Вы тут

Смачна? Па-беларуску??


Калі стравамі нацыянальнай кухні называюць салянку і бужаніну — гэта нармальна?


Калега пасля работы сабраўся схадзіць на Тыдзень беларускай кухні, які праходзіць зараз у Мінску. Мы, спяшаючыся дадому, толькі зайздросліва паўздыхалі ды наказалі яму як след усё прадэгуставаць і пасля расказаць, ці яно таго варта. Ужо назаўтра з раніцы, яшчэ не даехаўшы на работу, я ведала пра ўражанні нашага дэгустатара. Лепш за ўсе словы гаварыла яго фота, выкладзенае на старонцы ў сацыяльных сетках, дзе ён з тварам, выраз якога інакш як «пад прымусам» назваць нельга было, сядзеў над талеркамі. Ды яшчэ невясёлы смайлік, статус «сумуючы па доме» і каментарый: «Тыдзень беларускай кухні. Ну так сабе...»

Што яно «ну так сабе», было зразумела нават па фота. Першая страва, візуальна падобная на салянку або харчо (і тое, і тое мае да беларускай кухні адносіны вельмі ўмоўныя) была густа пасыпаная крышанай пятрушкай. Побач стаяла талерка з кавалкам мяса, на ёй жа ў крыху меншай пасудзіне, чым загадкавы суп, была нейкая блякла-ружовая субстанцыя, падобная на халаднік. Збоку прытуліўся зморшчаны печаны яблык на сподачку... «Там яшчэ была нейкая горкая незразумелая салата ды ўдубелыя бліны», — расказваў калега ўжо перад планёркай. А субстанцыя ў місцы аказалася соусам з хрэнам — мяркуючы па аб'ёме, яго можна было наесціся на ўсё астатняе жыццё.

І хоць ахвота каштаваць сёлетнюю «нацыянальную кухню» адбілася зусім, я ўсё ж пацікавілася, што павінна сёлета ўваходзіць у меню названага Тыдня — як вядома, яно ва ўсіх установах грамадскага харчавання, якія далучаюцца да мерапрыемства, адзінае, стравы гатуюцца па аднолькавых рэцэптах і прадаюцца па адной цане. Дык вось, гэтым разам мы маем наступны спіс пяці страў: салата з курыцы з агароднінай і мядова-гарчычнай запраўкай, салянка (ага, усё-такі гэта была салянка!) шляхецкая, бужаніна з печанай агароднінай і смятанным соусам (з хрэнам!), бульбяныя калдуны з мясам і смятанай (людзі, а хто-небудзь чуў пра калдуны не з бульбы і без мяса?!) і дэсерт — печаны яблык з тварожнымі блінцамі.

Вы, канешне, мне прабачце, але што з гэтага меню — стравы НАЦЫЯНАЛЬНАЙ кухні? Салянка, якая паўсюль, ва ўсіх крыніцах, ва ўсіх кулінарных кнігах падаецца як адна з асноўных страў рускай кухні? Ці бужаніна — яна ёсць і ў рускіх (усходнія суседзі гатавалі яе нават з мядзведжага мяса), і ва ўкраінцаў. Нічога не маю супраць гэтай вельмі нават смачнай ежы, разумею, што кулінарныя традыцыі ў суседніх народаў, як і мова, і фальклор нярэдка пераплятаюцца, паўтараюцца. Але ёсць жа ў кожнага народа і сваё, адметнае, і ў нацыянальнай кухні таксама. І ў нас — не горш, чым у астатніх. І не толькі дранікі, калдуны ды верашчака, якія, мякка кажучы, усім ужо прыеліся. Чаму б на першую страву не падаць вараную кіслую капусту-шаткаванку з сушанымі грыбамі або са свіной гудаўкай? Ці фасолю з панцаком і морквай, запраўленую малаком? А на другое — чаму б не зрабіць сапраўдную бабку — сакавітую, з празрыстымі духмянымі скварачкамі? Спячыце ў печы звычайны бабулін праснак — і ён будзе выглядаць болей па-беларуску, чым універсальныя для ўсіх славян бліны. А яшчэ ж ёсць тварожнікі, кулага, маннік... У мяне асабіста, ад адных толькі назваў слінкі цякуць, бо ўсё гэта елася напоўніцу ў дзяцінстве, і гатавала іх бабуля 1905 года нараджэння — захавальніца мясцовай мовы, звычаяў, рэцэптаў. І гатавалася ўсё ў печцы, хоць была ў хаце газавая пліта. І была ў тым свая адмысловая навука: каб угадаць, каб не была занадта гарачая ці халодная, а стравы з печы крыху пахлі бярозавымі дровамі, і ў крупніка заўсёды была наверсе духмяная запечаная скарыначка — самае смачнае, што даводзілася каштаваць у жыцці. Не ведаю, як для каго, а для мяне вось гэта стравы беларускай кухні, а не салянка, разагрэтая — мо ўжо і не першы раз — у мікрахвалёўцы (калегу-дэгустатара абурыў яшчэ і гэты факт).

Але ж у нас не час лучыны і лапцей, запярэчыць нехта. Ніхто зараз не гатуе стравы на дрывах, калі ёсць сучасныя пліты і тыя ж мікрахвалёўкі. Згодна. Але, калі мы гэта хочам падаць як нацыянальнае, як аўтэнтыку, як менавіта наша — трэба захоўваць хоць бы элементарныя правілы працэсу прыгатавання, якія па сутнасці гэткія ж важныя складнікі рэцэптаў, як і неабходныя прадукты. У Бельгіі, напрыклад, бульба фры лічыцца нацыянальным здабыткам, бо прыдумалі яе менавіта фламандскія рыбакі. Мала таго, што ў многіх гарадках стаяць помнікі гэтай самай бульбіне, дык яшчэ і ў самым маленькім бістро пільна захоўваецца тэхналогія прыгатавання — абавязкова толькі з мясцовай бульбы і абавязкова ў трох ёмістасцях з кіпячым алеем — рашотку з нарэзанымі скрылікамі апускаюць у кожную па чарзе на строга адзначаны час. Інакш гэта будзе ўжо НЕ ІХНЯЯ бульба фры. А ў нашых рэстаранах і нават звычайных сталовых тыя самыя дранікі гатуюць з пачышчанай запакаванай у вакуум імпартнай бульбы (тлумачачы тым, што так танней, бо не трэба плаціць тым, хто яе чысціць), закідваючы гэтыя сумнеўнай якасці (хто знае, колькі яны ў тым вакууме праляжалі?) клубні ў камбайн, які іх не трэ, а месіць. А пасля мы дзівімся і абураемся, калі замест чаканых пульхных падсмажаных дранікаў атрымліваем шэрыя анучкі... Ды што мы — паабураемся, прыйдзем дахаты, начысцім бульбы, надзяром яе на тарцы і спячом тыя сапраўдныя дранікі — доўга хіба. А вось турысты... Яны ж і застануцца ўпэўненыя, што гэтыя самыя «анучкі», ці бужаніна, ці салянка з мікрахвалёўкі — і ёсць сапраўдныя стравы нашай нацыянальнай кухні.

Канешне, калі тыя самыя зацікаўленыя турысты даедуць да якой аграсядзібы, там яны пакаштуюць насамрэч сапраўднага. А калі не даедуць? Вось-вось Еўрапейскія гульні, людзі прыедуць сюды не дзеля таго, каб адпачываць у вёсцы, але ж даведацца, чым кормяць менавіта ў Беларусі, несумненна захочуць. А ці гатовыя сталічныя кавярні і рэстараны задаволіць іх цікавасць, каб пасля самім жа сорамна не было? Калі лічыць гэты Тыдзень беларускай кухні «рэпетыцыяй», які напрошваецца адказ на гэта пытанне?

«Усе жыхары Беларусі, а таксама госці нашай краіны любяць сытную і смачную беларускую кухню. Пераканацца ў гэтым можна, зазірнуўшы ў шматлікія рэстаранчыкі, дзе гатуюць старадаўнія і сучасныя стравы», — чытаю на старонцы сэрвісу анлайн-браніравання адпачынку ў Беларусі. І калі з першай фразай не паспрачаешся, дык апошняе сцвярджэнне выклікае, мякка кажучы, сумненні.

Алена ЛЯЎКОВІЧ

Выбар рэдакцыі

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».