Старэнькі «Запарожац» (цяпер такіх машын і не відаць ужо) старанна пыліў па дарозе. Сонца прысмальвала так, што, здавалася, вось-вось закурыцца маладая трава. Толькі Рыгор не зважаў на спякоту. Ён сядзеў за рулём і ўважліва слухаў свайго пасажыра, якога не проста з горада вёз...
У вайну гэты вясковец трапіў у палон і пасля яе дамоў не вярнуўся, пабаяўся рэпрэсій. Застаўся на Захадзе: нейкі час пражыў у Аргенціне, у Амерыцы. А вось зараз надумаўся пабываць на радзіме, праведаць сваю сястру Ганну, Рыгораву жонку. Едзе, бач, выцірае спацелы твар ды дзівіцца:
— І як вы тут жывяце? Такая пылішча, такая спякота!
— Можна падумаць, што ў Амерыцы такога няма, — агрызаўся Рыгор.
— Ёсць, вядома, — згаджаўся ягоны швагра. — Неяк раз, помню...
Але чарговы ўспамін беларускага амерыканца Рыгор не даслухаў. Яны прыехалі ў вёску, госць змоўк, а машыну тут жа акружылі сваякі і вяскоўцы, сталі вітацца, знаёміцца, потым селі за стол, і прыезджы адразу ж пацягнуўся відэльцам да каўбас ды паляндвіцы.
— Можа, з дарогі баршчу наліць? — папыталася гаспадыня.
— Не, я да яго не прывык, — зморшчыўся «амерыканец».
Некалькі дзён ён жыў у сястры. За гэты час добра пад'еў запасы: скончыліся, на жаль, і дамашняя каўбаска, і паляндвіца... Гаспадыня падае на стол нешта іншае — крупнік, зацірку, бульбу з салам, але госць, што называецца, круціць носам — не есць.
— Не ведаю, чым дагадзіць, — скардзіцца Ганна суседкам. — У горад стаў ездзіць — у рэстаране абедае. А хіба там гатуюць смачней?
Хтось трапна заўважыў:
— Дай свінні рогі, дык набок з дарогі.
А Рыгор дадаў:
— Грошы ма́е, вось яны і цягнуць яго.
Але ж потым... сцягнулі іх: гарадскія жулікі неяк падселі да гэтага «амерыканца» ды і выкралі ў яго кашалёк. Ходзіць той, кляне ўсіх запар, але ж голад не цётка:
— Ганна, а што ты сёння варыла? — пытаецца ў сястры. — Можа, нальеш? А то на рэдкае штось пацягнула...
І сапраўды: сёрбае з міскі, аж за вушамі трашчыць, ды яшчэ і прыгаворвае:
— Умееш ты, Ганна, гатаваць. Далібог, як некалі мама! Еў бы і еў, здаецца! І ў рэстараны ездзіць не трэба.
...Каб на хмель не мароз, ён бы тын перарос. Так, здаецца, кажуць. Але ж гэта ў нас. А як там у Амерыцы, адзін Бог святы ведае.
Зыгмунд Дзякевіч, Воранаўскі раён.
Гэту гісторыю мне расказала мая даўняя знаёмая, маці якой досыць доўга «жыла на леках», і, што важна, прымаць іх трэба было строга па гадзінніку. Пра гэта ў хаце ведалі ўсе і таму кожны, сыходзячы, на ўсялякі выпадак нагадваў хворай, каб хаця не забылася з'есці свае пілюлі. Ды і потым, калі вяртаўся, лічыў патрэбным праверыць, ці з'ела ж — ці не засталіся яны ляжаць на століку...
Адным словам, кантроль за «працэсам» быў дзейсны, шматступеньчаты, бо сачылі за ім муж хворай, яе дачка, унучка...
Іх клопатам, магчыма, жанчына і жыла: бачыла, як падрастаюць нашчадкі, праўнучкі дачакалася: малую Ульянку часцяком прывозілі да бабулі, а значыць і прабабулі.
Яна, старэнькая, рухалася ўжо мала зусім — болей сядзела ў двары свайго дома ў цяньку на нізенькай лавачцы. Здаралася, пад нагляд ёй зрэдку пакідалі дзіця.
Паслухмянасцю ды ціхмянасцю ў чатыры гады мала хто вылучаецца. Вось і гэта Ульянка то «абірала» з кустоў зялёныя парэчкі, то лезла ў гарод прарываць радыску, то...
Прабабулі, карацей, толькі і заставалася, што аддаваць загады: «Ульяна, адыдзіся!», «Ульяна, не тапчы!», «...Не рві!», «...Кінь!»
Дзяўчынка, здаралася, слухала і сапраўды нешта кідала, але ж неяк, мусіць, стамілася: рашуча падышла да бабулі і, наставіўшы ўказальны пальчык, строга прамовіла: «Еш пілюлі!..»
То-бок (паводле прыказкі): еш пірог з грыбамі, а язык трымай за зубамі.
Ну сапраўды, у чатыры гады цяжка ціха сядзець на лавачцы — трэба пазнаваць жыццё. А як, калі нічога нельга?
Валерый Гаўрыш, г. Чавусы.
Дзень стаяў цёплы і сонечны. Нядзелька, раніца. Паснедаўшы, я выйшаў з дому. Люблю іншы раз пасядзець на лаўцы, палюбавацца навакольнай прыродай... Як раптам яна (у «асобе» канкрэтнай птушкі)... падлятае да мяне і садзіцца на калені. «З чаго б гэта? — здзівіўся я. — Можа, ёй штось трэба?»
Я ўзяў голуба ў рукі і ўбачыў, што адна лапка ў яго, здаецца, таўсцейшая. Прыгледзеўся — так і ёсць: пераціснутая пятлёй, амаль нябачнай лёскай.
Давялося паклікаць жонку, папрасіць, каб прынесла нажніцы з вострымі канцамі. З цяжкасцю, але мне ўдалося падчапіць лёску і абрэзаць яе — выпусціць птушку ў неба.
...Пасля гэтага прайшло амаль два тыдні. Я зноў сядзеў на лаўцы. І вось жа дзіва: на калені да мяне яшчэ раз села птушка — той самы голуб. На лапцы ў яго не было ўжо ніякай прыпухласці, толькі ледзь прыкметны шрам.
Што пасля гэтага можна сказаць? Птушкі і тыя з розумам і сумленнем: яны помняць дабро!
Таму зазімкам я заўсёды стаўлю кармушку і потым з акна бачу, як да яе злятаюцца сінічкі ды вераб'і, цешуся імі. Птушкам пры людзях лягчэй зімаваць.
А людзям — проста весялей.
Анатоль Пярхальскі, г. Глыбокае.
Рубрыку вядзе Валянціна ДОЎНАР
Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».