Цвёрды характар — на карысць справы

Машынабудаванне — моцны бок беларускай эканомікі. Дзясяткі тысяч трактароў, грузавых аўтамабіляў, тысячы камбайнаў і аўтобусаў, а яшчэ легкавы транспарт і электратранспарт выпускаецца штогод. Большая частка прадаецца за мяжу. Ва ўмовах знешне арыентаванай эканомікі галіна застаецца надзейнай апорай нацыянальнага бюджэту, прыносячы ў агульны кошык мільярды долараў даходу і забяспечваючы тысячы беларусаў працоўнымі месцамі з годнай заработнай платай. Наш наступны матэрыял пра тое, якія ёсць магчымасці дзеля таго, каб надаць развіццё гэтай тэндэнцыі.

Кампанія «БЕЛДЖЫ» — самы, бадай, малады брэнд у машынабудаўнічай галіне краіны. Літаральна за некалькі гадоў стаць на колы і набраць поўны ход яму дапамог прынцып кааперацыі, па якім цяпер працуюць многія сусветныя вытворцы. Асноўны партнёр і пастаўшчык камплектуючых для айчыннага прадпрыемства — Кітай, які, у сваю чаргу, выкарыстоўвае тэхналогіі шведскай фірмы «Вольва». А далей, як гаворыцца, усё ў нашых руках. За два гады серыйнага выпуску легкавых аўтамабіляў узровень лакалізацыі пераваліў за 50 працэнтаў. І гэта яскравы прыклад клопату аб сваёй уласнай будучыні, кажа дырэктар сумеснага прадпрыемства «БЕЛДЖЫ» Генадзь Свідзерскі:

— У Барысаве ёсць завод рухавікоў, яны робяць іх поўную зборку. Прадпрыемства «БЕЛАЗ-сэрвіс» вырабляе задні і пярэдні масты. Ёсць завод радыятараў, завод сядзенняў. Гэта значыць — поўны цыкл завода дапаўняецца пастаўкай асноўных кампанентаў з беларускіх прадпрыемстваў. Калі мы сёння робім аўтамабіль па поўным тэхналагічным цыкле, інакш кажучы, вырабляем зварку, афарбоўку, тэставанне, зборку, пластмасавыя і металічныя дэталі, то ўсе гэтыя заводы маюць вялікі рэзерв на лакалізацыю.

Развіццё ўласнай вытворчасці ў сферы легкавога аўтапрама — пытанне будучыні прадпрыемства. У першую чаргу выкананне ўмоў па лакалізацыі — гэта магчымасць бяспошліннага продажу на рынках ЕАЭС. Сёння пастаўлена задача развіваць загрузку ўнутры краіны. Гэта забяспечыць высокі ўзровень працаздольнасці і ў выніку надасць развіццё такой жа сетцы кааперацыі, якая ўжо наладжана па грузавым транспарце, трактарах і дарожнай тэхніцы.

Сітуацыю ў машынабудаванні трэба выпраўляць кардынальна, заяўляў Аляксандр Лукашэнка ў лістападзе 2016‑га на нарадзе, прысвечанай стратэгіі развіцця галіны. Машынабудаванне заўсёды было ў фокусе ўвагі дзяржавы, але пасля таго, як пяць гадоў таму сфера значна прасела з‑за падзення сусветнага рынку, трапіла на асаблівы кантроль. І трэба сказаць, гэты сектар прамысловасці дзяржава здолела захаваць, нягледзячы на складаны пераходны этап. Але трэба рухацца далей.

Дарэчы, на Мінскім аўтамабільным заводзе на сённяшні дзень сярод больш за паўтысячы мадэляў — новыя тыпы стандарту Еўра‑5 і Еўра‑6 не толькі для заходнееўрапейскага рынку, але і для блізкага замежжа. Асноўная маса канструктараў працуе над пашырэннем мадэльнага раду, адзін з акцэнтаў — на развіццё новага сямейства аўтобусаў. Ужо гатовыя вопытныя ўзоры, напрыклад, 303‑я мадэль і электробус на яе базе. Як кажуць самі інжынеры, капіяваць кагосьці абсалютна не той шлях, для канкрэтных рынкаў распрацоўваюцца мэтавыя машыны, канкурэнтаздольныя па сваіх тэхнічных характарыстыках.

Машынабудаванне, якое набрала моц у Беларусі яшчэ ў 1970‑я гады, па гэты дзень застаецца найважнейшай галіной краіны. Асабліва актыўна развіваюцца сельскагаспадарчы і транспартны напрамкі. І ўвесь гэты час адным з флагманаў з’яўляецца Мінскі трактарны завод. Шмат у чым прадпрыемства лічыцца кансерватыўным. Гэта нядзіўна, бо дагэтуль на некаторых сусветных рынках папулярнасцю карыстаецца класічны трактар «Беларус‑80». Але адпачываць на поспехах мінулага стагоддзя было б тактычна няправільна. На МТЗ распрацавана стратэгія развіцця да 2030 года, разлічаная на паляпшэнне спажывецкіх уласцівасцяў і якасці новай прадукцыі ва ўмовах узмацнення жорсткасці экалагічных патрабаванняў. Начальнік канструктарскага бюро завода Сяргей Ільюкевіч тлумачыць:

— Лакалізацыі на маім кірунку надаецца вялікая ўвага. Напрыклад, у 2018 годзе мы пачалі распрацоўку снегаўплатняльнай машыны — ратракаў, якія да таго ў Беларусі не вырабляліся. Першапачаткова ўзровень лакалізацыі гэтай машыны складаў не больш за 40 працэнтаў, сёння ж — парадку 75 працэнтаў.

Так, жыць і працаваць трэба сваім розумам і ўменнем. Гэты закон на прадпрыемстве вывучылі за доўгія дзесяцігоддзі. МТЗ уваходзіць у дзясятку сусветных вытворцаў свайго сегмента, каля 90 працэнтаў трактароў рэалізуецца на экспарт. І гэта рэальнае дасягненне 22‑тысячнага калектыву холдынга. Хоць канкурэнцыя па такога роду прадукцыі каласальная. Задача адна — якасць. Можна сказаць, што гэта галоўнае пытанне нашай машынабудаўнічай галіны.

Нараўне з грузавым машынабудаваннем спецыялісты сярод перспектыўных напрамкаў вылучаюць і выпуск спецтэхнікі. На дадзены момант лінейка «Амкадора» складае каля 120 адзінак — як навяснога абсталявання, так і тэхнікі рознага прызначэння. І палова з іх на 90 працэнтаў складаецца з камплектуючых айчыннай вытворчасці. Начальнік зборачнага цэха завода «Ударнік» холдынгу «Амкадор» Дзмітрый Шапель адзначае:

— Для нас, вытворцаў, лакалізацыя важная тым, што ў любы момант мы можам ліквідаваць тыя ці іншыя канструктарскія недапрацоўкі, пра якія могуць не ведаць замежныя пастаўшчыкі. І нам не даводзіцца траціць валюту на закупку камплектуючых за мяжой, затое мы падтрымліваем нашу эканоміку, ствараем працоўныя месцы і самі пастаянна ўдасканальваемся.

Беларусь — экспартна арыентаваная дзяржава з сацыяльна арыентаванай мадэллю рынкавай эканомікі. Больш за палову прамысловай прадукцыі прадаецца за мяжу. Не сакрэт, што гэта характэрна для краін з высокай ступенню развіцця і адкрытасці эканомікі. Машынабудаванне, мабыць, — самая навукаёмістая сфера і адна з самых капіталаёмістых. Штогод у яе ўліваюцца дзясяткі, калі не сотні мільёнаў долараў. Але аддача павінна быць адпаведная. Напрыклад, такая, як новы турыстычны аўтобус ад МАЗа.

Завод жа «БЕЛДЖЫ» летась выпусціў 20 тысяч машын, прычым нават у беларускім сегменце паказчыкі продажу выраслі — з 10 да 17 працэнтаў. На прадпрыемстве ўпэўненыя: калі людзі галасуюць сваім кашальком, да таго ж прадукцыя прадаецца за мяжу, гэта красамоўны паказчык паспяховасці і правільна абранай стратэгіі. Але з улікам таго, што нават краіны-суседкі ўводзяць уласныя патрабаванні па лакалізацыі і робяць больш жорсткімі меры абароны рынку, беларускім вытворцам неабходна не губляць гнуткасці, выбудоўваючы маркетынгавую стратэгію. І мець цвёрды характар.

Уладзімір Веліхаў

Фота БелТА