«Калегі здзіўляюцца і зайздросцяць, што ў нас такая сур’ёзная дзяржаўная падтрымка ў сферы кнігавыдання»

Алесь БАДАК, пісьменнік, галоўны рэдактар выдавецтва «Мастацкая літаратура»:

У мяне шмат сяброў сярод расійскіх пісьменнікаў і выдаўцоў, і я ведаю, якімі мізэрнымі тыражамі сёння там выходзяць кнігі сучасных празаікаў, калі гэта тычыцца не літаратуры для адпачынку, а твораў, што прымушаюць думаць, твораў, напісаных у найлепшых традыцыях класічнай рускай прозы. Скажам, тыражамі ў тысячу экземпляраў там нікога не здзівіш. Усяго тысячу на ўсю вялікую Расію і на ўсю постсавецкую прастору, дзе добра валодаюць рускай мовай. З выданнем сучаснай паэзіі сітуацыя яшчэ горшая. Пра кнігі маладых нераскручаных (а як ім раскруціцца, калі іх ніхто не выдае?!) аўтараў я ўжо не кажу. Таму, не сакрэт, калі мы сустракаемся, мае калегі здзіўляюцца і зайзросцяць, што ў нас такая сур’ёзная дзяржаўная падтрымка ў сферы кнігавыдання.

Можна бясконца спрачацца, каго выдаваць, каго, наадварот, не выдаваць, але няўжо нехта можна сказаць, што гэта кепска, што ў Беларусі штогод выходзіць дзясяткі кніг са 100% дзяржаўнай датацыяй для папаўнення фондаў публічных бібліятэк. Дарэчы. Дзякуючы гэтай падтрымцы мы выдалі ўжо чатыры кнігі альманаху «Першацвет» з творамі маладых беларускіх паэтаў і празаікаў. Дзякуючы дзяржаўнай датацыі, якая істотна ўплывае на канчатковы кошт кнігі, мы выдалі не адну кнігу серыі «100 вершаў», а гэта кнігі Пімена Панчанкі, Міхася Стральцова, Генадзя Бураўкіна... Не ведаю, як мы змаглі б сёння выдаваць Збор твораў Янкі Брыля ці 50-томнік «Залатая калекцыя беларускай літаратуры», калі б, зноў-такі, не было фінансавай падтрымкі з боку дзяржавы. А падтрымка нацыянальнай літаратуры гэта адначасова і падтрымка беларускай мовы. 

Я думаю, многія мае калегі памятаюць, як на самым пачатку 90-х, калі Беларусь толькі атрымала незалежнасць, у высокіх кабінетах беларускім пісьменнікам было сказана, маўляў, вучыцеся выжываць самі. Я б не хацеў пачуць такое яшчэ раз амаль праз трыццаць гадоў, бо пасля такога ўдару пад дых айчынная літаратура можа і не падняцца, страціўшы тую падтрымку, якую яна сёння мае. 

Зараз часта можна пачуць прачытаць, асабліва ў сацыяльных сетках, пра неабходнасць перамен. Але перамены ў любым выпадку будуць, пра што гавораць не толькі апаненты ўлады, але і сама ўлада. Пытанне толькі — ці яны будуць адбывацца праз далейшае паступовае развіццё краіны, ці ў выніку хаоса з яго непрадказальнасцю і тэзісам «вучыцеся выжываць самі», які можа тычыцца ўжо не толькі творчай інтэлігенцыі. І вось пра гэта, мне здаецца, павінен думаць кожны перад тым як аддаць свой голас за таго ці іншага кандыдата.