Вясёлыя гісторыі чытачоў

Прадмоўка

Тут і зараз гэта дарэчы: «Маё шанаванне, спадарства!», «Вітаю вас, ягамосці!», «Добрым людзям (дрэнныя «Звязду» наўрад ці чытаюць) добрых дзён — і шмат-шмат-шмат!..», «Добрага здароўечка!»...

Гэта да таго, што ў нашым краі вітацца можна па-рознаму — то з большай пашанай, то з меншай, а то... не разбярэшся як. Надоечы вось адзін з калег выгукнуў: «А-а... Народ на провадзе?!» — «На провадзе-на провадзе», — адказала яму. А потым аж не па сабе неяк стала. Ну сапраўды: ХХІ стагоддзе... Якія правады? Да таго ж гадоў з 20 (!) рубрыцы... Колькі можна? Трэба распачаць нешта іншае...

Былі такія думкі.

А ў свежай пошце была гісторыя — цікавая не толькі зместам, але і (прабачце за паўтор) самой гісторыяй свайго з'яўлення. Такім чынам колькі месяцаў таму (а канкрэтна — 25.10.2019) спадарыня Любоў Чыгрынава з Мінска расказала, як адна кабета злавіла злодзея — на сваю галаву... Калі коратка, то падзеі развіваліся так. Пасля стварэння саўгасаў адной брыгадзе пашчасціла на кіраўніка — чалавека талковага, майстравога, які стараўся шмат рабіць для вяскоўцаў... А вось жонка яго, Манюся, тая больш старалася для начальства... І таму, збочыўшы неяк у прыдарожны лясок (патрэба была) і ўбачыўшы там два мяшэчкі зерня, кінулася званіць у кантору.

Адтуль аддалі каманду ўчастковаму, той арганізаваў засаду і вечарам, на гарачым, што называецца, злавіў... мужа той самай Манюсі, які, па вялікім рахунку, злодзеем, вядома ж, не быў... Але загрымеў на чатыры гады лес валіць — у далёкай Сібіры.

Дык вось, прачытаўшы пра гэты крадзеж, спадар Уладзімір Пішчулін з Мінска ўспомніў іншы. І — калі б не цяжкая хвароба — нават запісаў бы, даслаў у «Звязду»...

А так — хіба пазваніў — папрасіў нумар тэлефона спадарыні Чыгрынавай. Са згоды Любові Міхайлаўны мы паведамілі і...

Яны аказаліся амаль равеснікамі, да таго ж — землякамі, ім было, ёсць і, спадзяёмся, будзе аб чым пагаварыць і што... расказаць іншым. Чытайце!

І не злоўлены... І не злодзей

Год 1947-ы быў вельмі цяжкі і галодны. Людзі радаваліся мурцам (так у нашых мясцінах звалі бліны з перамерзлай бульбы, якую вясной збіралі на полі) ды нішчымнай зацірцы... І гэта за шчасце яшчэ, што брыгадзірам у нашай вёсцы быў Аляксеевіч — разумнік, былы франтавік. Вайну ён прайшоў ад званка да званка, меў узнагароды, што дзіўна — ні разу не быў паранены.

А вось кладаўшчыком назначылі Пецю. Той пайшоў на фронт восенню 1943-га, як толькі вызвалілі Крычаўскі раён, і ў першым жа баі трапіў пад абстрэл. Асколкамі яму пасекла ногі: правую прыйшлося ампутаваць, дрэнна служыла і левая. Але ж пасля вайны і такія кадры былі на вагу золата.

Дык вось аднаго разу той брыгадзір з кладаўшчыком прыхавалі два мяшэчкі ячменю: хацелі падзяліць іх паміж удовамі, каб хоць трохі падтрымаць дзяцей, бо асобныя — літаральна — пухлі ад голаду...

Вечарком мужчыны пагрузілі тыя мяшкі на падводу. Адзін завезлі да кладаўшчыка, каб цішком параздаваў сваім бліжэйшым суседкам, другі — брыгадзір павёз да сябе, для сваіх суседак.

І трэба ж такому здарыцца, што ў гэтым, другім мяшку, пры пагрузцы ўтварылася маленькая дзірачка. Конік па вуліцы едзе, калёсы на ўхабах падскокваюць — збожжа (дзе танюткім «ручайком», дзе таўсцейшым) высыпаецца ў гразь.

А галоўнае (і як на тое ліха!), усё гэта нейкім чынам трапляе на вочы мясцоваму стукачу. Быў такі — Радзівонавіч. Да любой улады мог прыстасавацца, у любую дзірку без мыла залезці, абы толькі ў начальства выбіцца — для пачатку месца... брыгадзіра заняць. Ну чаму б і не? А тым больш — з такой вось удачай!

Пад месячным святлом ён, бедны, прайшоў, ды што там — ледзь не прапоўз каля той «ручаінкі», разгледзеў, дзе пачатак яе, дзе канец... Прыбег у кантору. Там, вядома ж, дзверы на замку. Тады напрасткі да ўчастковага: у шыбу грукае, крычыць: «Уставай... Дабро са склада вывозяць! Я на злодзеяў выведу».

А той — неспакойная служба — толькі-толькі прылёг... Уставаць да сонца ды некуды ісці не хочацца... Але ж нічога не зробіш — сур'ёзны сігнал: значыць, меры прымаць трэба.

Удвух, дзе спакойна, дзе подбегам, мужчыны адолелі адлегласць да склада, ад яго, гледзячы пад ногі, рушылі ў бок хаты брыгадзіра і...

Каб зернетка дзе — хоць адно-адзінае... Няма... Нават знаку ніякага!

— Было, усё было!... Сыпалася збожжа! — ледзь не плакаў Радзівонавіч. — На свае вочы бачыў!

«І не павылазяць жа...», — цішком уздыхнуў участковы.

А ў голас дадаў:

— Слухай, ну калі ты ўжо кінеш «сігналіць» — даносы страчыць, на людзей паклёпы ўзводзіць? Зерне ўбачыў... У сне ці што?

— Не! Вось тут, на вуліцы.

— І куды яно дзелася?.. У турму ўпяку за лжывы данос!

А даносчык той і сам нічога не разумее!..

Потым даведаўся (у вёсцы ж нічога не схаваеш), што жанчыны заўважылі, як ён «след браў», убачылі зерне. Пазбіраць яго (ды ноччу з гразі...) самім немагчыма было. А вось курам...

Звычайна яны карміліся тым, што знойдуць — семем пустазелля, чарвякамі ды рознымі кузуркамі, а тут — ячмень.

Карацей — у нясушак свята было. І ў брыгадзіра з кладаўшчыком таксама, бо не проста засталіся на сваіх пасадах: ад немінучай турмы ўратаваліся самі, ад голаду ўратавалі дзяцей.

Запісала Любоў Чыгрынава, г. Мінск

Старанны Іванчык

Час ад часу прачытаю ў газетах ці пачую па радыё (тэлевізар стараюся не ўключаць, бо ад яго і розумам сёння кранешся), што ўзнагародзілі шматдзетных матуль. І кожны раз тады ўсміхнуся, успомню...

Дзядзьку Рыгора мабілізавалі ў 1941-м, і дамоў ён больш не вярнуўся. Жонцы яго — Мар'і — прынеслі паперчыну, што прапаў без вестак.

Адзін бог толькі ведае, як яна гэта перанесла і як у ваеннае ліхалецце, адна (памочніцай была хіба што свякроў, баба Луша) зберагла-ўратавала пяцёра дзяцей.

Усе яны, дзякаваць богу, раслі здаровыя, паслухмяныя, з пялюшак, можна сказаць, хінуліся да працы. Хацелі, як маці, навучыцца: і жаць, і плот гарадзіць, і касу кляпаць, і стрэхі саломай крыць, не кажучы ўжо пра іншае, чыста жаночае...

І вучыліся дочкі добра — марылі некуды паступаць. Але ж і тут не пашчасціла бедным — трапілі пад «мудрую» пастанову ЦК, якая прадпісвала выпускнікам сельскіх школ два гады адпрацаваць у калгасе, і толькі пасля гэтай «абязалаўкі» ўжо некуды рыпацца...

Смелых было няшмат. Хлопцы сыходзілі ў войска ды недзе ў свеце, па гарадах заставаліся, дзяўчаты мусілі «будаваць камунізм» у сябе на радзіме, прычым — без шанцаў, можна сказаць, пакінуць яе ці выйсці замуж...

Зрэшты, адзін жаніх у акрузе быў — Іванчык Казачок: тэхнікум скончыў, бухгалтарам у калгасе працаваў, але ж, як той казаў, метр з шапкай у падскоку. Яго, вось такога, нават ваенкамат у разлік не браў — што ўжо казаць пра дзяўчат...

Аднак маці яго заган у сынку не бачыла. І таму, сустрэўшы неяк Рыгорыху, сказала, што Іванчык хоча пасватаць яе Кацярыну...

— Яшчэ чаго?! — пачуўшы пра гэта, пакрыўдзілася дзеўка. — Хай за яго хто іншы ідзе! Я — нават не падумаю!

І тады «ў ход пайшла цяжкая артылерыя» — баба Луша:

— Там, дзе дочкі, — уздыхнула яна, — маці век без сарочкі... Колькі ж яна, бедная, цягнуць вас будзе?! З вучобай не атрымалася, дык хоць замуж ідзіце, пакуль бяруць... Падумаеш, ростам хлопец не выйшаў, дык гэта, можа, і да лепшага... Бывае маленькі ды залаценькі. Хату ж — паглядзіце — новую паставіў. Жонка свой венік туды прынясе і ўжо гаспадыня!.. Сякі-такі мужчына, абы дровы ды лучына, абы гаспадар...

Колькі вось гэткіх размоў у хаце было, ніхто не лічыў. Аднак вяселле згулялі. Іванчык пасля яго нават падрос ад шчасця! А ўжо як дзеткі пайшлі...

Спачатку Каця нарадзіла дзвюх дзяўчынак, потым — двух хлопчыкаў...

Пасля шостага дзіцяці яе ўзнагародзілі ордэнам...

Але ж, як той казаў, развязаўся мех не на смех: у сям'і хутка стала дзесяць дзяцей — а ўжо рослых, прыгожых! Кацярыну зноў узнагародзілі ордэнам.

...Уручалі яго ўрачыста, на людзях, у клубе, і Аўдоля, маці Іванчыка, тады не ўтрывала — папрасіла слова. «Свякроў, мусіць, нешта добрае хоча пра нявестку сказаць?» — падумаў старшыня таго сходу і запрасіў жанчыну да трыбуны.

Аўдоля падышла і рашуча заявіла:

— Паслухайце, людзі... Неяк няправільна ўсё гэта, несправядліва: Як Кацярыне — дык і адзін ордэн, і другі, а як Іванчыку майму — дык нічога. Хоць бы медаль які далі! Ён жа таксама стараўся!

У клубе на нейкі час павісла цішыня, а потым грымнуў смех — аж да звону ў шыбах!

Ніна Кандрашонак, г. Петрыкаў

Дарма і каза цераз плот не скача

...Неяк раз (і за савецкім часам яшчэ) сустрэў мяне наш заводскі доктар. Прывіталіся, нейкім словам перакінуліся, потым ён чамусьці пульс палічыў і сказаў, што мне трэба было б... падлячыцца. Я кінуўся пярэчыць, але ён і слухаць не стаў.

Такім чынам я апынуўся на бальнічным ложку ў аддзяленні кардыялогіі. У палаце ў нас былі, што называецца, усе свае: нехта — знаёмы па рабоце, нехта — па вучобе, па месцы жыхарства. Мы дружна прымалі таблеткі, хадзілі на працэдуры, чыталі газеты і часопісы, размаўлялі (у асноўным пра завод). Але ж даведаліся, што ў суботу ў хаце ў аднаго з нашых мужчын — вяселле: дачка замуж ідзе... А ён — у бальніцы, і доктар не тое што не выпісвае, — нават на дзень не адпускае...

Ну непарадак жа!

Карацей, у пятніцу ў час абходу мы ўжо ўсёй палатай сталі даводзіць доктару, як важна для будучай сям'і сама прысутнасць бацькі, яго пажаданні... А гарэлкі ж можна і не піць...

«Уламалі» ўрэшце доктара — адпусціў...

Што трохі здзівіла, назаўтра з раніцы Міша дамоў не спяшаўся: разам з намі схадзіў на сняданак, наеўся груцы з маслам і толькі потым рушыў з палаты.

Мы — адпаведна — сталі яго чакаць, гэта значыць, прыхавалі рознай смакаты, якую прынеслі родныя, нават не пайшлі на вячэру... Бо павінен жа прыйсці Міша і — быць не можа — прынесці пляшку. З вяселля ж — не з пахавання. Ды і мы не настолькі хворыя, каб не выпіць за здароўе!

Тым часам дзень каціўся да вечара. Мішы ўсё не было і не было, а калі з'явіўся — кінуў на тумбачку нейкі часопіс, сказаў: «Як жа я замарыўся» і... лёг спаць (!).

Нямая сцэна ў палаце была — амаль што па Гогалю. А потым з кута пачулася:

— У нас у вёсцы Абольцы дзве вуліцы было, — пачаў адзін з хворых. — І жалезнае правіла: калі ў некага вяселле — дык збіраць на яго ўсіх. Аднак неяк раз крамаршчык, багатыр, таксама сваю дачку замуж аддаваў і з дзвюх бедных хат, што былі на ўскрайку, гаспадароў не паклікаў. Можа, забыў ці што?.. А людзі ж чакалі... Аднаго з тых беднякоў жонка ўсё есці звала... Ён — ні ў якую: зараз жа, маўляў, пойдзем — нейкай смакаты паядзім...

Тым часам на дварэ ўжо цемра, кішкі марш іграюць... Не вытрываў чалавек — апрыходаваў міску бульбы з лёкам (жыжкай ад селядца). Толькі лыжку аблізаў, чуе — стук у дзверы... Значыць, клічуць-такі! Ён тады мігам (прабачце!) пальцы ў рот, каб месца ў шлунку вызваліць...

А за дзвярыма, як потым даведаўся, суседка была (і таксама, відаць, галодная): прыходзіла як быццам запалак пазычыць, а фактычна — даведацца, іх на вяселле пазвалі ці не?

...Мы ўсёй палатай, помню, пасмяяліся тады. Спачатку — з таго бедняка, а потым... з сябе, бо чым мы лепшыя: таксама ж хацелі і выпіць на халяву, і смачна паесці.

А не атрымалася.

Васіль Кабачэўскі, г. Орша

Рубрыку вядзе Валянціна Доўнар

Ад яе ж...

Такім чынам (вы здагадаліся) конкурс на найлепшую вясёлую і праўдзівую гісторыю з жыцця чытачоў «Звязды» ў 2020-м — з вашага дазволу і, спадзяюся, вашым клопатам — будзе працягвацца. Так што пішыце і дасылайце (з нумарамі тэлефонаў ды зваротнымі адрасамі)...

А яшчэ паспрабуйце не выкідваць газеты з творамі, якія вам спадабаліся, бо праз нейкі час ды ў вольную хвіліну яны чытаюцца нібы ўпершыню і — як многія кажуць — да лепшага мяняюць настрой.

Гэта — па-першае. Па-другое, на фінішы 2020-га кожны ахвотны зможа выбраць з іх дзясятку найлепшых, даслаць свой спіс у рэдакцыю (пазначыўшы назву і дату публікацыі) і такім чынам стаць сябрам вялікага чытацкага журы, якое нароўні з маленькім рэдакцыйным вызначыць пераможцаў.

Але ж гэта — у наступнае навагоддзе. Зараз мы падводзім вынікі 2019-га, і даслаць свае меркаванні яшчэ зусім не позна.