У Антарктыдзе ёсць рака, якая цячэ два месяцы на год

Пра існаванне гэтай ракі ведаюць нямногія, тым больш што знаходзіцца яна ў Антарктыдзе — на мацерыку, дзе рэк, як лічылі доўгі час, проста не можа быць. Гэтая рака называецца Онікс. Нягледзячы на тое, што яе працягласць каля 30 кіламетраў, яна з'яўляецца самай доўгай ракой Лядовага кантынента.

І цячэ Онікс усяго два месяцы на год — увесь астатні час яна стаіць, прамерзлая да самага дна. Рака знаходзіцца на Зямлі Вікторыі, выцякае з возера Браўнуорт, а ўпадае ў іншае возера — Ванда. Па антарктычных мерках клімат тут дастаткова спрыяльны, летам бывае цёпла, што і дазваляе Оніксу на некаторы час вызваліцца ад ледзянога панцыра. Менавіта ў гэтым раёне 5 студзеня 1974 года была зарэгістраваная адна з самых высокіх тэмператур у Антарктыдзе — плюс 15 градусаў па Цэльсіі.

Прынята лічыць, што Антарктыда цалкам пакрыта снегам і лёдам. Гэта не так. Напрыклад, сухія даліны Мак-Мерда, дзе працякае Онікс, з'яўляюцца самай вялікай тэрыторыяй Антарктыды, дзе снегу практычна не бывае. Агульная плошча гэтых далін складае каля 8000 квадратных кіламетраў. Снег тут проста не затрымліваецца з прычыны таго, што над далінамі пастаянна дзьмуць моцныя вятры. Ніякай рыбы ў рацэ не водзіцца, толькі багавінне і мікраарганізмы. Узровень вады ў Оніксе схільны да вельмі значных ваганняў у залежнасці ад тэмпературы паветра і хуткасці раставання леднікоў.

Але часам Онікс бывае досыць «паўнаводны». Напрыклад, у 1984 годзе па рацэ змаглі сплавіцца новазеландскія турысты-экстрэмалы. На беразе Онікса працавала палярная станцыя «Ванда», якая належыць Новай Зеландыі. Возера Ванда, у якое ўпадае Онікс, з'яўляецца гіперсалёным: утрыманне солі ў вадзе значна вышэйшае, чым нават у Мёртвым моры. Яно ўвесь год пакрыта тоўстым пластом лёду, толькі ў летні перыяд ён растае ўздоўж берагоў. Тут рыба таксама не водзіцца. Але возера знакаміта сваім «Каралеўскім клубам плыўцоў возера Ванда». Той, хто рызыкне пагрузіцца ў адталыя воды возера, атрымлівае адпаведны знак. У лік членаў клуба ўваходзяць нават некаторыя вядомыя палітыкі.

У сухіх далінах Мак-Мерда знаходзіцца яшчэ адна славутасць Антарктыды — Крывавы вадаспад, які выцякае з ледніка Тэйлара. Вада, якая цячэ з невялікай лядовай расколіны, сапраўды мае колер крыві. Гэта тлумачыцца тым, што ў ёй утрымліваецца вялікая колькасць аксіду жалеза. Гэты незвычайны вадаспад быў знойдзены ў 1911 годзе геолагам з Аўстраліі Грыфітам Тэйларам.