўным састарэлыя, ім свіней трымаць не пад сілу.
Дарэчы, непадалёку знаходзіцца буйны свінакомплекс мясцовай сельскай гаспадаркі. Таму за выкананнем каранцінных мер строга сочаць як ветэрынарныя службы, так і мясцовыя ўлады.
— Меры перасцярогі па АЧС у нас нават больш строгія, чым у Еўропе, — адзначае фермер. — Там няма двайной агароджы, як у нас, санітарных прапускнікоў для аўтамабіляў. Што датычыцца інфекцый, то разам з АЧС у Еўропе і Амерыцы заклапочаны эпідэмічнай дыярэяй парасят, ад якой таксама няма вакцыны. Страты ад гэтага захворвання маладняку ў свеце каласальныя. Так што меры перасцярогі ў нас поўнасцю апраўданыя.
Заўважылі, падтрымалі
Міністэрства сельскай гаспадаркі ўключыла свінакомплекс фермера ў спіс племянных. Згодна з праграмай, часткова даціраваўся кошт жывёл, каб гаспадаркі змаглі купіць пародзістых свінак па значна ніжэйшай цане. Выдаткавалі сродкі і на ўтрыманне свінаматак, і на іх закупку.
— Паколькі крэдытныя рэсурсы дарагія, без падтрымкі не абысціся, — кажа фермер, — зараз мы вельмі спадзяёмся на адну з апошніх праграм па развіцці аграбізнесу. У ёй прапісаны больш справядлівыя ўмовы для сельгасвытворцаў. Напрыклад, падтрымка не стратных гаспадарак, а тых, што прыносяць прыбытак.
У Аляксея ёсць бізнес-план па ўзбуйненні гаспадаркі. Гаворка ідзе аб будаўніцтве яшчэ аднаго рэпрадуктара на 250 галоў. Фермер пралічвае рызыкі і спадзяецца на спрыяльную эпідэміялагічную абстаноўку.
Віталь Дабрук, намеснік генеральнага дырэктара па племянной рабоце Гродзенскага племпрадпрыемства:
— Прадукцыя фермера запатрабавана і з'яўляецца імпартазамяшчальнай. Тым больш што закупкі за мяжой забаронены па ветэрынарных прычынах.
Два гады таму разам з фермерам пачалі сумесную работу ў галіне геномікі — па ўзорах адшчыпаў з вуха расшыфроўваем ДНК для вызначэння найлепшых свінаматак і найлепшага семені. Фермеру пастаўляем семя ад найлепшых кабаноў, з «патрэбнымі» генамі. У выніку можна спрагназаваць патомства з высокай прадукцыйнасцю.
Зараз ідзе аднаўленне свінаводчых комплексаў. Тыя, што маральна і фізічна састарэлі, ідуць пад знос. Ім на змену прыходзяць комплексы з новымі тэхналогіямі, у асноўным па галандскім тыпе. Тут будзе і якаснае пагалоўе.
Маргарыта УШКЕВІЧ
Амаль тысяча дзвесце чалавек збяруцца, каб вырашаць найважнейшыя пытанні развіцця краіны.
Расказаў першы намеснік старшыні Дзяржаўнага камітэта па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь Дзяніс Каржыцкі.
Як вакцыны выратоўваюць жыцці і чаго можа каштаваць іх ігнараванне?
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
