Падзея ў славянскай кітаістыцы

Днямі ўкраінская кітаістка Мар’яна Саўчанка даслала ў Выдавецкі дом “Звязда” сапраўды ўнікальную кнігу. Ці не ўпершыню ва ўкраінскім мастацкім перакладзе ў ёй прадстаўлены такі неверагодны абсяг кітайскай паэзіі ў пераўвасабленні на ўкраінскую мову.

Размова — пра “Паднябесныя песні: паэтычныя пераклады” (Кіеў, выдавецтва “Сафран”). Перакладчыца, якая выканала, можна сказаць, тытанічную працу, — Яраслава Шакера (1982–2019). Жыццёвы шлях таленавітай мастачкі слова ды ўнікальнай майстрыхі выцінанкі (з 1995‑га яна была сябрам Нацыянальнага саюза мастакоў) абарваўся надзвычай рана. Мне ж пашчасціла быць знаёмым з гэтай незвычайнай асобай віртуальна. Гутарка з спадарыняй Яраславай “Перакладчыку варта адчуваць дух твора…” увайшла ў маю кнігу “Дарогі да Паднябеснай” (Мінск, 2019). А часопіс “Маладосць” (2020, № 8) змясціў ладную падборку арыгінальных яе вершаў у перакладзе на беларускую мову Міколы Адама.

У гутарцы ўкраінская перакладчыца, паэтэса, мастачка так патлумачыла сваю зацікаўленасць Кітаем: “…Што да майго выбару “кітайшчыны”… Гісторыя такая. Задоўга яшчэ да заканчэння школы было зразумела, што мне нашмат бліжэй гуманітарная сфера (мова, літаратура), хаця бацькі — матэматыкі. У 11‑м, выпускным класе сталі разам з бацькамі думаць-разважаць: заходняя філалогія? Штосьці не вабіць англійская (хаця вывучала англійскую мову з 5‑га класа). Можа, усходняя?! Так, паспрабавала б! Таямнічы неспазнаны Усход — што ведалі пра яго напрыканцы 1990‑х на Украіне?! Тым годам набіралі студэнтаў на кітайскую, карэйскую, турэцкую. Бацькі зазіралі ў далягляды й разумелі, што Кітай “падымаецца”, эканамічна расце, ды й багатую, тысячагадовую культуру мае! Так і вырашылі: “Кітайская грамата!”

У анатацыі да кнігі перакладаў ад выдавецтва “Сафран” чытаем: “Гэтае ўнікальнае выданне змяшчае перакладчыцкі наробак Яраславы Шакеры — украінскія пераклады кітайскай паэзіі ад глыбокай даўніны да XX стагоддзя. За гэты доўгі час змяняліся паэтыка й філасофія, панавалі розныя рэлігійныя погляды й свецкія звычаі — а творцам ва ўсе часы хацелася выказаць свае светаадчуванні, прапаноўваючы нам пярліны лірыкі ў тыповых для свайго часу формах. Пад адной вокладкай (а ў кнізе 640 старонак!) сабраны ўласныя пераклады (некаторыя ў розных версіях), каментары да іх, якія даюць магчымасць адэкватна прачытаць вобразы, і даведкі пра аўтараў, мастацкія рухі ды ўмовы, у якіх пісаліся творы”.

Выдавецтва “Сафран” удзячнае мужу Яраславы Шакеры спадару Аляксандру Хаменку за дазвол на публікацыю твораў. “Сафран” дзякуе й кітайскай мастачцы спадарыні Чы Шаоцін за каліграфію, выкарыстаную на вокладцы.

Кніга “Паднябесныя песні” — выдатны помнік вялікай украінскай перакладчыцы XX стагоддзя. Дзякуй выдавецтву “Сафран” і ўсім, хто спрычыніўся да гэтага сапраўды ўнікальнага праекта!

Алесь Карлюкевіч