Можна пакаштаваць фінікі, якім дзве тысячы гадоў

Навукоўцы здолелі вырасціць старажытныя расліны з насення, якое знайшлі падчас раскопак на тэрыторыі сучаснага Ізраіля.

Як піша Newsweek, гаворка ідзе пра шэсць іўдзейскіх фінікавых пальмаў, што прараслі з насення, якому каля дзвюх тысяч гадоў. Гэтыя расліны — адны з самых старажытных фруктовых дрэў у свеце, якія «прыручыў» чалавек. Фінікавыя пальмы адыгрываюць сімвалічную ролю на Блізкім Усходзе, а таксама ў мусульманстве, хрысціянстве і іўдаізме.

Даследаванні сведчаць, што вырошчваннем гэтых раслін чалавецтва займалася яшчэ ў Месапатаміі і Верхнім арабскім заліве каля сямі тысяч гадоў таму. Плады іўдзейскай фінікавай пальмы шанаваліся ў старажытным свеце за іх памер, салодкі смак і доўгі тэрмін захоўвання, а таксама за лячэбныя ўласцівасці.

«Я ўрач, і на працягу апошніх 20 гадоў вывучала пэўныя медыцынскія расліны ў гэтым рэгіёне, — кажа галоўны аўтар праекта з Цэнтра даследавання натуральнай медыцыны Луіса Борыка ў Ізраілі Сара Салон. — Наша праца паказала, што многія расліны сталі вельмі рэдкімі ці аказаліся пад пагрозай знікнення».

Яна адзначыла, што ў антычныя часы на тэрыторыі краіны раслі вядомыя фінікавыя дрэвы, якія цяпер зусім зніклі. Калі Іўдзея трапіла пад праўленне Рымскай імперыі, фінікі вельмі шанаваліся захопнікамі. Таму плады пальмы экспартавалі ў іншыя часткі свету. Культывацыя фінікавых пальмаў у рэгіёне працягвалася ў перыяды Візантыі і арабскага праўлення (ІV—XІ стагоддзі нашай эры). Але да XІX стагоддзя ад гэтай культуры дрэў не засталося і следу. Адна з прычын — змяненне клімату. Аднак знікненню дрэў садзейнічала і знішчэнне інфраструктуры з-за хваляў заваяванняў.

У 2005 годзе каманда на чале з Салон змагла прарасціць насенне іудзейскай фінікавай пальмы, якому 1900 гадоў. Яго знайшлі на гістарычным месцы паблізу Мёртвага мора ў Ізраілі. Пасля першага поспеху Салон разам з калегамі вырасцілі шэсць іўдзейскіх фінікавых пальмаў, якім дзве тысячы гадоў. Іх таксама знайшлі падчас археалагічных раскопак у іўдзейскай пустыні каля Мёртвага мора ў 1963 і 1991 гадах.

Сяргей Старынаў