Дзесяць дзён, якiя не змянiлi свет

Нататкi адпускнiка ў час пандэмii.

Першае, на што звяртаеш увагу ў вясковым адпачынку, — суцэльная цемра i пранiзлiвая цiшыня ўначы. Такое спалучэнне, здаецца, — самае што нi ёсць найлепшае для спакойнага моцнага сну. Але ж менавiта ад яго прывыкламу да iншага гараджанiну ў першую ноч зусiм не засынаецца. Доўга ўглядаешся ў тое месца, дзе ў хаце акно, — i нарэшце бачыш светлыя прамавугольнiкi шыбаў i фортак, якiя ў дзяцiнстве здавалiся нейкiм вялiзным тварам — лоб, вочы, шчокi... Прыслухоўваешся да цiшынi — i раптам чуеш, як нехта гучна гупае зверху аб падлогу, павольна i цяжка, моцна сапучы, пасоўваецца да твайго ложка (а гэта кошка саскочыла з шафы). Невыносна звонка цiкае гадзiннiк (маленькi будзiльнiк на серванце) — i ты не лянуешся, устаеш, iдзеш басанож па настылай падлозе, нясеш яго ў iншы пакой. Цiканне не змаўкае, але хоць становiцца цiшэйшым. Пад яго правальваешся ў сон, толькi ненадоўга — на свiтаннi, гадзiн у пяць, пачынае цiўкаць пад самымi вокнамi нейкая птушка, пранiзлiва-задзiрыста паўтараючы здзеклiва: «Спiцё? Спiцё? Спiцё?» А там i сонца пачынае бiць промнямi ў вокны, i ўжо немагчыма моцна заснуць, бо занадта вiдна...

Зрэшты, гэта толькi першую ноч. Пасля — вельмi хутка — прыходзiць адчуванне поўнага заспакаення i самае, напэўна, патрэбнае чалавеку веданне, якое гэта заспакаенне i нараджае: «Я — дома». Многiм з нас, якiя iнакш як у вандроўках па ўсiм свеце свой адпачынак i не ўяўлялi, а ў родных мясцiнах бывалi толькi на выхадныя, i то не заўжды, гэта веданне вярнула пандэмiя. Яшчэ адно пазiтыўнае адкрыццё сённяшнiх смутных часiн.

Пра пандэмiю ў вёсцы, канешне, чулi. Прыязджае ўжо ў пятнiцу вечарам цэлы натоўп мiнчукоў на дачы. Але казаць аб нейкiх там «масавых мерапрыемствах з удзелам вялiкай колькасцi людзей» не даводзiцца — усе корпаюцца на сваiх сядзiбах, робяць грады, ставяць парнiкi ды цяплiцы, спяшаюцца: сёлетнi халодны май збiў усе планы. Збiраецца народ толькi каля аўтакрамы, якая прыязджае ў вёску тройчы на тыдзень. Нярэдка са спазненнем — тут самы крайнi пункт у яе маршруце. Нядаўна дык i ўвогуле з'явiлася ледзь не на пяць гадзiн пазней. Людзей каля яе збiраецца даволi шмат, у чарзе некаторыя нават у масках, стараюцца вытрымлiваць дыстанцыю... Дыхтоўны будынак магазiна, якi адчынялi кожны год падчас дачнага сезона i якi прыносiў прыбытак значна большы, чым аўтакрама, сёлета стаiць зачынены. Нiбыта мясцовыя прадавачкi-пенсiянеркi адмовiлiся працаваць, i ў тым прычына. (Але ж, здаецца, гандлёвыя каледжы спраўна працуюць i выпускаюць маладых спецыялiстаў сотнямi. Няўжо нельга кагосьцi накiраваць папрацаваць летам у вясковую краму — найлепшая б практыка была. Чамусьцi гэта думка нiкому з раённых чыноўнiкаў у галаву не прыходзiць.)

Некаторым, каб не збiралiся нават каля крамы, прадукты прывозяць дзецi цi ўнукi з недалёкай сталiцы. Стараюцца берагчы старых: самi ў хату не заходзяць, пасядзяць з роднымi людзьмi на адлегласцi ў двары — а хочацца ж абняць мацi цi бацьку — ды паехалi назад. Праўда, у гэтых самых немаладых бацькоў паняцце бяспекi ў кожнага сваё. Адна бабуля акуратна працiрае антысептыкам усе прывезеныя прадукты перад тым, як паставiць у халадзiльнiк, з сынам i ўнукам гаворыць толькi па тэлефоне, з чужымi людзьмi — з глыбiнi двара. Iншая, толькi адправiўшы ў Мiнск дачку, якая нават з машыны выходзiла ў масцы, праз колькi хвiлiн ужо шыбуе да суседзяў-дачнiкаў, што таксама толькi сёння прыехалi з Мiнска з малымi дзецьмi. Падышла блiзенька, размаўляе даволi доўга, iдзе з маладой гаспадыняй участка глядзець градкi... Бачыла б дачка, як усе яе стараннi абаранiць ад заразы родных людзей зводзяцца на нiшто. Але ж хiба iм што давядзеш, гэтым нашым бабулям?

Але гэта так — выпадковыя назiраннi. Бо ўсё гэтай парой засяроджана на зямлi — ужо калi яна ў цябе ёсць i ты сюды прыехаў, трэба капаць, раўнаваць, садзiць, сеяць. Найлепшы, павiнна вам сказаць, рэлакс ад гарадской мiтуснi. Сёлета нават рашылi цяплiцу паставiць: сям'я вялiкая, часы зараз не самыя лёгкiя, хай будзе сваё. Нагадаваўшы расады на гарадскiх падваконнях, заказалi тую цяплiцу ў Мiнску з дастаўкай i мантажом. Дастаўка ехала роўна тыдзень. Мантажнiкi не з'явiлiся нi ў дагавораны дзень, нi назаўтра з ранiцы — праспалi. З'явiлiся блiжэй пад абед, прычым адзiн быў настолькi «стомлены» пасля ўчарашняга, што, пакалупаўшыся крыху ў рыштунку, праспаў увесь час у цяньку пад пiвонямi. Яго маладзейшы напарнiк адчуваў сябе няёмка, увесь час выбачаўся i, як вол, працаваў адзiн за дваiх (i трэба сказаць, добра працаваў). Што б я зрабiла ў Мiнску ў такой сiтуацыi? О, скандал быў бы знатны! А тут... Цяплiца стаiць? Стаiць. I, здаецца, надзейна. Дакументы падпiсалi, усё як паложана. Чаго хвалявацца, нервы рваць? Той жа, стомлены, нават пiвонi не памяў. Хай едуць людцы з богам. Тым больш — садзiць памiдоры ды перцы час. А калi на наступную ранiцу нi адно з пасаджаных калiў не будзе завялым — тут i найвялiкшая мне будзе радасць...

А як раскошна цвiтуць сёлета сады! А рапс за вёскай — жаўцюткая прастора аж да неба. (Можа, яны i кожны год так цвiтуць, але ж калi на тое можна было так спакойна, засяроджана, удумлiва паглядзець, ды яшчэ цягам некалькiх дзён.) I як хораша пачытаць дажджлiвым днём кнiжку — не на смартфоне i не памiж станцыямi метро, а звычайную, папяровую, уладкаваўшыся ва ўтульным, любiмым з дзяцiнстве крэсле. Я ўзяла з сабой сёмы том Караткевiча — той, дзе «Чорны замак...» i чытала запоем, нiбы першы раз, а ў печцы патрэсквалi дровы, кiдаючы аранжавыя водблiскi на старонкi... Амаль забытае адчуванне гармонii з сабой i з усiм навокал. Цi, калi хочаце, шчасце, якое вось так проста i незаўважна ахiне, i нiякая пандэмiя цi якая iншая навала менавiта ў гэта iмгненне яму не перашкода.

...У адной сацыяльнай рэкламе, якую часта круцяць па нашых каналах гучыць фраза: «Малая радзiма. Каб вярнуцца». Не зусiм так. Малая радзiма — каб быць. Самiм сабой, асаблiва калi вакол кажуць, што «свет ужо нiколi не будзе такi, як раней».

Алена ЛЯЎКОВIЧ