Гэта было найбуйнейшае ваеннае сутыкненне ў гісторыі чалавецтва. Яно доўжылася шэсць гадоў — з 1 верасня 1939-га да 2 верасня 1945-га. У шэрагах узброеных сіл знаходзіліся 110 мільёнаў чалавек. Ваенныя дзеянні вяліся на тэрыторыі Еўропы, Азіі, Афрыкі, у Атлантычным, Ціхім, Індыйскім і Паўночным Ледавітым акіянах. У Другой сусветнай вайне загінула звыш 55 мільёнаў чалавек, з іх 27 мільёнаў чалавек загінула ў Савецкім Саюзе (больш чым тры мільёны ў Беларусі — кожны трэці...)
Пасля пераможнага мая 1945-га ваенныя дзеянні перасунуліся на ўсход. Сітуацыя разгортвалася імкліва. 8 жніўня Савецкі Саюз у адпаведнасці з рашэннем Крымскай і Патсдамскай канферэнцый 9 жніўня ўступіў у вайну з Японіяй. Цікава, што ўжо 10 жніўня японскі ўрад паведаміў праз нейтральныя краіны — Швецыю і Швейцарыю, што гатовы прыняць умовы Патсдамскай дэкларацыі ў тым выпадку, калі саюзнікі пагодзяцца не ўключаць у яе пункт аб пазбаўленні імператара суверэнных правоў. У адказе ўрадаў СССР, ЗША, Вялікабрытаніі і Кітая ад 11 жніўня саюзнікі зноў пацвердзілі сваё патрабаванне аб безумоўнай капітуляцыі.
14 жніўня імператар Японіі Хірахіта запісаў для радыё зварот да падданых, абвясціўшы аб неабходнасці спыніць вайну і аб прыняцці Японіяй безумоўнай капітуляцыі. Даведаўшыся пра зварот імператара, група афіцэраў-фанатыкаў у ноч на 15 жніўня вырашыла сарваць перамовы аб капітуляцыі і дамагчыся працягу вайны. Сваёй задачай яны паставілі ліквідаваць з палітычнай арэны «прыхільнікаў міру», схіліць узброеныя сілы да непадпарадкавання, а каб рашэнне імператара не атрымала агалоскі, не пусціць тэкст з запісам прамовы ў эфір.
Большасць частак сталічнага гарнізона не падтрымала змоўшчыкаў і захавала вернасць прысязе. Паспешліва арганізаваны путч быў ліквідаваны ў першыя ж гадзіны. 15 жніўня па радыё быў перададзены рэскрыпт імператара Хірахіта аб прыняцці ўмоў капітуляцыі.
У гэты ж дзень ваенныя дзеянні паміж англа-амерыканскімі і японскімі ўзброенымі сіламі былі фактычна спыненыя, аднак на тэрыторыі Паўночна-Усходняга Кітая, Карэі, Паўднёвага Сахаліна і Курыльскіх астравоў японскія войскі працягвалі аказваць супраціў савецкім узброеным сілам. Часткі Квантунскай арміі загаду аб спыненні баявых дзеянняў не атрымалі.
З 9 жніўня па 2 верасня 1945 года была праведзена Маньчжурская стратэгічная наступальная аперацыя савецкіх войскаў з мэтай разгрому японскай Квантунскай арміі, вызвалення паўночна-ўсходніх і паўночных правінцый Кітая (Маньчжурыі і Унутранай Манголіі), Ляадунскага паўвострава, Карэі, ліквідацыі плацдарма агрэсіі і буйной ваенна-эканамічнай базы Японіі ў азіяцкім рэгіёне. Супраць Квантунскай арміі выступілі савецкія войскі Забайкальскага, 1-га і 2-га Далёкаўсходніх франтоў ва ўзаемадзеянні з Ціхаакіянскім флотам, Амурскай ваеннай флатыліяй і войскамі Мангольскай Народнай Рэспублікі. З разгромам Квантунскай арміі і стратай ваенна-эканамічнай базы ў Паўночна-Усходнім Кітаі і Паўночнай Карэі Японія пазбавілася рэальных сіл і магчымасцяў для працягу вайны.
2 верасня 1945 года ў 10 гадзін па такійскім часе (у 14 па маскоўскім) на борце амерыканскага лінкора «Місуры», які ўвайшоў у Такійскі заліў, быў падпісаны Акт аб безумоўнай капітуляцыі Японіі. Ад СССР свой подпіс пад гістарычным дакументам паставіў генерал-лейтэнант Кузьма Мікалаевіч Дзеравянка.
У гэты ж дзень у Харбін, як паведаміла ТАСС, прыбылі галоўнакамандуючы савецкімі ўзброенымі сіламі на Далёкім Усходзе маршал Аляксандр Васілеўскі, камандуючы Першым Далёкаўсходнім фронтам маршал Кірыла Мерацкоў і галоўны маршал авіяцыі Аляксандр Новікаў. На аэрадроме іх сустрэлі прадстаўнікі савецкага ваеннага камандавання на чале з начальнікам Харбінскага гарнізона двойчы Героем Савецкага Саюза генерал-палкоўнікам Афанасіем Белабародавым. Праз два тыдні, 16 верасня 1945 года, у Харбіне адбыўся Парад Перамогі.
У тэму
Ад Берліна да Нанкіна
Гэтымі днямі Беларускі дзяржаўны музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны запрашае азнаёміцца з новымі праектамі.
Часовая экспазіцыя «Пераможны сорак пяты: ад Берліна да Нанкіна» да 75-годдзя заканчэння Другой сусветнай вайны адкрыецца 2 верасня і будзе дзейнічаць да 1 лістапада. Выстава створаная на аснове фондавых матэрыялаў музея. Сярод раздзелаў экспазіцыі — «Берлінская аперацыя», «Сустрэча на Эльбе», «Парад Перамогі», «Маньчжурская аперацыя». Сумесна з Інстытутам гісторыі НАН Беларусі і Фондам садзейнічання актуальным гістарычным даследаванням «Гістарычная памяць» 3 верасня пройдзе анлайн-канферэнцыя «Другая сусветная вайна: нявывучаныя ўрокі».
Захар Бурак
Амаль тысяча дзвесце чалавек збяруцца, каб вырашаць найважнейшыя пытанні развіцця краіны.
Расказаў першы намеснік старшыні Дзяржаўнага камітэта па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь Дзяніс Каржыцкі.
Як вакцыны выратоўваюць жыцці і чаго можа каштаваць іх ігнараванне?
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
